Бузургтарин ва мондагортарин қудрату тавони давлату империяҳо истифодаи оқилонаи захираҳои ақлонии он буду ҳаст. Таърих шоҳиди ҳол аст, ки қудрати хиради фарде асоси инқилобҳои илмиву техникӣ гардидааст ва ҳаёти инсониятро ба куллӣ тағйиру равнақ бахшидааст. Агар мактаби Милет, литсейи Афлотун, академияи Арасту, мактаби Пифагор таҳкурсии илмҳои бунёдӣ гардида, ҳазорон олиму донишманди ҷавонро барои рушди Юнону Рум ва ҷаҳонгир шудани он қудрат бахшида бошад, доиратулмаорифи «Савонеҳулҳикматайн» (Ганҷурони ҳикмат)-и Сомониён асоси рушду такомули илмҳои бунёдӣ дар Шарқ гардидааст. Мактаби Форобӣ, академияи Берунӣ ва ташхисгоҳу пажӯҳишгоҳи Ибни Сино, Ибни Рушд, Хоразмӣ, Хайёму Абӯмаҳмуди Хуҷандӣ риштаи пайванд ва асоси даврони эҳёи Аврупо дар асрҳои XIV-XVI шудаанд. Асоси кашфиёту сарчашмаи бедории афкори Леонардо Давинчӣ, Микеланҷело, Галилей, Ҷорданно Брунно, Рафаелло, Данте ва ниҳоят Декарту Кант, Гегелу Дидро ва садҳои дигар маҳз шиносоӣ ба дастовардҳои илмҳои бунёдии мутафаккирони тоҷик аст, ки илман исбот шудаанд.

Пешниҳоди “Соли ҷавонон” ва рӯ овардан ба нерӯи ақлонии ин қудрати бузурги ҷомеаи имрӯз аз ҷониби Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳикмат ва асоси таърихӣ дорад. Зина-зина бедору зирак сохтани насли наврас ва ба ғояҳои созандаи ориёӣ тарбия намудан рисолатест бузург дар назди руҳи бузургони миллат. Дар замоне, ки ҷаҳон дарвозаҳои хеш боз сохтаву неку бад озод аст, ягона василаи ҳифзу бақои миллат ва арзишҳои қудсиёнаи он тарбияву ташаккули нерӯи ақлонии насли навраси миллат аст. Зеро кашфиёти илмӣ-техникии олиме арзиши бештар аз захираҳои чандин кону махзани нафту газ, тиллову алмосро дораду даромади чандин корхонаву муассисаҳои истеҳсолиро ҷуброн месозад. Даврони эҳёи Аврупо баъди 1400 соли зулми роҳибони калисо ва дини насрониву ҷангу куштори он зери парчами салибдорон инқилоби ақлу хирад буд, ки ҷавонони бедору хирадёри Аврупо озодӣ ва рушди илмҳои техникиро ба даст оварданд. Ҳамаи кишваркушоиҳо, пайдоиши саноати мошинсозию ташкили марказҳои илмиву техникӣ самараи он инқилоб ва рушди нерӯи инсонӣ буд. Имрӯз давлатҳои назири Япония, Англия, Кореяи ҷанубӣ, Олмон, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Чин ва Русияро асоси қудрат ва сарват доштани нерӯи бузурги ақлонӣ аст. Нигаред, як таҷҳизоти 100-200 грамм вазндоштаи электронию иттилоотии Япония дар як ё ду дақиқа истеҳсол шуда, аз 500 то 1000 сомонӣ қиммат дорад. Дар ҳоле, ки кишоварзи тоҷик дар саҳрои тафсон ҳафтаҳо каланд мезанад, то чунин маблағро ба каф орад. Пас, таъкид сари нуктаи ташаккули давлати агросаноатӣ масъалаи саҳлу содда нест ва ин нидои инқилоби хиради ориёист, то миллати ворастае бар арсаи вуҷуд оварем, бо хостаҳои ниёгони закии хеш.

