Ҳамроҳи ошноям Қодир дар кӯча қадамзанон аз ҳар боб суҳбат доштем. Ин дам телефони дастияш садо бароварду онро аз ҷайб берун овард. Ба рақами рӯи ойинаи он пайдо гашта нигоҳ афканд. Аз чи бошад, ки дар пешонияш чин пайдо гашт. Сар ҷунбонда, норозиёни гуфт:

– Э, аҷаб одами хира! Ҳеҷ гапа намефаҳма–йе.

Бо дили нохоҳам телефонро пеши гӯш бурд.

– Алло! Ҳа, шинохтам. Шукр ҳама тинҷӣ. Чи–ӣ? А, масъалаи гуфтагият. Ростӣ намедонам, чӣ кор кунам? Шояд бовар ҳам накунӣ, лекин ҳамин қадар суроғ дорам, ягон каса пайдо карда наметавонам. Аз афташ ҳама ҳаҷ рафтагӣ ё имкон нест, ки ёфтани хоҳишмандон хеле душвор. Албатта, минбаъд ҳам кӯшиш мекунам. Ҳамин ки ёфт шуд, дарҳол занг мезанам. Хуб–хуб.

Қодир телефонро хомӯш карда, ба ҷайб андохт ва ба дарозо “Уфф-ф” гуфта монд.

– Боз чӣ гап шуд? – авзои каме беҷояшро пай бурда, пурсон шудам аз ӯ. – Ин қадар оҳи бадард кашидӣ.

– Бедарди саре нишаста будам, пул додаму дарди сар харидам, – ҳамоно оҳкашон гуфт Қодир. – Як ошно дорам. Кораш ҳаҷравӣ.
– Чӣ, ошноят миллионер аст, ки доим ҳаҷ меравад?

– Аз куҷо? Медонӣ вай чи кор мекунад?

– Хуш?

– Одамонро кофтаю ёфта ба ҳаҷ равон мекунад.

– Хайр, фиристодан гирад. Ин ба ту чӣ дахл дорад?

– Ҳама гап сари ҳамин. Агар шахсан худам даҳ одам ёбам, бепул ҳаҷ рафта метавонам.

– Ин қизиқ–ку.

– Аз қизиқ ҳам боло.

– Хайр, агар ҳаваси рафтан дошта бошӣ, одамота ёфтан гир.

– Ростӣ, ҳаваси рафтан дорам. Лекин бешӯхӣ ёфтани ҳаҷравҳо ба назарам хеле душвор аст.

– Чи хел душвор, ки мавсими ҳаҷи фарзӣ дар баъзе ҷоҳо баъзеҳо маъталанд ё Худо мегӯянд, ягон нафар рафта натавонаду ҷояшро соҳиб шаванд?

– Ростӣ намедонам, лекин медонӣ–чӣ, ошноям мардумро ба ҳаҷи умра равон мекунад. Ҳоли чӣ бисёр, ширкатҳои ҳаҷбарак. Ошноям бо яктояш ҳамкорӣ дорад. Миқдори муайяни одамони лозима, ки ёфт шуд, даррав гирифта ба ҳаҷ мебаранд.

– Хайр, ту ҳам кӯшиш кун. Чи қадар одам лозим аст, дарёб ва қаторашон худат низ ҳаҷ рафтан гир.

– Э, ошно, гуфтам–ку, ёфтани одамон бешӯхӣ хеле душвор.

Аз хусуси ҳаҷу ҳаҷравӣ гапзанон карда, ба саргаҳи кӯчаи маҳалли зистамон расидем. Он ҷо якчанд ошноҳо аз маҳалла бо ҳам суҳбат доштанд. Фаҳмиданд, ки дар бораи ҳаҷу ҳаҷравӣ ману Қодир суҳбат дорем, онҳо низ ба ин мавзуъ мароқ зоҳир карда, кирдору амалҳоеро дар ин маврид баён доштанд, ки рости гап шахсан ҳангу манг шудам.

– Э–э, – даст афшонда гуфт Икроми сурхак. – Рости гапа занам, ҳоли ҳозир ҳаҷравӣ ба бизнес табдил ёфтааст. Зиёрати хонаи Худора бисёриҳо парда карда, пушти он манфиатҳои худашона дида мебароянд. Аз ин ҷо то андозаи лозим ҳар гуна моли бозоргузарро мебаранду аз он ҷо баръакс. Дар маҳаллаҳои баъзе аз ҳоҷиҳои чандкарата роҳҳо тамоман килет. Қубурҳои хати обгузар аз кор баромадагӣ. Барои ободӣ мемуранд як тин сарф кунанд. Эшон мекӯшанд худро пеши ҳама фарқкунанда нишон диҳанд. Кор фақат ҳаҷравӣ.

