- Чанд маротиба мешавад, ки баъди баргаштан аз дарс ҷавонон бо суханони қабеҳ ва рафтори бадахлоқонаи худ, ки ба гуфти онҳо “комплимент” аст, бошандагони атрофро нороҳат мекунанд. Озодона ҳарф мезананд ва дар ҳолати аҳамият надодан ба суханонашон якбора бо суханони дағалу гӯшхарош ба ҳуҷум мегузаранд. Баъзан дар роҳ ҳолатҳое низ мешаванд, ки гаппартоиҳо ба муноқишаи байни ҷавонон оварда мерасонад, - гуфт дар суҳбат донишҷӯдухтаре бо номи Зулфия Сатторова.

Зулфия иқрор шуд, ки гарчанде борҳо бо чунин ҷавонон сар ба сар шуда бошад ҳам, вале ба мақомот муроҷиат накардааст. Ӯ аз ҷазо гирифтани ҷавонон ҳангоми гаппартоӣ ва дашном то ҳол огоҳӣ надоштааст.

Барои гаппартоӣ ва дашноми духтарон дар ҳоле ҷазо пешбинӣ гардид, ки бонувони ҷавон мактуби шикоятӣ ба раиси шаҳри Душанбе Рустами Эмомалӣ барои ҳимояти онҳо аз бадрафтории мардон дар хиёбонҳои пойтахт ирсол намуданд. Ҳоло барои расидагӣ ба чунин шикоятҳои занону духтарон шаҳрдорӣ гурӯҳи корӣ созмон дода, рафтори мардонро 2700 дастгоҳи ба наворгирӣ назорат хоҳад кард. Илова бар ин дар назди милисаи шаҳр назорати махсус аз шикояти бонувон дар ин замина роҳандозӣ шуд. Мактуби мазкур дар шабакаҳои иҷтимоӣ низ корида шуд ва гурӯҳе шикваи бонувонро дастгирӣ намуда, гурӯҳи дигар худи духтаронро дар кирдори ҷавонон гунаҳкор мекарданд. Ба гуфтаи онҳо ин тоифаи бонувони ҷавон бо тарзи пӯшидани либоси нимбараҳна ва рафтори ғайриодӣ диққати ҷавононро ба худ ҷалб мекунанд. Вале Зулфия мегӯяд, либоси нимбараҳна доштани духтарон асос надорад ва баҳонае беш нест. Чун пӯшидани либос ва рафтор маънои онро надорад, ки ҷавонон бояд суханони дағал ва рафтори ноҷавонмардонаро нисбат ба онҳо раво бинанд: “Наворҳое, ки дар интернет паҳн гардид ва духтарон аз ҷониби писарон таҳқир шуда буданд, магар онҳо либоси миллӣ ба бар надоштанд? Боз чӣ баҳонаи дигаре меёфта бошанд!”-иброз медорад Зулфия.

Тибқи иттило, дар давоми як моҳи охир мақомоти марбута аз муҷозоти се сокини пойтахт барои кирдори бад ё дашноми бонувон хабар дода, акс ва навори корҳои ислоҳии онҳоро низ расонаӣ карда буд. Ҳабси чанд ҷавон, акси фаршшӯӣ, рӯбучини ҳавлӣ ва андоваи деворҳои вайрона барои дашном ё гаппартоӣ бисёре аз сокинони ҷавони пойтахтро эҳтиёткор ва хушгуфтор кардааст. Чун бонувоне, ки ба мақомот шикоят кардаанд, рафтори ношоистаи ҷавононро сабт ё ба навор гирифта, дар ихтиёри масъулон мегузоранд.

Масъулини Вазорати корҳои дохилӣ мегӯянд, ҳадафи таҳияи чунин мавод таҳқири шахсияти ҳуқуқвайронкунандагон нест. Танҳо ба ин васила пеши рафтори ғайриахлоқиву ғайриқонунии шаҳрвандонро гирифта, адолати ҳуқуқӣ дар байни табақаҳои ҷомеа танзим карда шавад.

Раёсати Вазорати корҳои дохилии шаҳри Душанбе хабар дод, ки Муҳаммадҷон Қурбонов сокини 21-солаи пойтахт бо ҷурми таҳқири донишҷӯи 21-сола Аниса Иброҳимова ба панҷ рӯзи ҳабси маъмурӣ маҳкум шуд. Ба гуфтаи Аниса, ҷавон, ки дар маҳаллаи 1-ум Советский тарбуз мефурӯхт, ӯро дар назди мардум дашномҳои қабеҳ зада, шаъну шарафашро паст задааст. Шумораи чунин ҷавононе, ки бар асоси шикояти духтарон барои бадрафториашон ҳабс ва муҷозот мешаванд, рӯ ба афзоиш дорад.

