ҶАҲОН
Шанбе 20 Апрел 2024 01:34
50 миллион нафар қурбонии он гаштааст
Шумораи одамоне, ки ба корҳои маҷбурӣ ҷалб шудаанд ва ё ғайри хоҳиши худ бо нафаре издивоҷ кардаву зиндагӣ мекунанд, давоми 6 соли охир тақрибан ба 9,3 млн. нафар расида, дар маҷмуъ шумораи нафарони ба меҳнати ғуломӣ ҷалбшуда дар дунё ба 50 млн. нафар аст. Ин нукта дар изҳороти Созмони ҷаҳонии меҳнати назди СММ, ки дар рӯзномаи “The South China Morning Post” нашр шудааст, зикр гардидааст.
ҚИШРҲОИ ОСЕБПАЗИР КАДОМҲОЯНД?
Якчанд ташкилотҳои ҷаҳонӣ, аз қабили Созмони ҷаҳонии меҳнат, Созмони ҷаҳонии муҳоҷират ва гурӯҳҳои ҳимояи ҳуқуқи башар Walk Free зимни як баромади худ, ки дар рӯзномаи “The South China Morning Post” нашр шудааст, изҳор доштаанд, ки айни ҳол шумораи ғуломони муосир аз соли 2016 инҷониб 25 фоиз зиёд шудааст. Дар соли 2016 шумораи умумии онҳо 40,3 млн. нафарро ташкил медод.
- Охири соли 2021 28 млн. нафар дар ҳолати меҳнати иҷборӣ қарор дошта, айни ҳол 22 млн. нафар бо никоҳи маҷбурӣ ғайри хоҳиши худ умр ба сар мебаранд. Ҳамин тариқ, ҳар нафари 150-ум дар ҷаҳон дар ҳар гуна ҳолати ғуломӣ зиндагӣ мекунад, - омадааст дар изҳорот.
Қишри осебпазиртарини ҷомеа дар мавриди гирифтор шудан ба ҳолати ғуломӣ ин занону кӯдакон ва муҳоҷиронанд.
МУҲОҶИРОН
Тибқи таҳқиқоти мутахассисон қисмати зиёди ашхоси ба меҳнати ғуломӣ ҷалбшуда аҳолии минтақаи Осиё ва Уқёнуси Ором (15,1 млн. нафар) мебошанд. Шумораи чунин ғуломони иҷборӣ дар Аврупо ва Осиёи Марказӣ - 4,1 млн. нафар, дар Африқо – 3,8 млн. нафар, дар Амрикои шимолӣ ва ҷанубӣ - 3,6 млн. нафар, дар кишварҳои арабӣ -0,9 млн. нафарро ташкил медиҳанд.
Гуфта мешавад, ки истифодаи иҷбории меҳнати одамон тақрибан дар тамоми кишварҳои дунё ба назар мерасад. Аз нисф зиёди ҳолатҳои меҳнати иҷборӣ ва чоряки ҳолатҳои никоҳи маҷбурӣ дар кишварҳои дорои даромади аз миёна баландтар ба назар мерасад.
Шумораи нисбатан бештари кормандони ба меҳнати маҷбурӣ машғулбуда ба бахши хусусии иқтисодиёт рост меояд ва баъзе гурӯҳҳои кормандон нисбат ба дигарон, пеш аз ҳама муҳоҷирон хавфи бештари қурбонии меҳнати маҷбурӣ ё ҳатмӣ гардиданро доранд. “Коҳиш додани осебпазирии муҳоҷирон нисбат ба меҳнати иҷборӣ ва савдои одамон пеш аз ҳама аз сиёсати миллӣ ва доираҳои ҳуқуқие, ки эҳтиром, ҳимоя ва риояи ҳуқуқи инсон ва асосҳои озодии ӯро дар ҳама давраҳои муҳоҷирати меҳнатӣ таъмин мекунанд, вобаста мебошад, - мегӯяд Антонио Виторин, роҳбари Созмони ҷаҳонии муҳоҷират.
Дар изҳорот ҳамчунин гуфта мешавад, ки шумораи ками ҳолатҳои меҳнати иҷборӣ (86 фоиз) ба сектори хусусӣ рост меояд. Аз миёни одамони ба меҳнати иҷборӣ ҷалбшуда 23 фоизро одамони бо мақсади шаҳвонӣ ва савдо истифодашуда, 14 фоизро шахсони ба корҳои давлатӣ ва дигар корҳо ҷалбшуда ташкил медиҳанд. Аз 3,3 млн. нафар кӯдакони ба меҳнати маҷбурӣ ҷалбшуда қариб нисфи онҳо бо мақсади шаҳвонӣ ва савдо истифода мешаванд.
