Китоб дорои неруи бузургест, ки сарфи назар аз нажод, миллат, забон, ақидаву мазҳабу дину оин аз тамоми гӯшаву канори дунё инсонҳоро ба ҳам меорад, дар миёни онҳо дӯстиву рафоқату робитаҳои корӣ эҷод менамояд ва ба як ибора рисолаташ аз муттаҳидгардонии халқҳо, муаррифисозии кишварҳо ва эҷоди якдиливу ҳамбастагӣ иборат аст.

Воқеан ҳам, китоб сарчашмаи дониш, аниси кунҷи танҳоӣ, омили асосии ташаккули инсони фарҳангӣ, дӯсти беғараз ва равшангари роҳи имрӯзу фардои ҳар як шахс ва халқияту миллатҳо ба ҳисоб меравад. Ҳар шахси соҳибфарҳанг ва оқилу доно яқин медонад, ки сарчашмаи муваффақиятҳояш хондану омӯхтан ба ҳисоб рафта, дар ҷаҳони муосир калиди пешравиҳо ва рушду тараққиёти давлатҳои алоҳида, ташаккули иқтисодиёти ба дониш асосёфта мебошад. Аз ин рӯ, мо бояд дарк намоем, ки хондани китобу муроҷиат ба сарчашмаҳои гуногуни дониш шарти асосии ташаккули ҷомеаи тамаддунсоз ва иқтисодиёти инноватсионӣ ба ҳисоб меравад. Фақат ҳамон халқе китобхону китобдӯст ҳисобида мешавад, ки аз даҳ се нафараш ҳамарӯза китоб хонад ва синнашон аз 12 боло бошад.

Хушбахтона, дар ҷомеаи муосири Тоҷикистони соҳибистиқлол барои хондани китоб ва муроҷиат ба сарчашмаҳои дониш шароити мусоид фароҳам оварда шуда, солҳои охир дар ин самт тағйироти инқилобӣ ба вуқуъ пайвастанд. Махсусан, таваҷҷуҳи хоссаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба бунёди китобхонаҳо, ташкили маблағгузории чопи осори гузаштагони соҳибкитоби мо, танзими шароити мусоид барои зиёиёни эҷодкор ва тарғиби китобхонӣ дар суханрониҳояшон қобили зикри алоҳида буда, ҳар шахси соҳибфарҳанг, хусусан ҷавонон бояд дар китобхонӣ кӯшиш ба харҷ диҳанд. Хосатан эълони озмуни умумиҷумҳуриявии “Фурӯғи субҳи доноӣ…”, ки барои тамоми қишрҳои ҷомеа нигаронида шудааст, бозгӯи таваҷҷуҳи Ҳукумати мамлакат ба тарғиби китобхонӣ ва баланд бардоштани маърифати китобхонӣ мебошад. Аз эълон гардидани ин озмун шумораи васеи хонандагон ба он ҷалб карда шуданд ва худи онҳо ҳавасманд ҳастанд, ки дар ин сабқат иштирок кунанд.

Тарғиби мутолиаи китоб ва чопи китоб бо забони давлатӣ бо мақсади оммавигардонии китобхонӣ имконият медиҳад, ки сатҳи фарҳангу маданияти мардум боло рафта, нақши ҷаҳонбинии маънавӣ ва фарҳангӣ дар тарбияи насли ҷавон баланд бурда шавад.

Китоб дар шинохти ҷаҳони ботинии шахс низ нақши калидӣ дорад, зеро мо зимни мутолиаи китоб эҳсоси хурсандӣ, ғам, ҳайрат, оромӣ, афсурдагӣ ва парешонхотирӣ намуда, ҷаҳони ботинии хешро ғанӣ мегардонем. Таҷрибаи чандҳазорсолаи китобдорӣ ва китобхонӣ собит намудааст, ки китобхонӣ барои инкишофи шахсият, ғанӣ гаштани захираи луғавии вай, сатҳи фарҳангу маданият ва маълумотнокиаш таъсири бевосита расонида, таҷрибаи китобхонӣ дар ниҳоят ба таҷрибаи ҳаётӣ табдил меёбад. Ғайр аз ин, китоб дар интихоби роҳи ҳаётӣ кӯмак расонида, инсонро аз хато кардан нигоҳ медорад.