Бояд қайд кард, ки имрӯз ҳамчунин ҷавонон ва дигар шаҳрвандоне, ки тартиботи ҷамъиятиро дағалона вайрон мекунанд, ҳабси маъмурӣ шуда, ба корҳои ислоҳӣ ҷалб карда мешаванд. Ин ислоҳкорӣ ва ҳабс гардидани онҳо барои дигар нафароне, ки нисбати шаҳрвандон кирдор ва дашномҳои дағалонаро раво мебинанд, дарс хоҳад буд.

Мушоҳидаҳо низ нишон медиҳанд, ки солҳои охир кирдори бад ва суханони беҷои ҷавонон дар хиёбонҳои пойтахт зиёд шуда, кулли ҷомеаро нигарон кардааст. Ҷомеашинос Мавҷуда Комилова аз он шикоят мекунад, ки ин навъи рафтор, яъне истифода бурдани гапҳои аз фарҳанг берун дар ҷамъияти мо баъди солҳои 2000-ум характери хусусият гирифт. Ва бештар дар байни ҷавонписарон ба чашм мерасад.

Тавре мавсуф илова мекунад, пештар низ гурӯҳи иҷтимоии хос чунин бадгуфториро истифода мебурдан, вале на бештари қишри ҷомеа, мисли имрӯз. Ҳоло бошад, калимаҳои гӯшхарош ҳамчун вожаҳои иҷтимоӣ истифода мешаванд. Ва ин калимаҳои гуфтугӯии байни калонсолон дар ҷойҳои ҷамъиятӣ гардидаанд.

Бонувони фаъол, ки аз рафтору дашноми ҷавонон нигаронӣ мекарданд, мегӯянд баъди боздошт ва пахши акси ин тоифа дар хиёбонҳо ҳоло дигар ҷавонон кӯшиш мекунанд, ба ҷавондухтарон аҳамияте надиҳанд. Вале бо тамошои навор ва аксҳои ислоҳшудаи ҷавонон, ки дар расонаҳо паҳн гардид, бо шӯхи аз баҷуръат шудани бонувону духтарон ҳарф мезананд. Гарчанде ин амалҳо то ҳол дар бархе аз маҳаллаҳо ба пуррагӣ танзим нашудааст, аммо умед аст, ба оҳистагӣ бартараф гардад.

Ба андешаи Мавҷуда Комилова агар як воситаи аз байн рафтани каҷрафтории ҷавонон ин ҷазои маъмурӣ аз ҷониби мақомот бошад, воситаи дигар таҳримҳои (санксияҳои)- ҷазодиҳӣ, яъне барои истифодаи чунин дашномҳо ба буҷаи давлат ҷарима супоранд. Ин ҳам барои андози давлат мусоидат мекунад ва ҳам ба ахлоқи ҷавон таъсири мусбӣ мерасонад. Зеро ин навъи рафтор дар шуури ҷавонон ҳамчун рафтори одиву рӯзмарра ҷо гирифтааст. Агар пеши ин амал гирифта нашавад, он ҳамчун фарҳанги муошират паҳн мегардад. Аз ин рӯ, ҷазо гирифтани ҷавонони ба истилоҳ гаппарто то андозае ба коҳиши ин амали иҷтимоӣ мусоидат хоҳад кард. Барои коҳиши ин фарҳанг бонувон низ саҳми бузурге доранд, чун дар ҳолати шикоят накардан ин муоширати дағали ҷавонон метавонад боз ҳам бештар гардад.

Ҷомеашиносон низ хушнуд аз онанд, ки имрӯз нисбат ба солҳои қаблӣ духтарони тоҷик барои ҳимояи шаъну шарафи худ хеле баҷуръат шуда, ба мақомотҳои марбута бе ҳарос шикоят мекунанд. Баъди таъсиси гурӯҳи вижа дар шаҳрдорӣ бошад бонувони ҷавон боз ҳам ҷасуртар гардида, дар ҳама ҳолат аз шарафи худ ҳимоят мекунанд.

Дар воқеъ вақте як бонуи ҷавон аз ҷониби ҷавонписарон мавриди таҳқир қарор мегирад, ӯ бояд чӣ кор кунад? Бояд тамоми ин амалро тоқат кунад? Ҷое шиква накунаду мавриди мазоҳ ва масхараи мардон бошад? На, бонуи тоҷик бояд шуҷоъ бошад. Шарафашро ҳимоят кунаду аз касе ҳарос надошта бошад. Ва бигзор муҷозоти ин тоифаи мардон боз ҳам шадидтар гардад.