САВДОИ ОДАМОН
Дар Протоколи пешгирӣ аз савдои одамон, ки аз ҷониби Маҷмааи кулли СММ қабул шудааст, чунин омадааст: “Савдои одамон амалҳои зерро дар бар мегирад: ҷалб кардан, интиқол додан, супоридан, пинҳон кардан ва ё қабул кардани одамон бо ҳадафи истисмор ба воситаи таҳдиди ҷисмонӣ ва ё зӯроварӣ ва дигар намудҳои маҷбурсозӣ, дуздӣ, фиребгарӣ, сӯиистифода аз мансаб ва ё сӯиистифода аз ҳолати осебпазирӣ, ё бо роҳи харидорӣ бо пешниҳоди маблағ ё хизматрасониҳо ба нафаре, ки одами дигареро наззора ва идора мекунад. Истисмор ин водор кардани нафаре ба танфурӯшӣ, ба кор ва ё хизматрасонии иҷборӣ, ба ғуломӣ ва иҷрои корҳое, ки ба ғуломӣ монанд аст, нигаҳдории нафаре дар вазъи ноозод ва берун овардани аъзои бадани нафаре мебошад”.
Тибқи иттилои коршиносони Созмони ҷаҳонии меҳнат дар 15 соли охир беш аз 21 миллион нафар қурбонии савдои одамон гардидаанд. Департаменти давлатии Иёлоти Муттаҳидаи Амрико мегӯяд, ҳар сол беш аз ним миллион нафар ба ин шумора меафзояд. СММ ҳанӯз даҳ сол қабл гуфта буд, ки савдои одамон пас аз тиҷорати маводи мухаддир ва аслиҳа сеюмин тиҷорати ғайриқонунии манфиатнок дар ҷаҳон маҳсуб меёбад, ки ҳамасола барои гурӯҳҳои ҷинояткор бештар аз 32 миллиард доллар фоида меорад. Ҷангу низоъҳои мусаллаҳона ва вазъи ногувори иқтисодӣ вазъро тули солҳои охир бадтар кардаанду беҳтар не. Ҳеҷ кишваре аз ин бало эмин нест.
НИКОҲИ МАҶБУРӢ ҲАМ ҒУЛОМӢ АСТ
Коршиносон мегӯянд, соли 2021 зиёда аз 22 млн. нафар бо никоҳи маҷбурӣ зистаанд, ки нисбат ба панҷ соли қаблӣ 6,6 млн. нафар бештар мебошад. - Аммо дар асл шумораи чунин никоҳҳои маҷбурӣ, бахусус бо иштироки кӯдакони то синни 16-сола бештар аз ин аст, - таъкид намудаанд онҳо. – Дар аксар ҳолатҳо чунин никоҳҳо марбут ба расму оин ва урфу одатҳои куҳнашудаи қавму миллатҳои гуногун мебошад. Зиёда аз 85 фоизи чунин ашхос зери фишори хешу табор ва наздиконашон ақди никоҳ бастаанд. Аз ду се ҳиссаи никоҳҳои маҷбурӣ ба аҳолии ҳудуди кишварҳои Осиё ва Уқёнуси Ором рост меояд. Дар кишварҳои арабӣ аз 1000 нафар тақрибан панҷ нафараш ғайри ихтиёри худ, яъне бо шакли иҷборӣ издивоҷ мекунад, ки ин нишондиҳандаи баландтарин дар тамоми минтақаҳои олам мебошад.
Дар робита ба манъ намудани меҳнати маҷбурӣ ё ҳатмӣ, ки ба нақзи ҳуқуқҳои инсон ва поймол гардидани шаъну шарафи миллионҳо занон ва мардон, духтарон ва писарон оварда мерасонад, дар Тоҷикистон низ тадбирҳои зиёд роҳандозӣ шудааст. Айни замон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон шумораи ҷавонони аз 16 то 27- сола дар сафи муҳоҷирони меҳнатӣ наздики 36%-ро ташкил медиҳад.
Тавре гуфтем, масъалаи аз байн бурдани меҳнати маҷбурӣ дар Ҳадафҳои рушди устувори Созмони Миллали Муттаҳид то соли 2030, ҳамчунин дар доираи фаъолияти як зумра созмонҳои байналмилалӣ, ба монанди Созмони ҷаҳонии муҳоҷират, Соз-мони ҷаҳонии меҳнат, Созмони аҳдномаи ҳамкории Аврупо ва ғайраҳо низ мавқеи муҳимро ишғол намудааст.
