Соле чандин маротиба аз ҷониби коргардонҳои соҳибистеъдод филмҳову саҳнаҳои театрӣ омода карда шуда, дар театр ва кинотеатрҳо ба намоиш гузошта мешаванд. Новобаста аз мушкилиҳое, ки дар ин самт мавҷуданд, имрӯзҳо филмҳои коргардонҳои кишвар дар фестивалҳои байналмилалӣ тамошогари худро пайдо намудаанд. Аммо бо вуҷуди оне ки филмҳову намоишҳои театрии моро дар сатҳи байналмилалӣ мебинанду баҳои баланд медиҳанд, тамошобинонаш дар кишвар кам мебошанд. Чаро? Чӣ бояд кард, то ин мушкилот рафъ гарданду мардум филмҳои ватанӣ ва намоишҳои театрии кишварро бинанд?

Ба назари коршиносон яке аз сабабҳои тамошобин надоштани филмҳову намоишҳои театрӣ, ин кам будани таблиғ аст. Зеро аксар вақт одамони фарҳангдӯсти кишвар бехабар аз онанд, ки кадом намоиши театрӣ дар кадом театр ва кадом филми ҷадид дар кадом кинотеатр ба намоиш гузошта мешавад.

Самандар Ҳайдаров, як сокини шаҳри Душанбе бар он назар аст, ки филмҳову намоишҳои театрӣ дар расонаҳову шабакаҳои иҷтимоӣ таблиғ намешаванд.
- Аксари маврид пас аз ҷамъбаст тариқи ВАО дар бораи филмҳову намоишҳои театрӣ гузориш таҳия мешавад, ки беманфиат аст. Оё боре мушоҳида намудаед, ки телевизионҳо ё умуман тамоми ВАО пеш аз оғози намоишномае эълон ва тарғибот карда бошанд, ки дар фалон театр намоиши театрӣ ва дар фалон толор нахустнамоиши филм аст? Не. Албатта, намебинед, зеро ба ин ниҳодҳои марбута кам таваҷҷуҳ зоҳир менамоянд. Ҳангоме ки Сирки Русия ба Тоҷикистон меояд, дар шабакаҳои телевизионӣ ҳафтаҳо тарғиб мешавад. Ё ин ки рекламаи табобатҳои чинӣ ба ҳадди ифрот мерасад, аммо аз филмҳо не. Чаро мардум пардифенро медонаду фалон филм ё намоиши театриро не? Албатта, ин мушкил дар хуб тарғиб нашудани филмҳост,- гуфт С. Ҳайдаров.

Назари мутахассисону коршиносон дар ин маврид мухталиф аст. Бархе аз коршиносони соҳа бар онанд, ки бояд силсилатаблиғҳои ҳамешагӣ дар ВАО таҳия ва роҳандозӣ шавад. Дар ин сурат барои рушд ва пешрафти синамои ватанӣ ва намоишҳои театрӣ то андозае саҳм гузоштан мумкин аст.

Тоҳир Назаров, расом-таҳиягари филмҳои миллӣ мегӯяд, ки гоҳ-гоҳе дар шабакаҳои телевизионӣ ва шабакаҳои интернетӣ тарғиби намоишномаҳои театрӣ ва филмҳои ватанӣ ҳаст, аммо пеш аз ҳама фарҳанги театрӣ ва синамоӣ бояд роҳандозӣ карда шавад, то муҳаббати ин ду риштаи хуби маънавӣ дар ниҳоди мо реша давонад.

Маҳмадулло Табаров, театршиноси кишвар мегӯяд, ки мутаассифона дар кишвари мо фақат вазъи обу ҳаво тариқи телевизионҳои кишвар тарғиб мешавад, аммо бояд ба мардум обу ҳавои фарҳангӣ дод:

- Имрӯз мо нархи бозор ва дигар хабарҳои ҷаҳониро пайгирӣ мекунем. Аммо пайгирии ҷомеаи имрӯза аз воқеаҳои фарҳангӣ камтар ба назар мерасад.

МАРКЕТОЛОГ Ё ТАҶДИД ДАР СОҲА

Дар кишварҳои пешрафта дар театр ва кинотеатрҳо шуъбаи маркетинг ва реклама мавҷуд аст, ки вазифаи асосии онҳо тарғибг буда, тариқи барнома, овеза ва сомонаҳо кори худро ба роҳ монда, ангезаи тамошобинонро бедор менамоянд. Масалан, киностудияи “Ленфилм”-и Русия шуъбаи маркетинг ва реклама дорад, ки ҳангоми ворид шудан дар сомонаи киностудияи мазкур саҳми бевоситаи ин шуъба ба назар мерасад. Агар дар театрҳо ва киностудияҳои мо низ чунин шуъбаҳо таъсис дода шавад, дар пешбурди ин соҳаҳо саҳми назаррас дида мешавад.

