Шоҳмот яке аз навъҳои маъмул ва машҳури бозӣ дар олами варзиш дониста шуда, мухлисону дӯстдорони сершумори худро дорад. Он навъи варзише мебошад, ки қобилияти фикрӣ ва зеҳнии инсонро қавӣ намуда, бозингарро хирадманду закӣ мегардонад. Маҳз ана ҳамин хусусиятҳояш боис гардидааст, ки миллионҳо нафар дилбохтаи ин навъи варзиш гардидаанд.

Дар Тоҷикистон низ ба ин навъи варзиш таваҷҷуҳи зиёд зоҳир мегардад. Махсусан ташкил гардидани мусобиқаи ҷумҳуриявӣ оид ба шоҳмот барои дарёфти ҷоми Пешвои миллат нишони олии таваҷҷуҳи роҳбарияти мамлакат ба ин навъи варзиш аст. Бобати ин навъи варзиш суҳбате доштем бо Мутриба Ҳотамӣ, қаҳрамони мусобиқаҳои байналмилалӣ оид ба шоҳмот ва ҳамзамон беҳтарин бозингари дастаи “Душанбе - 1”, ки ахиран дар мусобиқаи ҷумҳуриявӣ оид ба шоҳмот барои дарёфти “Ҷоми Пешвои миллат” шоҳҷоизаро соҳиб гардид.

- Пеш аз ҳама, шуморо барои ғолиб омадан дар мусобиқаи “Ҷоми Пешвои миллат” оид ба шоҳмот табрик мегӯем. Андешаи шумо оид ба баргузории ин мусобиқа?

- Миннатдории худ ва кулли иштирокдорону мухлисони бозии шоҳмотро ба Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мерасонем, ки чунин як иқдоми олиеро баҳри мо роҳандозӣ карданд. Мусобиқа бо фарогирии ҳафт даста аз тамоми гӯшаю канори мамлакат мухлисону бозингарони ин намуди варзишро ҷамъ сохт ва дар як фазои ниҳоят шаффофу воқеӣ баргузор гардид. Аз ҷумла, ман, ки дар ин мусобиқа узви дастаи “Душанбе-1” будам, дар якҷоягӣ бо аҳли гурӯҳ ба ҳама дастаҳо ғолиб омадем ва сазовори ҷойи аввал гардидем. Барои он нафароне, ки мехоҳанд бозингари муваффақу шоиста дар ин намуди варзиш бошанд, “Ҷоми Пешвои миллат” метавонад таҷрибаи аввалин барои иштирок дар мусобиқаҳои ҷаҳонии онҳо бошад.

- Миёни намудҳои гуногуни варзиш маҳз ба шоҳмот рӯ оварданатон сабаб чист?

- Ҳар як фард аз хурдӣ дар дил орзуи кӣ будан нашро мекунад, бевосита муҳити иҳотакарда ва оилаи ӯ дар бедоршавии завқи ҳамон нафар нақши аввалиндараҷа мебозад. Аз сабабе, ки ман дар оилаи шоҳмотбоз таваллуд шудаам, шавқу ҳаваси ин бозиро дар вуҷуди худ эҳсос мекунам. Чун аз замоне худро ёд дорам, пайваста аҳли оиларо саргарми ин намуди бозӣ медидам ва маҳз ҳамин сабаб гардид, ки завқи бепоёни шоҳмот дар қалби ман ҷой бигирад.

- Устоди аввалини худ дар ин намуди бозӣ киро медонед?

- Дар зиндагӣ ҳар қадар, ки аз модари бузургвори хеш шукргузориву миннатдорӣ кунам боз ҳам кам аст, зеро модарам на танҳо нишондиҳандаи роҳи дурусти ҳаётам аст, балки устоди аввалини ман дар омӯзиши бозии шоҳмот ба ҳисоб меравад. Маҳз заҳматҳои беохири модарам буд, ки имрӯз ин ҳама натиҷаҳои баландро соҳиб гардам. Ҳамчунин дар баробари модарам устодоне ба монанди Илҳом Юнусов, Неъмат Зиёев дар тайёрӣ ва омодагии ман ба мусобиқаҳои байналмилалӣ заҳмати зиёд кашидаанд, ки миннатдории самимии хешро ба эшон низ мерасонам.

