Дар ҳеҷ соҳае бе доштани муҳаббат ва ишқи ҳақиқии он кас наметавонад, ки ба мартабаи дилхоҳаш расад. Зиндагии занбури асалро ба ёд оред, ки агар аз шаҳди гулҳо то баҳравар нагардад, ҳеҷ гоҳ асал нахоҳад дод. Барои ҳамин, фаъолияти ҳар яки мо ҳам бояд аз меҳру муҳаббатамон нисбат ба соҳаи худ ибтидо гирад.

Роҳи санъат роҳест, ки он аз шахс фидоӣ ва доим дар ҷустуҷӯи навгонӣ буданро тақозо менамояд. Зеро баъд аз истеъдод маҳз ҳамин вижагӣ мавқеи махсусро соҳиб аст.

Ҳунарманд Исматулло Холов аз зумраи эҷодкорони муваффақест, ки дар роҳи санъат бо эҷоди суруду таронаҳои дилнишин писанди завқмандони роҳи ҳунар гардидаву дар олами овозхонӣ дорои ҷойгоҳи махсус аст. Ӯ комёбиҳои хешро дар роҳи ҳунар маҳз аз натиҷаи заҳмат ва кӯшишу муҳаббати самимиву пайвастааш меҳисобад.

Зимни суҳбат бо устод аз ӯ нахуст ба роҳи ҳунар чӣ гуна ворид гардиданашонро пурсон шудем:

- Аз овони наврасӣ дар мактаби миёнаи №3-и деҳаи Чорсӯи ноҳияи Рӯдакӣ бо ҳамроҳии ҳамсинф, рафиқу бародар Кароматуллои Қурбон ва бародарбузурги Кароматулло акои Маҳмадулло Қурбон ва шоир Ҳабибулло Нозирӣ дар маҳфилҳои фарҳангии мактабию байнимактабии ноҳияамон иштирок ва ҳунарнамоӣ менамудем. Дар он солҳо бештар ба устодони саҳнаи ҳунар Ҷурабек Муродов, Зафар Нозимов, Одина Ҳошимов, Барот Яхшиев, Тағоймурод Хушбахтов такя мекардем. Баъдтар ситораи санъати Шарқ, шодравон Аҳмад Зоҳири зиндаёд ба саҳнаи ҳунар баромад ва роҳи зиндагии моро куллан таъғйир дода, ба сӯи қуллаҳои санъати воло бурд, ки бебозгашт шуд. Сурудҳои нав ба нави Аҳмад Зоҳир моро рӯз ба рӯз илҳом бахшида, бештар ба роҳи санъат завқамонро бештар менамуд. Ҳамин тавр, роҳи бебозгашти дунёи ҳунар моро насиб гардиду гули сари сабади маъракаҳои мардум гардидем.

- Ба назари Шумо ҳунар чист ва ҳунарманд кист?

- Ҳунар хислати одамиро муътадил месозад. Ҳунарманд ҳеҷ вақт муҷиби озори дигарон намегардад. Ҳунарманди асили боамал ҳамеша мекӯшад, ки худро аз ҷоҳилият дур кашад. Чуноне ки бузургон фармудаанд:

Миёни олиму ҷоҳил баробар аз мӯе,
Тафовуте набувад, то ки илм беамал аст.

- Суруд ба шунаванда чӣ дода метавонад?

- Албатта, суруди пурмазмун бо навои дилошӯб ба инсон ғизои маънавӣ ва ба руҳу равонаш таровати тоза мебахшад.

Рубобам нолаҳое аз ҷигар кард,
Дили шуридаро шуридатар кард.
Бигуфтам: эй рубобам ин чӣ қисмат?
Бигуфто: ишқи ту бар ман асар кард.

Масалан, суруди машҳури кинофилми “Титаник” новобаста аз қавму миллият ва дарк накардани мазмуну мундариҷааш, чӣ қадар ба инсон таъсир мерасонад ва худи ҳамон маънову мавзуъро бо сухани дил ба инсонҳо мерасонаду таъсирбахш аст. Дилхоҳ инсонро ин суруд бо навои дилнишинаш мафтун месозад. Ана инро эҷод мегӯянд, ки доираи як маҳал неву кулли башариятро мафтун сохтааст.

