Ҳамасола аз оғози моҳи июн дар кишвар хонандагон ба таътили тобистона мебароянд. Онҳо таътилро чӣ тавр бояд гузаронанд, то самаранок ва хотирмон бошад? Ба куҷо бояд раванд? Давоми се моҳ хонандагон бояд ба чӣ кор машғул шаванд? Бо фарорасии таътили тобистона ҳамин гуна саволҳо дар сари волидон чарх мезанад. Бахусус, сокинони пойтахт.

Пӯшида нест, ки аксар хонандагони мактабҳои шаҳр машғули бозиҳои компютерӣ ҳастанд. Дар айёми таътил ин машғулияти онҳо авҷ мегирад, чунки аз дарс озод ҳастанду бештари вақти худро бо бозиҳои гуногуни компютерӣ сарф мекунанд. Агар падару модар фарзандони худро назорат накунанд, онҳо шабро дар компютерхонаҳо рӯз мекунанд. Гарчанде мақомоти дахлдори кишвар дар ин шабу рӯз масъаларо пайгирӣ доранд, аммо бархе аз наврасон таътил гуфта, боз машғули бозиҳои компютерӣ мешаванд. Мутаассифона, пеши роҳи наврасонеро, ки ошиқи ин бозиҳо ҳастанд, гирифтан мушкил аст.

Равоншиносон бар онанд, ки агар дар таътили тобистона волидон дар муҳити хона китобхониро ба роҳ монанд, бисёр хуб мешавад. Зеро кӯдакону наврасон дар ин давра вақти холии бештар доранд.

Равоншинос Заррина Кенҷаева давраи таътили тобистонаро давраи мушкилтарин барои тарбияи насли наврас номида, иброз дошт, ки “пеш аз ҳама, дар ҳамин мавсим ҳар як волидайн фарзанди худро кам-кам ба машқҳои ҷисмонӣ бояд машғул кунад, зеро беҳаракатӣ ва ба корҳои ҷисмонӣ машғул нашудан, ба инкишофи ҷисмониву равонии фарзанд зарар мерасонад ва ин зарар болои зарари бозиҳои компютериву телефонҳост. Бинобар ин, падару модар аз имкониятҳои худ истифода бурда, фарзандонро ба истироҳатгоҳҳо равон кунанд. Ё ин ки ба деҳа рафтану обутоб додани бадан ва ҳар рӯзро самаранок истифода бурдан дар айёми таътили тобистона ба манфиати кор аст. Баъдан, бо боварии комил метавонем гӯем, ки меваҳои хушмаззаву табиӣ ва обҳои тозаву насими форами берун аз шаҳр аз як тараф, меҳру муҳаббат ва садоқату дӯстдории падару модар аз тарафи дигар, ба фарзанд писанд меояду барояш неру мебахшад”.

Дар мавриди оне ки кӯдакон ва нав-расон таътили тобистонаро чӣ гуна бояд гузаронанд, андешаҳо гуногун аст.

Силмон Мавлоназаров, устоди Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд, бисёр хуб мешавад, ки кӯдакону наврасон дар таътили тобистона ба лагерҳо ҷалб шаванд. Чунки дар он ҷо кӯдакон ба фаъолиятҳои гуногун машғул гашта, бо ҳамсолонашон дӯстӣ пайдо намуда, ҳамдигарро беҳтар мешиносанд. Инчунин метавонанд, ба китобхонӣ рӯ биёранду дӯстдори китоб гарданд. Ӯ гуфт:

“Аммо падару модар бояд бештар вақти худро бо фарзандони худ гузаронанд. Агар рафту фарзанд не ба саёҳат баромаду не ба бошишгоҳ, пас ҳаракат кунед, дар шароити хона низ таътили ӯро хуш гузаронед, зеро таътил барои хонандагон бисёр зарур ва барои барқарор кардани неруи фикрию ҷисмонии онҳо нақши муҳим дорад. Ё ин ки беҳтар аст, фарзандон таътилашонро дар доираи дӯстону оила гузаронанд”.