Лақаби сурхак ба Икром бо он сабаб часпид, ки боре ҳангоми дар беморхона бистарӣ шудан, худро бе ҳамсар тарошида ба ҳамшираи шафқати ҷавон гап мепартояд. Ҳамшира аз оиладории Икром дарак ёфта, ба вай рӯи хуш намедиҳад. Икром аз хирагиҳояш намонда, боре дар ҳуҷраи танҳо мекӯшад ҷавондухтарро ба оғӯш кашад. Вай зӯр зада худро халос сохтаю шаппотии обдоре ба баногӯшаш мефарорад. Дар посух дашноми қабеҳе ба забон меорад, Икром. Ғазаби ҳамшира ҷӯш зада, маҳлули йодро ба рӯи Икром мепошад. Дар лаҳзаи охир “ошиқи беқарор” ҳушёрӣ карда, чеҳра ба як сӯ тоб медиҳад, вагарна аз узви биноӣ маҳрум шуданаш мумкин буд. Аз боиси таъсири йод то чанд муддат як тарафи чеҳраи вай сурх гардид. Ҳамин тавр, лақаби сурхак ба номаш илова шуд. Натанҳо илова, балки барои ҳаммаҳаллагон ба номи асосияш табдил ёфт.

– Сурхак рост мегӯяд, – ба гап ҳамроҳ шуд Нуъмон.

Аз он ки Нуъмон ба ҷойи номаш лақабашро гирифт, Икром ҷонибаш песонда нигоҳ афканд. Лек чизе нагуфт.

– Аслами коммуниста ҳаматон медонед, – ба гуфтаҳояш идома бахшид Нуъмон. – Ба эътиқоди коммунистияш сахт содиқ. Умраша ба муаллимӣ гузаронду аз хонандаҳо ягон тин нагирифт. Ба нафақа, ки баромад, намозхону масҷидрав шуд. Ҷиянойи бизнесменаш ба ҳаҷ фиристоданд. Ба зиёрати хонаи Худо рафта, корҳоеро дид, ки дуд аз димоғаш баромад. Медонед–чи, муаллим як саҳар барои иҷрои намози бомдод ба масҷиди хонаи каъба меравад. Ба масҷид нарасида, як марди афғон ҳамроҳаш мешавад. Афғон аз ину он пурсида, баъд якбора чун тарошаи аз бом афтода мепурсад, ки агар хоҳиш дошта бошад, шароб, бангу афюн ва ҳатто зан дарёфтан мумкин.
Хун ба сари муаллим мезанад. Дар куҷо буданашро фаромӯш карда, ба ғазаб омадаю ғавғо мебардорад. Чунон дашномҳои ҳафтқабата ба забон меорад, ки руҳи мурдагони оромгоҳҳои атрофи шаҳри Макка, аз афташ аз гӯр берун меоянд. Болои ин “хайрхоҳ”–ро кӯфтанӣ мешавад. Хайрият, ба бахти марди афғон полисҳо расида меоянд. Бо азобе муаллимро дошта, ҳамроҳи афғон ба идораи полис мебаранд. Ҳодисаро нақлкунон, ҳатто пеши назари полисҳо ба ӯ дарафтоданӣ мешавад. Маълум, ки ба эътиқоди муаллим марди афғон сахт нохун задааст.

Муаллим, ба қавли баъзеҳо каҷала-паҷала карда, ҳодисаро ба полисҳо мефаҳмонад. Ин кор боис мешавад, марди афғонро аз мулки арабӣ берун месозанду ба муаллим ташаккур мегӯянд. Ана, ҳамин хел корҳо.

– Ин ҳам дарди бахайр, – нақли Нуъмонро шунидан пас гуфт Қурбони сантехник. – Духтарам Нодираи духтури касалиҳои занонаро ҳаматон мешиносед. Пеши чашматон калон шудагӣ. Як–ду моҳ пеш ману очаашро хабаргирӣ омаду нақле кард, ки боварам наомад.
– Чи, аз моҷарои муаллим ҳам қизиқ? – ба гуфтаҳои Қурбон мароқ зоҳир карда гуфт Илҳоми усто.