Ба ақидаи коршиносон набудани маркетолог (бозоршинос) ба косташавии таблиғу ташвиқоти филм ва намоишҳо таъсир мерасонад.

- Дар ягон театри кишвар шуъбаи маркетинг ва реклама мавҷуд нест. Ин гуна воҳиди корӣ дар онҳо вуҷуд надорад. Ин тағйиротро бояд Вазорати фарҳанг роҳандозӣ намояд. На танҳо дар театрҳо ва киностудияҳо шуъбаи рекламавӣ ва маркетингӣ ба роҳ монанд, балки дар Вазорати фарҳанг низ бояд роҳбари чунин шуъба барои тамоми киностудияҳо ва театрҳо ба кор пардозад. Масалан, агар ҳозир ба дилхоҳ театр ё кинотеатр занг зада пурсед, ки дар моҳи декабр чӣ намоишнома доранд, онҳо посух хоҳанд дод, ки номаълум аст. Дар Лондон тамоми сол маълум аст, ки кадом намоишҳо дар театрҳо нишон дода мешавад. Ақаллан мо ба монанди Русия намоишномаҳоямонро як моҳ пеш гуфта ва муайян карда тавонем, кор ранги дигар мегирад, - мегӯяд Муҳиддини Музаффар, коргардони ҷавон.

Дар воқеъ, аксари кишварҳои пешрафта барои тарғиб ва ташвиқоти намоишҳои театрӣ ё филмҳо сомонаҳои интернетии худро доранд, ки дар он рӯйхати намоишҳо, санаи баргузории намоиш, вақти намоиш, қаҳрамонони асосии намоишнома ва нархи чипта ба пуррагӣ гуфта шудааст. Яъне ба муштарӣ роҳат аст, ки мувофиқи табъ ва завқи худ метавонад, намоишро интихоб намуда, ба тамошои он равад.

Сабрина Бозорова, тоҷикдухтарест, ки муддати як сол мешавад, дар Олмон кору зиндагӣ дорад. Ӯ мегӯяд, ки мардуми Олмон таваҷҷуҳи хеле самимӣ нисбат ба театр ва филмҳои ватаниашон доранд. Ба гуфтаи Сабрина тарғиботу ташвиқоти намоишҳои театрӣ ва филмҳо дар Олмон дар сатҳи хеле баланд сурат мегирад.
- Дар ин кишвар гӯшаҳои махсусе аст, ки дар он ҷо барномаҳои ройгон гузошта мешавад. Дар барномаҳои мазкур рӯйхати намоишҳои театрӣ ва филмҳо, инчунин маълумот дар бораи онҳо ва замону макони баргузорӣ ба пуррагӣ оварда шудааст. Шаҳрвандони ин кишвар ҳамчунин, чиптаҳоро тариқи сомонаҳое, ки барои намоишҳо ва филмҳо пешбинӣ шудааст, харидорӣ менамоянд. Яъне қариб ҳама намуд интихоби намоишҳои театрӣ ва филмҳо тариқи сомонаҳои пешбинишуда, сурат мегирад, ки ин тақозои замона ба ҳисоб меравад,- гуфт Сабрина.

Ба назари ин духтари тоҷик дар кишвари Олмон дар тамоми ҷойҳои серодам вобаста ба намоишҳо дар шакли китобчаву ҷадвалҳо рекламаҳо мегузоранд, ки ин мардумро ба театру кино ҷалб месозад.

Театршиноси кишвар Маҳмадулло Табаров низ мегӯяд, ки аз усулҳои қазоқӣ бояд истифода бурд, ки хеле мардумро барои театру кино ҷалб месозанд.
- Вақте ки мо ба давлати Қазоқистон сафар намудем, дидем, ки он ҷо намоишҳои театриро тариқи лавҳаҳои электронӣ тарғибу ташвиқ менамуданд. Ҳатто дар тамоми рӯзномаҳои Қазоқистон эълони намоишҳои театрӣ ба назар мерасад. Дар ҳама ҷумҳуриҳои собиқ Иттиҳоди Шуравӣ журнали театр мавҷуд аст, ки мутаассифона мо онро ҳам надорем, – мегӯяд М. Табаров.

Таҳмина ЮСУФӢ “ҶТ”