Шумораи одамоне, ки ба корҳои маҷбурӣ ҷалб шудаанд ва ё ғайри хоҳиши худ бо нафаре издивоҷ кардаву зиндагӣ мекунанд, давоми 6 соли охир тақрибан ба 9,3 млн. нафар расида, дар маҷмуъ шумораи нафарони ба меҳнати ғуломӣ ҷалбшуда дар дунё ба 50 млн. нафар аст. Ин нукта дар изҳороти Созмони ҷаҳонии меҳнати назди СММ, ки дар рӯзномаи “The South China Morning Post” нашр шудааст, зикр гардидааст.
ҚИШРҲОИ ОСЕБПАЗИР КАДОМҲОЯНД?
Якчанд ташкилотҳои ҷаҳонӣ, аз қабили Созмони ҷаҳонии меҳнат, Созмони ҷаҳонии муҳоҷират ва гурӯҳҳои ҳимояи ҳуқуқи башар Walk Free зимни як баромади худ, ки дар рӯзномаи “The South China Morning Post” нашр шудааст, изҳор доштаанд, ки айни ҳол шумораи ғуломони муосир аз соли 2016 инҷониб 25 фоиз зиёд шудааст. Дар соли 2016 шумораи умумии онҳо 40,3 млн. нафарро ташкил медод.
- Охири соли 2021 28 млн. нафар дар ҳолати меҳнати иҷборӣ қарор дошта, айни ҳол 22 млн. нафар бо никоҳи маҷбурӣ ғайри хоҳиши худ умр ба сар мебаранд. Ҳамин тариқ, ҳар нафари 150-ум дар ҷаҳон дар ҳар гуна ҳолати ғуломӣ зиндагӣ мекунад, - омадааст дар изҳорот.
Қишри осебпазиртарини ҷомеа дар мавриди гирифтор шудан ба ҳолати ғуломӣ ин занону кӯдакон ва муҳоҷиронанд.
МУҲОҶИРОН
Тибқи таҳқиқоти мутахассисон қисмати зиёди ашхоси ба меҳнати ғуломӣ ҷалбшуда аҳолии минтақаи Осиё ва Уқёнуси Ором (15,1 млн. нафар) мебошанд. Шумораи чунин ғуломони иҷборӣ дар Аврупо ва Осиёи Марказӣ - 4,1 млн. нафар, дар Африқо – 3,8 млн. нафар, дар Амрикои шимолӣ ва ҷанубӣ - 3,6 млн. нафар, дар кишварҳои арабӣ -0,9 млн. нафарро ташкил медиҳанд.
Гуфта мешавад, ки истифодаи иҷбории меҳнати одамон тақрибан дар тамоми кишварҳои дунё ба назар мерасад. Аз нисф зиёди ҳолатҳои меҳнати иҷборӣ ва чоряки ҳолатҳои никоҳи маҷбурӣ дар кишварҳои дорои даромади аз миёна баландтар ба назар мерасад.
Шумораи нисбатан бештари кормандони ба меҳнати маҷбурӣ машғулбуда ба бахши хусусии иқтисодиёт рост меояд ва баъзе гурӯҳҳои кормандон нисбат ба дигарон, пеш аз ҳама муҳоҷирон хавфи бештари қурбонии меҳнати маҷбурӣ ё ҳатмӣ гардиданро доранд. “Коҳиш додани осебпазирии муҳоҷирон нисбат ба меҳнати иҷборӣ ва савдои одамон пеш аз ҳама аз сиёсати миллӣ ва доираҳои ҳуқуқие, ки эҳтиром, ҳимоя ва риояи ҳуқуқи инсон ва асосҳои озодии ӯро дар ҳама давраҳои муҳоҷирати меҳнатӣ таъмин мекунанд, вобаста мебошад, - мегӯяд Антонио Виторин, роҳбари Созмони ҷаҳонии муҳоҷират.
Дар изҳорот ҳамчунин гуфта мешавад, ки шумораи ками ҳолатҳои меҳнати иҷборӣ (86 фоиз) ба сектори хусусӣ рост меояд. Аз миёни одамони ба меҳнати иҷборӣ ҷалбшуда 23 фоизро одамони бо мақсади шаҳвонӣ ва савдо истифодашуда, 14 фоизро шахсони ба корҳои давлатӣ ва дигар корҳо ҷалбшуда ташкил медиҳанд. Аз 3,3 млн. нафар кӯдакони ба меҳнати маҷбурӣ ҷалбшуда қариб нисфи онҳо бо мақсади шаҳвонӣ ва савдо истифода мешаванд.
