Масъулият аз решаи суъол аст ва ахлоқи масъулиятдорӣ ва худро масъул шумурдан аз омилҳои асосии осоиши ҷамъият ва инсонҳост. Хоса дар ҳамин шароит ва шабу рӯзе, ки дар ҷамъият як қатор нороҳатиҳои фардиву оилавӣ ба назар мерасанд.

Масалан, дар баъзе оилаҳо миёни ҳамсарон ва ё миёни фарзанд ва падару модар мушкилиҳои ҷиддӣ, аз қабили якдигарнофаҳмӣ, беэҳтиромӣ ба якдигар вуҷуд доранд. Ин мушкилиҳо, ки маншаашон фард ва оила мебошанд, мебинед, ки тадриҷан ба институтҳои дигари иҷтимоӣ акс ёфта, дар ҷомеа ба шикасту тахриботи ҷиддӣ боис мегарданд. Ҳол он ки ҷомеаеро, ки ҷузъҳояш бо накуиву ахлоқ ба вуҷуд омада, афродаш бо хулқи ҳамидаву корҳои шоиста машғул аст, ориза доштанаш ками андар кам дучор меояд. Аз ин лиҳоз, агар дар ҷомеае мушкилиҳо ба вуҷуд омадааст, сабаби онро метавон дар молекулаҳои он ҷамъият, яъне дар афрод ва оила ҷӯё шуд. Бинобар ин, агар мо дар оила ва фаротар аз он дар ҷамъият ҳузуру осоиш ва роҳатро мехоста бошем, пас бояд, ки ҳамчун фардҳои алоҳидаи ҷомеа худамонро масъул бидонем. Аввалтар аз ҳама худро бипурсем, ки барои таъмин кардани ин осоиш чӣ кор карда метавонем. Яъне барои бартараф кардани хатову камбудӣ худамон бояд ҷиддӣ иқдом бигирем.

Масалан, яке аз роҳҳои асосии ҳалли проблемаҳои мавҷудаи ҷомеа он аст, ки сар карда аз мудирон тамоми нафарони муаррифгари як идора ё сохтор тибқи меъёри “раҳбари ҳар қавм ходими он аст” амал намояд. Зеро бо зӯру амр ба натиҷае расидан номумкин аст. Бинобар ин, ҳар мудир, яъне идоракунанда бояд пеш аз ҳама худ вазифаи ба уҳдааш бударо бо садоқат иҷро карда, пасон нафарони тобеъ ё худ кормандонашро барои иҷрои вазифаҳояшон ташвиқ намояд.

Вале, мутаассифона, имрӯз ин масъалаи ниҳоят муҳимро бинобар омили ахлоқие, ки дар ҷамъияти мо мавҷуд аст, татбиқ намудан чандон имконпазир нест. Чаро ки имрӯз зеҳну эҳсоси аксарияти афроди ҷомеаро худбиниву худпарастӣ фаро гирифтааст. Аксарият танҳо дар андешаи худ мебошанд, то дар фикри ҷомеа.  Ҳамин аст, ки баъзе афроде, ки дар зинаҳои гуногуни ҳаёт мавқеву мақомеро ифода мекунанд, худро аз дигарон дар фарқ ва боло меҳисобанд ва муносибаташонро бо атрофиён ҳам бо ҳамин фаҳмиш шакл додаанд. Албатта, чунин одату таомули умумиро, ки дар ҷомеа реша давондааст, ба якборагӣ дигар кардан ва ба ҷои он фаҳмиши тозаро ҷо ба ҷо намудан мисли он аст, ки инсон якчанд мутатсияро (тағйироти табиӣ ва ё сунъии хусусияти ирсии организм, ки дар натиҷаи дигаргуншавӣ ва ё вайроншавии хромосомаҳо ва генҳо ба вуҷуд меояд) аз сар гузаронад. Ин дар ҳолест, мавҷуде, ки якчанд мутатсияро аз сар мегузаронад, зинда монданаш амри маҳол, балки номумкин аст. Бале, бар дӯши як ҷамъият, ки бори аз тавонаш бештар бор карда шуд, он ҷамъият зери он бор монда нобуд мешавад. Пас, ҳар кас, чунонки дар боло зикр кардем, бояд худашро масъул дониста, шеваи дурусти зисту зиндагӣ, ахлоқи наку ва баҳри осоиши ҷамъият мададрасон буданро пеша кунад. Ба ҷои рафторҳои омиронаву ҳокимона, салоҳ он аст, ки чи кор карданашонро ба инсонҳо нишон дода, онҳоро раҳнамоӣ кардан лозим меояд. Агар ки чунин тарзи муносибатро пеш гирем, бо мурури замон он ба ахлоқи ҷамъият асар карда, ба як анъана ё одати умумӣ табдил меёбад ва аз ҷониби ҷамъият низ пазируфта мешавад.

Инчунин, оне ки худро дар алоҳидагӣ суолуҷавоб намекунад, барои хатову камбудиҳои бавуҷудомада худро масъул намедонад, хатокор ва масъули камбудиҳоро пайваста аз ҷои дигар меҷӯяд. Вале дар натиҷа не хатокорро меёбаду не аз хатову камбудиҳо халос шуда метавонад. Баракс, оне    ки “Ман дар куҷо ба хато роҳ додам, ки ҳама чиз ба низом пеш мерафт, вале яку якбора ба мушкил дучор шудам?” гуфта аз худ мепурсад, бо мадади Худованд аз мушкилиҳо раста, муваффақ хоҳад шуд.
Зимнан, ҷавононро лозим аст, ки ҳисси масъулиятдорӣ ва масъулиятшиносиро дар худ ташаккул диҳанд, аз суолу ҷавоб кардани худ ҳарос накунанд. Зеро инсоне, ки аз овони ҷавонӣ, айни ташаккули шахсияташ ба хислати муҳиме чун масъулиятшиносӣ бетаваҷҷуҳӣ мекунад, барои хатоҳои содиркардааш худро пурсуҷӯ наменамояд, бо эҳтимоли калон рафта-рафта ба як худхоҳ табдил меёбад. Минбаъд чунин як нафар дар тамоми зинаҳои ҳаёт кадом вазифаеро бар дӯш дошта бошад, кадом идораеро муаррифӣ кунад, ҳеҷ гоҳ дар камбуду иштибоҳи бавуҷудомада худро айбдор намедонад. Не дар оила, не дар ҷои кор ва не дар ҷамъият... Ин равиш бошад, осоишу ҳузури ҷамъиятро халалдор мекунад. Ҷавонон, агар осоишу роҳати ҷамъиятро бихоҳанд, бояд ки масъулиятдор бошанд.

Башир УСМОН, “ҶТ”