– Хайр, ошно гӯш кун. Қизиқ будан ё набуданашро худат хулоса барор, – ба гуфтораш идома бахшид Қурбон. – Гап ҳамин ки аз ҷойи зисти Нодира зану шавҳари ҷавон якҷоя ба ҳаҷ мераванд. Мувофиқи нақлиёти ҳоҷиён дар вақти адои тавоф агар одам гум шавад, ёфтанаш хеле душвор. Як рӯз марди ҷавон баъди адои тавоф ҳамсарашро гум мекунад. Се рӯз бедарак шуда, баъд худаш ба ҷойи зист расида меояд.

Мувофиқи нақли худи зан ин муддат дар маконе ҳамроҳи занони мусулмон аз Малайзия қарор доштааст. Зану шавҳар маросими ҳаҷро анҷом дода, хона бармегарданд. Баъди бозгашт ҳомиладории зан ошкор мешавад. Моҳу рӯз пур шуда занро духтурхона мебаранд. Рӯзи навбатдории Нодира будааст. Таваллудро ҳамроҳи доя Нодира қабул мекунад. Аммо тифли зоидаи зан ҳамаро ба ҳайрат меорад. Сип–сиёҳ зангӣ.

Маълум мешавад, ки зан бо кадом ҳабаше алоқа барқарор карда, се рӯз бо вай будааст.

– Ваҳ, ин хел ҳам мешудааст?, – гуфтаҳои Қурбонро шунида даҳон воз карда гуфт Шоҳини кабкбоз.

– Хайр, ана шудааст–ку? – суханони ӯро бурида гуфт Ҳокими дукондор. – Дар бораи ин гуна кирдорҳои шуми зангиҳои хонасӯхта борҳо шунидаам. Чандин занони зебо маҳз дар маросими ҳаҷ тамоман гум шудаанд. Аз дасти ана ҳамин зангиҳои ба ном мусулмони худобехабар.

– Эҳ, хок бар сари мусулмонии мо, – ба нақл ҳамроҳ шуд Усмони баққол. – Хуб, акнун нақли маро гӯш кунед, ки баъзе арабҳои беимон дар чунин маконҳои муқаддас зиндагӣ карда, ба чи гуна корҳои паст даст мезананд? Хулласи гап, ин ҳодисаро як ҳамкурсам аз Суғд нақл кард, ки бародараш ҳамроҳи ҳамсар ва писари ягонаи хурдсоли нуҳ–даҳсолааш ҳаҷ рафта, чи хел фаҳмонам, ба як ҳоли ғамангез меафтанд. Он ҷо писарашонро гум мекунанд. Ҳарчанд мекобанд намеёбанд. Падар аз дӯстдорӣ аз Офаридгор хеле тавалло карда, соли дигар боз ҳаҷ меравад. Шояд писарашро ёбад. Мераваду писарчаашро мебинад, ки дар гӯшае нишаста гадоӣ дорад. Лек якдаста. Писарро ёфта, ҳол мепурсад ва полис хабар медиҳад. Маълум мешавад, ки арабе ӯро дуздида, дасташро аз оринҷ мебурад. Маҷбур месозад ба гадоӣ шуғл варзад.

Ҳаммаҳаллаамон Аҳрори дароз, ки нияти ҳаҷ рафтан дошт, ин гуфтаҳоро шунида ба назар андешаманд менамуд.

– Ҳм–м, ҳоло ҳам ба сар ҳаваси ҳаҷравӣ дорӣ? – ваҷоҳати ӯро пай бурда пурсид Қурбони сантехник. – Боз туро ҳам дуздида набаранд?
– Э, ин қадар воҳима накун, – аз гуфтаҳои ҳазломези Қурбон ранҷида гуфт Аҳрор.

– Чи, ман аз ҷинси латифам, ки маро медузданд?

– Барои зангиҳо фарқ надорад, мардӣ ё зан, – ҳамоно хирагӣ дошт Қурбон. – Хайр, ошно аз мо гуфтан. Худо накунаду равию дигар афту башараатро набинем, кор чатоқ. Ба ҷойи ҳаҷ рафтан кучаи пастаку баланд шудаатонро мумфарш мекардӣ, шояд савоби бештар меёфтӣ...