Дар баробари садҳо шаҳрвандони тоҷик, ки мехоҳанд бо ҳар роҳе аз Русия ба ватан баргарданд, садҳо нафари дигар нияти сафар аз Тоҷикистон ба Русияро доранд. COVID-19 боис гардид, онҳо дар Тоҷикистон бимонанд.

Вале феълан парвозҳои ғайринақшавӣ миёни Тоҷикистону Русия ба роҳ монда шудааст, ки доираи он маҳдуд аст. Бино ба иттилои масъулини сафорати Тоҷикистон дар Русия, ҳамарӯза тариқи ин парвозҳо ҳудуди 900 нафар аз Русия ба Тоҷикистон меоянд. Дар умум, ба гуфтаи ин ниҳод, беш аз 50 ҳазор нафар аз шаҳрҳои Русия ба Тоҷикистон баргаштаанд.

Ахиран, зимни нишасти хабарӣ, Гулрӯ Ҷабборзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ дод, ки дар давоми шаш моҳи соли ҷорӣ беш аз 129 ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон бо ҳадафи кор ба хориҷа сафар карданд ва ин омор назар ба ҳамин давраи соли гузашта беш аз 170 ҳазор нафар кам мебошад.

Муҳоҷирон интизори марзҳои боз

Ҷаҳон, сокини ноҳияи Ёвон яке аз нафаронест, ки ҳамасола дар баробари ҳазорон муҳоҷири тоҷик барои дарёфти қути лоямут ба Русия ҳиҷрат мекунад. Ба гуфтаи ӯ, имсол соли вазнин омад ва пандемия боис гардид, ки ба муҳоҷират рафта натавонист.

“Имсол бо сабаби баста шудани роҳҳо ва манъи парвозҳо дар Тоҷикистон мондам. Ин ҷо ҳоло ба корҳои сохтмонӣ машғул ҳастам, вале маблағеро, ки ба даст меорам, барои пеш бурдани зиндагӣ басанда нест. Маблағе, ки аз ҳисоби мардикорӣ ба даст меорам, танҳо ба хӯрданамон басандагӣ мекунад. Панҷ фарзанд дорам ва ҳамаи онҳо таҳсил мекунанд. Ин пандемия пеши роҳи мо шуд ва имсол барои дарёфти кору пешбурди зиндагӣ танқисӣ мекашем. Хуб мешуд, агар роҳҳо кушода мешуданд ва мо мисли пешин ба муҳоҷират мерафтем”,– гуфт Ҷаҳон.

Дар баробари муҳоҷироне, ки дар Тоҷикистон мондаанд ва ба Русия баргашта наметавонанд, ҳамзамон муҳоҷироне, ки муқими Русия ҳастанд, интизори боз шудани марзҳои Русияву Тоҷикистон мебошанд. Аҳлиддин муҳоҷири тоҷикест, ки аҳли оилааш дар Тоҷикистону худ дар Русия қарор дорад. Ӯ мегӯяд бесаброна мунтазири боз шудани роҳҳо аст, то ин ки ба Тоҷикистон назди хонаводааш баргардад.

“Тӯли чанд сол мешавад, ки аҳли оиларо аз наздик надидаам ва мехоҳам зудтар роҳҳо кушода шаванду ба ватани азизамон баргардам. Аҳли оиларо хеле пазмон шудам”,-иброз намуд номбурда.

Масъулини мақомоти тоҷик мегӯянд ҳанӯз моҳи июл омодагии худро барои азсаргирии парвозҳои доимӣ ба ҷониби Русия пешниҳод кард, вале то ҳол посух нагирифтаанд.

Амриё Бобоев, сухангӯи Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон дар ин бора ба расонаҳо гуфта буд: “Тоҷикистон ҳанӯз 22-уми июл Русияро дар бораи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба барқарор кардани парвозҳои мунтазами ҳавоӣ бо Федератсияи Русия бо риояи қатъии талаботи санитарию зиддиэпидемикӣ расман хабардор карда буд. Ҷониби Русия дар навбати худ иттилоъ дод, ки таърихи барқарор кардани парвозҳои мунтазам баъд аз машваратҳои мақомоти авиатсионии ду кишвар муайян карда мешаванд. Ба ин далел, музокирот дар ин бора идома дорад ва тасмими ниҳоиро бояд мақомоти Русия бигиранд”.

Коршиносон бар он назаранд, ки дар ҳолати бозгашти шумораи зиёди муҳоҷирон сафи бекорон низ дар кишвар бештар мегардад.