Эълони “Соли ҷавонон” маънии валвалаву шиору тутибаёниро надорад, ҳадаф афрӯхтани оташи бедорӣ дар махзани хирад, дониш, ақл ва заковати насли вораставу худогоҳу хештаншиноси миллат аст. Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон марҳила ба марҳила ин рисолати бузурги машъалафрӯзӣ ва эҳёгариро дар хиради ориёна рушду такомул дода, бо асарҳои мондагори таърихӣ, таъин сохтани ҷашнвораҳои сол ба сол бахшида ба фарҳангу тамаддун ва бузургдошти нобиғаҳои миллат насли бедору худогоҳро ба камол расонд. Пас, такя ба нерӯи ҷавонон иқдомест шоиста, зеро ниёгони бузурги мо Фаридуни фаррухпайк ҳанӯз 20 сол надошт, ки тахти Ҷамшед аз Заҳҳоки морон баргирифт ва давлати Пешдодиёнро қудрати сиёсӣ бахшид. Куруши Бузург дар 28-солагӣ Империяи аввалину бузургтарини ҷаҳониро бо адл идора мекард. Ардашери Бобакон дар 21-солагӣ давлати бузурги Сосониро бунёд гузошт. Баҳроми Гӯри Сосонӣ дар 16-солагӣ тоҷ аз миёни ду шарзашер баргирифт ва тахти зи даст рафтаи падарро соҳиб шуд. Абӯмуслими Хуросонӣ зидди ғосибони аъроб шӯриш кард ва волии Хуросон шуду Хилофатро аз Уммавиён бигрифт ва ба Аббосиён дод, лек бо хиёнат дар 33-солагиаш Аббосиён бикуштанд. Асосгузори давлати Тоҳириён Тоҳир ибни Ҳусайн 27 сол дошт, ки ҳукумат меронд. Абӯиброҳим Мунтасири Сомонӣ 19 сол дошт ва шаш сол бо қарахониёну ғазнавиёни турк мубориза кард, то тахту тоҷи Сомониён аз нав барпо кунад, лек бо хиёнати ҳамқавмони худ кушта гардид ва тоҷик 1000 сол бе қудрати сиёсӣ монд. Буалӣ Сино дар 17-солагӣ олими бузург ва дар 21-солагӣ чун табиби соҳибкитобу соҳибмактаб шӯҳрат дошт. Берунӣ дар 20-солагӣ чун мунаҷҷим ва риёзидон мактаби илмии худро дошт. Хайём 30 сол надошт, ки дар Исфаҳон расадхонаи худро бунёд гузошт. Ин силсиларо давом зиёд аст, то бидонем, ки ниёгони бедори мо дар ҷавонӣ чӣ нерӯву қудрати ақлонию зеҳнӣ доштаанд.

Имрӯз бо шарофати Истиқлолият ва дастгириҳои хирадмандонаи Пешвои ғамхори миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон марҳилаи ҳассоси таърихӣ ба миён омада, то наслҳои бедори ориётоҷик рисолати хеш бидонанд, ки арзишҳои росту некбинонаи ориёиро эҳё созанд. Ин аст даврони Эҳёи Аҷам ва Ориёи бузург баъди 1400 соли дурӣ аз асли хеш ва мафкураи созандаю эҷодкори ориёӣ.

Ташкили Маркази таҳқиқоти технологияи инноватсионӣ, ки дар Паёми Пешвои миллат таъкид шуд, идомаи мантиқии сиёсати маорифпарваронаи аз миқдор ба сифат гузаштани таълими фанҳои бунёдию техникӣ аст, ки заминаи асосӣ баҳри ташкил ва рушди саноати ватанӣ бо ҷалбу истифодаи нерӯи ақлонии ҷавонон мегардад.

Аҷам бедор шав, гетӣ ба шӯр аст,
Ба тақсими ҷаҳон сад лолу кӯр аст!

А. Зарифӣ, Н. Миргандова, омӯзгорони Коллеҷи политехникии ноҳияи Зафаробод