- Аввалин мусобиқаи иштирокнамудаатон кадом сол буд ва аз он чӣ хотироте дар ёд доред?

- Чун омӯзиши бозии шоҳмотро аз 4 солагӣ оғоз намудам, то 6 - солагӣ дар ягон намуди мусобиқаҳо иштирок намекардам ва танҳо бо аъзои оила бозӣ мекардем. Дар ниҳоят барои худ як таҷрибае пайдо кардам ва аз шашсолагиам иштирокчии мусобиқаҳои шаҳриву ҷумҳуриявӣ гардидам. Аввалин мусобиқаи иштирокнамудаам низ дар шаҳри Душане буд, ки ҷойи чандум гирифтанро хуб дар ёд надорам, вале сазовори туҳфаю ифтихорнома гардида будам.

- То имрӯз дар кадом мусобиқаҳои қитъавию байналмилалӣ иштирок намудед ва аз ҳама ҷолибу хотирмонаш барои шумо кадом буд?

- Аввалин маротиба соли 2007 дар Ҷоми Осиё оид ба шоҳмот иштирок намудам. Соли 2014 дар чемпионати ҷаҳон оид ба шоҳмот дар шаҳри Тромсои Норвегия сазовори медали тилло гардидам. Дар ҳама мусобиқаҳое, ки чӣ дар сатҳи минтақа ва ё дар сатҳи ҷаҳонӣ баргузор мегарданд, шукр мекунам, ки бе натиҷа барнагаштаам.

Маҳз натиҷаи ҳама заҳматҳоям дар роҳи шоҳмот ин буд, ки ба зиёда аз 30 давлати дунё сафар намудам ва дар ҳар яки онҳо номи Тоҷикистони азизро боло бардоштам. Аз соли 2010 инҷониб узви дастаи мунтахаби Тоҷикистон оид ба шоҳмот мебошам. Мусобиқаи ҷолибу хотирмоне, ки дар ҳаёти ман нақш бастааст, ин мусобиқаи ҷоми Осиё оид ба шоҳмот мебошад, ки соли 2017 дар шаҳри Шерози Ҷумҳурии исломии Эрон баргузор гардид ва ман миёни духтарони 20 - сола сазовори медали биринҷии ин мусобиқа гардидам. Ифтихор пеш аз ҳама барои ин аст, ки аввалин духтаре будам, ки чунин медалро ба хазинаи варзиши мамлакат ворид намудам.

- Давоми соли ҷорӣ пандемияи коронавирус ба рушд ва инкишфи тамоми соҳаҳои ҳаётӣ аз ҷумла варзиш низ таъсири манфии худро расонид. Таъсири он ба бозии шоҳмот низ буд ё не?

- Мутаассифона ин соҳа низ аз таъсири бемории ҳамагири COVID-19 озод намонд. Аз соли 2018 то инҷониб барои чемпионати ҷаҳон оид ба шоҳмот, ки зинаи баланди ин намуди варзиш ҳисобида мешавад, бесаброна рӯзшуморӣ мекардам ва бо умеду нияти қавӣ барои ғолиб омадан тайёри ҷиддӣ ҳам дида будам. Ин мусобиқаи бонуфузи ҷаҳонӣ қарор буд, ки моҳи августи соли ҷорӣ дар шаҳри Маскави Русия баргузор гардад, вале ҳолати баамаломада инро иҷозат надод ва мо мусобиқаро дар фазои маҷозӣ гузаронидем. Аслан тариқи онлайн бозӣ кардан кайфияти худро гум мекунад ва кучактарин иштибоҳ метавонад ба мағлубият бурда расонад. Дар мусобиқаи имсола дар даври аввали бозӣ бо 7 нафар ғолиб омадам, вале бо иштибоҳи кучаке аз ду ҳарифи худ шикаст хӯрда, натавонистам сазовори медал гардам.