- Ба назари Шумо аз сурудҳоятон бештар кадомаш дарҳол ба дили мухлисон роҳ ёфта, ҳунари Шуморо муаррифӣ кард?

- Дар соли 1984 аввалин суруди сароидаам, ки Ҳунарпешаи шоистаи Тоҷикистон, устод Аҳмадҷон Муҳаммадиев ба ман пешниҳод намуданд ва банда сипосгузорам аз устод, ин суруди “Бибисанамҷон” буд, ки бандаро шӯҳрат бахшид. Дигар сурудҳои эҷодкардаву сароидаам инҳоянд: “Биё, биё, Ҷонона”, рубоиҳо аз Баёзи фолклори тоҷик, “Меравам, меравам, ман аз пайяш дубора” бо қалами Ҳ. Нозирӣ, “Раҳме надорӣ” шеъри А. Қодирӣ ва ғайраҳо, ки санъати бандаро ба мардум муаррифӣ намуданд.

- Ҳар ҳунарманди асил шогирд дорад ва бояд дошта бошад. Чунки яке аз воситаҳои идома ёфтани ҳунару мактаби ҳунарманд ва зинда нигоҳ доштани номи ӯ шогирд аст. Лутфан, мегуфтед, ки то имрӯз чанд шогирд тарбия намудед ва фаъолияти ҳунариашон имрӯз чӣ гуна аст?

- Албатта, дар риштаи ҳунар шогирдони зиёд тарбия намудаам, ки имрӯзҳо дар саҳна ба муваффақиятҳо ноил гаштаанд ва онҳо низ имрӯз шогирдони худро тарбия намуда истодаанд, ки боиси хурсандии банда аст. Шогирдони асосиам фарзандонам Суруш ва Нигорабону мебошанд.

- Ҷавонӣ чист ва ҷавонон ин айёмро бояд чӣ гуна сипарӣ намоянд?

- Ҷавонӣ мисли як фасл аст, ки ин рӯзҳоро ҷавонони мо бояд бисёр оқилона истифода баранд. Ҳамеша дар такопӯи илму касбомӯзӣ бошанд. Агар хоҳӣ, ки тамоми умр муваффақ ба зиндагии шоиста гардӣ, бояд касб ва ҳунареро омӯхту мутахассиси касбӣ шуд. Вақте соҳиби ҳунар мегардед, он вақт мавриди ҳурмату эҳтиром қарор мегиреду соҳиби ҳама чиз мешавед. Ҳатто ризқу рӯзият ба дари хонаат шуморо кофта меояд, ки ин сухани ҳақ аст. Бузурге ҳам фармудааст:

Чи хуш гуфт донои ширинмақол,
Ки бе дониш инсон наёбад камол.

- Дар бораи фаъолияти сарояндагони ҷавони имрӯза чӣ назар доред?

- Албатта, ҳастанд ҷавононе, ки имрӯз дар соҳаи фаъолияти эҷодиашон хело муваффақ ҳастанд. Дар баробари ин, имрӯза ҷавонони ҳунарманди мо, ки дар сатҳи байналмилалӣ ҳунару санъати миллатамонро муаррифӣ менамоянд, бону Шабнами Сурайё ва Садриддин Наҷмиддинов мебошанд, ки ҳамарӯза мо шоҳиди муваффақиятҳои онҳо аз наворҳои шабакаҳои иҷтимоӣ аз толорҳои бузургу пур аз мухлисони Аврупову Амрико мегардем. Онҳо дар роҳи ҳунар муваффақ ҳастанд. Дар воқеъ, вақте ба коре сидқан машғул мегардед, ҳатман комёб хоҳед шуд. Чуноне ки фармудаанд:

Ба ҳар коре, ки ҳиммат баста гардад,
Агар хоре бувад, гулдаста гардад.

Аммо баъзе аз сарояндагони ҷавон имрӯзҳо дар интихоби матну оҳанг ва ширинии оҳангу сароидан аҳамият намедиҳанд, ки ин, албатта, боиси нигаронӣ аст.

- Ташаккур барои ин суҳбат. Ҳамеша саломату сарбаланд бошед.