Каримҷон Ёров, ҳомии ҳуқуқи муҳоҷирони тоҷик дар Русия мегӯяд, ки дар Русия кор хеле зиёд аст ва корфармоён ба муҳоҷирон мӯҳтоҷанд, вале шумори муҳоҷирон кам мондааст.

- Ҳамзамон, онҳоро то гузаштани пандемия аз ҳудуди 1 то 5 сол аз андоз озод кунанд. Барои мисол, агар 100 000 нафар мағоза дар ҳудуди ҷумҳурӣ кушода шавад, тасаввур кунед, ки аз 20 то 30 фисади муҳоҷирон бо ҷойи кор таъмин мегарданд. Чунин грантҳое, ки меоянд, ба муҳоҷирон ё ба шакли пулӣ дода шавад ва ё таҷҳизоти лозима барои шурӯи тиҷорати онҳо харидорӣ гардад. Агар ҳадди ақал 20-30 фисади муҳоҷиронро корхонаҳои бузурги кишвар ба кор қабул намоянду он корхонаҳоро қисман аз андоз озод намоянд, фикр мекунам, ҳам ба нафъи корхона ва ҳам барои мардуми муҳоҷире, ки дар Тоҷикистон мондаанд, хоҳад буд, – илова кард, ин коршинос.

Дар ҳамин ҳол, Вазорати меҳнат ва муҳоҷират изҳор дошт, ки дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд як барномаи зиддибуҳрониро таҳия кардааст, ки ба касбомузӣ ва корёбии муҳоҷирони бозгашта кӯмак хоҳад кард.

COVID-19 ва интиқоли маблағҳои муҳоҷирон

Мақомоти тоҷик мегӯянд, ки соли равон маблағи интиқолдодаи муҳоҷирони корӣ коҳиш ёфтааст. Дар ин маврид, санаи 22-уми июл раиси Бонки миллӣ Ҷамшед Нурмуҳаммадзода хабар дод, ки дар шаш моҳи аввали имсол муҳоҷирон ба Тоҷикистон 195 миллион доллар камтар пул интиқол додаанд, ки нисбат ба соли гузашта 14,8% кам аст.

Бонки Ҷаҳонӣ низ дар гузориши нави худ, коҳиши маблағҳои интиқолии муҳоҷиронро дар ҷаҳон пешбинӣ мекунад. Бино ба баҳогузории ин ниҳоди байналмилалии молӣ, кам шудани маблағҳои интиқолӣ ба кам шудани маош ва корёбии муҳоҷирон рабт дорад, ки дар соли ҷорӣ 20%-ро дар бар мегирад.

Агар дар соли 2019 пули фиристодаи муҳоҷирон дар миқёси ҷаҳонӣ 554 миллиард долларро ташкил медод, пас, дар соли ҷорӣ ин шумора ба кишварҳои камдаромад ва даромадашон дар сатҳи миёна ба 445 миллиард доллар баробар хоҳад шуд, ки сабаби ба таври назаррас коҳиш ёфтани сатҳи зиндагонии оилаҳое мегардад, ки барояш ин манбаи аслии даромад аст. Аммо соли 2021 афзоиши маблағҳои фиристодаи муҳоҷирон пешгӯӣ мешавад, ки расидани он ба ҳаҷми 470 миллиард доллар дар назар аст.

Бино ба иттилои Раёсати бозори меҳнат ва шуғли аҳолии Агентии меҳнат ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар 7 моҳи соли ҷорӣ ба ин ниҳод 79 ҳазору 755 нафар шаҳрвандон муроҷиат намудаанд. Ҳамчун бекор 58 ҳазору 719 нафар ба қайд гирифта шуда, аз ин теъдод ба 33 ҳазору 184 нафар мақоми бекорӣ дода шудааст. Дар ҳамин давра аз ҷониби ташкилоту муассисаҳо 10 ҳазору 431 адад ҷойҳои кории холӣ пешниҳод гардидааст, ки аз ҳисоби муроҷиаткардагон 36 ҳазору 885 нафари он бо ҷойи кор таъмин шудаанд. Аммо на ҳамаи онҳо барои гирифтани мақоми шахси бекор ба ниҳодҳои дахлдор муроҷиат менамоянд.

Илова бар ин, мувофиқи маълумоти сомонаи Махзани миллии маълумот доир ба ҷойҳои кории холӣ, айни замон 4882 ҷой дар 972 ширкат мавҷуд аст ва онҳо мунтазири довталабонанд.