- Дар зиндагӣ киро идеали худ медонед?

- Дар ҳаёт ҳастанд нафароне, ки бо хусусиятҳои хоси худ метавонанд намунаи ибрати дигарон бошанд ва ҳатто барои расидан ба чунин шахсиятҳо инсонҳои соҳибирода кӯшиши зиёд менамоянд. Яъне зиндагиро бе мақсад ва тақлид ба ягон шахсияти нотакрор чӣ аз ҷиҳати одобу ахлоқ, чӣ аз ҷиҳати илм ва ё санъату маҳорат тасаввур кардан ғайримкон аст. Ҳангоме ки ман дар мусобиқаи ҷаҳонии шоҳмот дар кишвари Норвегия қарор доштам, бо яке аз шоҳмотбозони муваффақи дунё Юдит Помар аз Венгрия ошно гардидам. Ростӣ, дар борааш бисёр шунида будам, вале баробари ошно гардидан ва тамошои ҳунари нотакрораш ӯро идеали зиндагии худ қарор додам.

- Сабаб дар чист, ки ҷавонону наврасони мо ба ин намуди бозӣ кам таваҷҷуҳ менамоянд ва ғолибони мусобиқаҳои байналмилалиамон ангуштшуморанд?

- Аслан барои бедор намудани завқи дилхоҳ кор дар дили ҳар яки мо пеш аз ҳама оила ва муҳит таъсиргузори асосӣ шуда метавонад. Вале аз сабабе, ки тайи чанд соли пеш ва ҳатто имрӯз ҳам бозии шоҳмот миёни ҷомеа кам ба назар мерасад, мардум ва махсусан ҷавонон кам ба он таваҷҷуҳ менамуданд. Бозии шоҳмот аслан бозии зеҳнӣ аст ва аз ҳар як бозингар фикрронии зиёд талаб менамояд. Агар дар ҳар як оила барои омӯзиши бозии шоҳмот ба фарзанд шароитҳои заруриро муҳайё созанду худ бо онҳо тамрин гузаронад, ба ҷойи истифодаи бемавқеи телефони мобилию дигар таҷҳизоти таъсиргузор онҳоро ба ин гуна бозиҳо талқин кунанд, албатта ҷавонону наврасони мо низ ба ин чиз таваҷҷуҳи бештар зоҳир менамоянд ва метавонанд иштирокчии мусобиқаҳои байналмилалӣ бошанд. Сабаби дигари ангуштшумор будани шоҳмотбозони сатҳи байналмилалӣ, ин пеш аз ҳама ангуштшумор будани худи устодони сатҳи байналмилалӣ дар кишвар аст, ки мутаассифона барои омодасозии бозингарони шоҳмот ба мусбиқаҳои сатҳи ҷаҳонӣ худ омода нестанд.

- Дар баробари ин намуди варзиш боз ягон шуғли дигар доред?

- Албатта, зан бояд ҳунари зиёд дошта бошад ва набояд бо як ҳунар ва ё истеъдоди Худодод қаноат кунад. Ман бозии шоҳмотро ҳамчун як мероси хонаводагӣ ва истеъдоди Худодод дар худ мебинам ва онро ҳамчун шуғли асосӣ дӯст медорам. Вале дар баробари ин боз ба пухтупаз низ машғул мешавам. Гарчанде ки бештари вақти худро ба омӯзишу тамрини шоҳмот мегузаронам, боз ба хондани китобҳои бадеӣ низ завқ дошта, забонҳои хориҷиро низ мустақилона аз бар менамоям.

Қиёмиддин МАҲМАДҶОНОВ,
“ҶТ”