Дар марҳилаи муосири рушд, ки китобҳои коғазиро таҷҳизоти электронӣ иваз намудаанд, моҳияти хондани китоб аз байн нарафтааст. Китобхонӣ ҳамоно муҳим боқӣ монда, масъалаи мазкур аз феҳристи вазифаҳои стратегии давлату ҳукуматҳо ҳаргиз берун нахоҳад шуд. Аз ин рӯ, чанд далели муҳиммияти хондани китоб ва таваҷҷуҳ ба оммавигардонии мутолиаи китобро баррасӣ менамоем. Китоб ақлро инкишоф медиҳад, ҷаҳонбинии моро васеъ мегардонад, таҷрибаи ҳаётӣ медиҳад, зеро сабақи ҳаётии қаҳрамонони китоб моро ба хулосабарории амиқ водор менамояд. Ҳанӯз аз афсонаҳои кӯдакиамон ёд дорем, ки некиву бадӣ чист. Ҳамаи ин сабақ ва таҷрибаи ҳаётии мо гашта, моро аз ҳама шӯру шар эмин нигоҳ дошта, дар қабули қарор ба мо кӯмак менамояд.

Вале имрӯзҳо шавқу рағбати китобхонӣ дар кӯдакон костааст. Албатта, ба он мавҷудияти интернет ва китобҳои электронӣ сабабгоранд, аммо пайдоиши технологияи нав ва тағйир ёфтани шаклу усули интиқол ва паҳнкунии дониш мазмун, моҳият ва мавҷудияти ҷисмонии китобро аз байн бурда наметавонад. Бӯйи китоб, садои варақгардонии он ва муҳити китобхона дар ҳама давру замон пойдор боқӣ хоҳад монд.

Банда ҳамчун китобдор кӯшиш мекунам дар чорабиниҳо ба хонандагон дар бораи афзалияти китобхонӣ ва илму дониш суҳбатҳо доир намуда, ҳар чӣ бештар онҳоро ба китобхона ҷалб намоям ва китобҳои шавқоварро ба онҳо тавсия медиҳам. Дар ҷалби кӯдакон ба китобхонӣ нақши оила ҳам хеле калон аст, зеро фарзанд вақти бештари худро дар муҳити хонавода мегузаронад. Агар барои китобхонӣ ақаллан як соатро ҷудо кунем, чанд қадам ба пеш хоҳем гузошт. Аз рӯи маълумотҳо, ба ҳисоби миёна ҳар як шаҳрванди Ҳиндустон рӯзе 90 дақиқа китоб мехонад, тайландиҳо ҳар рӯз 1,3 соат мутолиа мекунанд, русҳо ва мардуми Скандинавия 1 соат ва ғайра. Мо аз онҳо чӣ камӣ дорем?! Ҳар кадоми мо дар пеши худ ҷудо намудани вақтро бо мақсади мутолиа пеш гузорем, муваффақ хоҳем шуд.

Ҳамчунин, ташкили фазои маърифатӣ, хариди китобҳои бадеӣ, таъсиси китобхонаи хусусӣ, назорат ва санҷиши китобҳои мутолианамудаи фарзанд, дар баробари ин китобхонии худи волидон дар ҳузури фарзандон роҳҳои муассири ҷалби кӯдакон ба китобхонист.

Ҳамин тавр, китобхонӣ ва оммавӣ гардонидани он омили муҳимтарини рушди сармояи инсонӣ ба ҳисоб рафта, бе китоб ҳаёт беранг ва нутқ заиф мегардад.

Марҳабо КАРИМОВА,
китобдори МТМУ № 58- ш. Душанбе