Омӯзгор Мавҷия Сабзалиева бар он аст, “таътил замонест, ки байни дарсҳо дар ихтиёри толибилмон гузошта мешавад, муддатест, ки барои барқароршавии руҳиву ҷисмонӣ пешбинӣ шудааст, лаҳзаест, ки набояд онро беҳуда гузаронид, вақтест, ки бо истифодаи дурус-ти он мо метавонем синфи нав ё курси навамонро аз варақи тоза оғоз кунем ва вақтест, ки на барои хоб ё бекорӣ, балки барои ҳаракат ба мо дода мешавад”.

- Ман доимо дар ташвишам, ки шогирдонам таътилро чӣ гуна сипарӣ мекунанд. Мехоҳам бештар ба китобхонӣ машғул шаванду чизи наве ёд гиранд. Ростӣ, баъди таътили семоҳа бархе аз шогирдонам хислату рафторҳояшонро дигар мекунанд, ки ин хеле нигаронкунанда аст. Орзу мекунам, ки шогирдонам таътилро хубу самаранок гузаронанд. Пеш аз ҳама барои хуб гузаронидани таътил бояд то фарорасии он нақшаи муайяне дошт. Бисёранд шогирдоне, ки маҳз бо надоштани нақшаи муайян таътили худро бефоида ва бенатиҷа сипарӣ мекунанд. Нақша доштан ин маъноеро дорад, ки вақти дар ихтиёр дош-таамонро сарфакорона истифода кардан мехоҳем. Ин маъноеро надорад, ки вақти дар ихтиёрдоштаро пурра ба хоб, истироҳат, телефону компютербозӣ гузаронанд, балки таътил ба мо вазифаву машғулиятҳои зиёдеро вогузор мекунад, - гуфт ин омӯзгор.

Соҷида, модари панҷ фарзанд, ба ин назар аст, вақти таътил барояш тарбияи фарзандон каме мушкилтар аст. Ӯ бо нигаронӣ гуфт, ки “фикр мекунам, ҷое, ки барои гузаронидани таътили тобистона мувофиқу муносиб аст, бошишгоҳҳои муваққатии умумӣ ва ё ба истилоҳ “лагерҳо” ба ҳисоб мераванд. Агар волидоне, ки мисли ман имконияти ба лагерҳо фиристодани фарзандонашонро надоранд, метавонанд онҳоро ба тамошои боғҳо баранд ё ба ягон соҳили дарё рафта, истироҳат ташкил кунанд. Ин табъи онҳоро болида мегардонад. Дар ин вақт моро зарур аст, ки барои онҳо реҷаи муайяне тартиб дода, аз болои он назорат барем, то вақти кӯдак ё наврас беҳуда нагузарад”.

Аз мушоҳидаҳо маълум аст, ки имрӯз бархе аз хонандагон аллакай таътили хешро самаранок истифода мебаранду бархе дигар бо кӯчагардию майдаавбошӣ машғуланд.

Умеда барои самаранок гузаронидани таътили худ нақшаҳои зиёде дошт. Ӯ мехост ба маркази омӯзишӣ рафта, забони англисиро омӯзад. Дар баробари ин, дар китобхона китобҳои бадеӣ мутолиа кунад. Айни ҳол ӯ дар истироҳатгоҳи беруназшаҳрӣ қарор дорад. “Имсол таътили тобистонаи ман хеле хуб оғоз ёфт ва умед дорам, ки хуб анҷом меёбад”, - гуфт Умеда.

Абдулло низ дар оғози таътил нақшаҳои дигаре дошт, ӯ бояд забономӯзӣ мекард, аммо имрӯз бо дӯстонаш машғули бозиҳои компютерӣ аст.

Як мушкили дигаре, ки ҳамасола дар таътили тобистона ҷомеаро нигарон мекунад, ин дар ҷойҳои мамнуъ оббозӣ кардани наврасон мебошад, ки дар натиҷа ба нохушӣ меанҷомад.

Бино ба маълумоти Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз аввали соли ҷорӣ то имрӯз дар дарёҳои кишвар 67 нафар ғарқ шуданд, ки 31 нафари онҳо кӯдакони то 16-сола мебошанд. Мақомот сабаби аслии ба вуқуъ омадани фоҷеаҳоро оббозӣ дар ҷойҳои мамнуъ ва риоя накардани қоидаҳои шиноварӣ ва беназоратии волидон арзёбӣ карда, аз сокинон хоҳиш мекунад, ки фарзандони ноболиғи худро дар таътили тобистона беназорат нагузоранд.

Наҷиба МОРУДБЕКОВА, “ҶТ”