САВДОИ ОДАМОН
Дар Протоколи пешгирӣ аз савдои одамон, ки аз ҷониби Маҷмааи кулли СММ қабул шудааст, чунин омадааст: “Савдои одамон амалҳои зерро дар бар мегирад: ҷалб кардан, интиқол додан, супоридан, пинҳон кардан ва ё қабул кардани одамон бо ҳадафи истисмор ба воситаи таҳдиди ҷисмонӣ ва ё зӯроварӣ ва дигар намудҳои маҷбурсозӣ, дуздӣ, фиребгарӣ, сӯиистифода аз мансаб ва ё сӯиистифода аз ҳолати осебпазирӣ, ё бо роҳи харидорӣ бо пешниҳоди маблағ ё хизматрасониҳо ба нафаре, ки одами дигареро наззора ва идора мекунад. Истисмор ин водор кардани нафаре ба танфурӯшӣ, ба кор ва ё хизматрасонии иҷборӣ, ба ғуломӣ ва иҷрои корҳое, ки ба ғуломӣ монанд аст, нигаҳдории нафаре дар вазъи ноозод ва берун овардани аъзои бадани нафаре мебошад”.
Тибқи иттилои коршиносони Созмони ҷаҳонии меҳнат дар 15 соли охир беш аз 21 миллион нафар қурбонии савдои одамон гардидаанд. Департаменти давлатии Иёлоти Муттаҳидаи Амрико мегӯяд, ҳар сол беш аз ним миллион нафар ба ин шумора меафзояд. СММ ҳанӯз даҳ сол қабл гуфта буд, ки савдои одамон пас аз тиҷорати маводи мухаддир ва аслиҳа сеюмин тиҷорати ғайриқонунии манфиатнок дар ҷаҳон маҳсуб меёбад, ки ҳамасола барои гурӯҳҳои ҷинояткор бештар аз 32 миллиард доллар фоида меорад. Ҷангу низоъҳои мусаллаҳона ва вазъи ногувори иқтисодӣ вазъро тули солҳои охир бадтар кардаанду беҳтар не. Ҳеҷ кишваре аз ин бало эмин нест.
НИКОҲИ МАҶБУРӢ ҲАМ ҒУЛОМӢ АСТ
Коршиносон мегӯянд, соли 2021 зиёда аз 22 млн. нафар бо никоҳи маҷбурӣ зистаанд, ки нисбат ба панҷ соли қаблӣ 6,6 млн. нафар бештар мебошад. - Аммо дар асл шумораи чунин никоҳҳои маҷбурӣ, бахусус бо иштироки кӯдакони то синни 16-сола бештар аз ин аст, - таъкид намудаанд онҳо. – Дар аксар ҳолатҳо чунин никоҳҳо марбут ба расму оин ва урфу одатҳои куҳнашудаи қавму миллатҳои гуногун мебошад. Зиёда аз 85 фоизи чунин ашхос зери фишори хешу табор ва наздиконашон ақди никоҳ бастаанд. Аз ду се ҳиссаи никоҳҳои маҷбурӣ ба аҳолии ҳудуди кишварҳои Осиё ва Уқёнуси Ором рост меояд. Дар кишварҳои арабӣ аз 1000 нафар тақрибан панҷ нафараш ғайри ихтиёри худ, яъне бо шакли иҷборӣ издивоҷ мекунад, ки ин нишондиҳандаи баландтарин дар тамоми минтақаҳои олам мебошад.
Дар робита ба манъ намудани меҳнати маҷбурӣ ё ҳатмӣ, ки ба нақзи ҳуқуқҳои инсон ва поймол гардидани шаъну шарафи миллионҳо занон ва мардон, духтарон ва писарон оварда мерасонад, дар Тоҷикистон низ тадбирҳои зиёд роҳандозӣ шудааст. Айни замон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон шумораи ҷавонони аз 16 то 27- сола дар сафи муҳоҷирони меҳнатӣ наздики 36%-ро ташкил медиҳад.
Тавре гуфтем, масъалаи аз байн бурдани меҳнати маҷбурӣ дар Ҳадафҳои рушди устувори Созмони Миллали Муттаҳид то соли 2030, ҳамчунин дар доираи фаъолияти як зумра созмонҳои байналмилалӣ, ба монанди Созмони ҷаҳонии муҳоҷират, Соз-мони ҷаҳонии меҳнат, Созмони аҳдномаи ҳамкории Аврупо ва ғайраҳо низ мавқеи муҳимро ишғол намудааст.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед