Ҳалим Сангин коргардонест навҷӯю тозакор. Беш аз панҷоҳ сол дар телевизион фаъолият кардаю бо диди коргардонии ӯ омода шудаанд зиёде аз барномаҳои ҷолибу диданӣ. Саҳмаш дар офаридани филмҳои бадеию ҳуҷаттӣ низ арзанда аст. Аз соли 1990 Арбоби ҳунари Тоҷикистон буда, ҳамакнун устод аст дар Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода ва меомӯзонад ба шогирдон нозукиҳои пешаи худро.

Чанд рӯз қабл ин коргардони шинохта зодрӯз дошту истиқбол гирифт як соли нави рӯзгорро. Ба ин хотир суҳбате анҷом додем ҳамроҳашон оиди рӯзгору фаъолияташон.

- Имрӯзҳо пайи иҷрои кадом нақшаҳо талош доред?

- Тули се моҳ аст, барои таҳияи филме бахшида ба 50-солагии Донишкадаи фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода машғулам. Филмро аллакай омода карда, барои қабул супоридем. Дар доираи он ба тамоми вилояту минтақаҳои Тоҷикистон сафар кардем ва бо он шахсиятҳое, ки дар соҳаи фарҳанг ва санъат муваффақанду дастпарвари ин донишкада буданд, суҳбат анҷом додем. Барои бойгонӣ наворҳои зиёде сабт кардем.

- Фаъолият дар ин донишкада чӣ гуна аст ва оё зиёданд он шогирдоне, ки воқеан мехоҳанд коргардон бошанду офарандаи чизи тозае?

- Ҳастанд онҳое, ки дар ҳақиқат шавқу шӯр доранд. Аммо барои коргардони хуб шудан, бояд аз кори тамоми коргардонҳои бузург, шабакаҳои телевизионӣ, рассомон ва бастакорони ҷаҳон огоҳ бошанд. Ман бештар ба шогирдонам супориш медиҳам, то ҳолатеро мушоҳида карда, наворбардорӣ кунанд. Бо ин роҳ мехоҳам онҳо мушоҳидакор бошанд ва чизҳоеро омода кунанд, ки марбути ҳамин замонанд. Ҳамчунин таъкидашон мекунам, ки бештар аз ҳунарҳои миллӣ ё мавзеъҳои дидании кишвар намоишҳо омода кунанд.

- Худи шуморо чӣ овард ба дунёи коргардонӣ?

- Хоҳишу майли зиёд. Бо мақсади ҳунарманд ё коргардон шудан омадам ба донишкада, аммо бо сабаби дароз будани ангуштонам гуфтанд, ки дирижёр шавам. Ман розӣ шудам ва бояд ба Маскав барои таҳсил мерафтам. Як сол таҳсил намуда, мусиқиро аз худ кардам. Баъдан шуъбаи режиссёрӣ ташкил шуду ман омадам ба ин ихтисос ва ҳамин ҷо мондам. Чун коргардон ҳам ҳунарманд аст, ҳам рассому бастакор. Ӯ бояд аз тамоми аъзои гурӯҳи эҷодӣ болотар бошаду зиёдтар донад.

50 СОЛ ДАР ПУШТИ ПАРДА

- 50 сол аст, ки корманди телевизион ҳастед ва бо коргардонии шумо зиёд барномаҳои ҷолиб таҳия шуданд. Аммо баъзеҳо имрӯз барномаҳои шабакаҳои телевизиониамонро сазовори баҳои хуб намедонанд. Онҳо ба ин назаранд, ки дар телевизионҳои мо шумори барномаҳои диданӣ кам аст. Шумо чӣ назар доред?

- Мо аз насли дуввуми телевизион маҳсуб мешавем, ки аллакай бо техникаи навтар корро шуруъ кардем. Аммо имрӯз техникаи телевизион пурра нав аст ва имконияти кор кардан фароҳам шудааст. Ман ба техникаи телевизион баҳои хуб медиҳам. Фақат намедонам чаро имрӯз аз онҳо он қадар хуб истифода намекунанд. Шояд коргардонҳо беҳавсалагӣ мекунанд ё журналистон диди нав надоранд, ё шояд айб дар танзимгарон аст.

Дар телевизион ду ҷараёни бузург аст: журналист ва коргардон. Ин ду ҷараён бояд бо ҳам кор кунанд. Аммо имрӯз пайвастагии онҳо дида намешавад. Баъзе журналистон худсарона бо наворбардор танҳо кор мекунанд ва ҳузури коргардон дар кори онҳо эҳос намешавад. Ин аст, ки барномаҳое, ки хеле машҳур бошанд, миёни мардум бис-ёр каманд. Барои барномаи хуб пеш аз ҳама идеяи ҷолиб лозим, ки мутаассифона имрӯз чунин идеяҳо дар шабкаҳои мо намерасанд. Аммо бо ин вуҷуд ман муқобили ин андешаам, ки мегӯянд шабакаҳои мо чизе барои дидан надоранд. Ҳар телевизион кӯшиш карда истодааст, ки мувофиқ ба аудиторияи худ чизе омода кунад.

- Дар таҳияву пахши барномаҳо маҳдудият ба назар мерасад?

- Маҳдудият дар тамоми дунё буду ҳасту мемонад. Аммо ба шакли пешниҳод бояд диққати ҷиддӣ дод. Агар намоиши омодашуда ҳирфаӣ бошад ва дар доираи меъёру қоидаҳо таҳия гардад, ба ҳеҷ монеае дучор нахоҳад шуд. Масалан, мо дар барномаи “Гӯем ё нагӯем” зиёде аз мушкилиҳои ҷомеаю инсонҳоро мегуфтем, вале бо тарзи пешниҳоди нозук ва ҷолиб. Ман ҳамеша муқобили иғвогарона расонидани ҳар иттилоъ ё барномаю намоиш ҳастам ва ба касе ҳам ҳеҷ гоҳ таҳияи чунин барномаҳоро тавсия намедиҳам.

- Замоне бо шодравон Муҳидин Олимпур барномаи “Ситораи Шарқ”-ро таҳия мекардед, ки басо маҳбуб гашта буд. Имрӯз зарурати эҳёи дубораи онро мебинед?

- Не. Чун имрӯз агар дар бораи ҳар ситораи ҷаҳонӣ донистан хоҳем, дар як лаҳза интернет садҳо маводро оиди онҳо ба мо пешниҳод мекунад. Ё дилхоҳ сурудашонро ҳамин замон метавонем шунавем. Вале он вақт барои мардум рӯзгори ҳунармандон бисёр ҷолиб буд. Муҳиддин хеле ҷустуҷӯ карда, фиттаҳои сурудҳои сарояндагони шарқро пайдо мекард. Дар бораашон иттилоъ меҷӯст. Мо дар феҳристи ин ҳунармандон аз Тоҷикистон низ намоянда ворид карда будем ва дар бораи Маҳмудҷон Воҳидов, Муқаддас Набиева ва Малика Собирова барнома омода намудем. Имрӯз бояд чизҳое омода кард, ки ҷавобгӯ бошад ба талаботи ин замон.

ГУФТАНИЮ НОГУФТАНИҲОИ ИМРӮЗИ ҲАҶВ

- Чанд сол қабл бо Абдулҳафиз Қодиров, Шодӣ Солеҳ ва Ортиқи Қодир барномаи ҳаҷвии “Гӯем ё нагӯем”-ро таҳия кардед, ки ду сол пахш гардид. Абдулҳафиз Қодиров ҷое сабаби қатъ шудани ин барномаро дар пайдо нашудани мавод барои пешниҳоди саҳначаҳо медонад. Оё ҳамин буд иллати асосӣ?

- Бале ҳамин. Аммо сабаби асосӣ набудани маблағ буд. Аввалан ба ман 5 ҳазор сомонӣ медоданд, то ба ҳунармандон ҳаққи хизмат диҳам. Баъдан он ба 3 ҳазор сомонӣ поин шуд ва баъд умуман маблағ надоданд. Ройгон ки дар ҷое кор мекунад? Он ҳунармандон кулли корҳои худро як тараф гузошта дар сабти барномаи мо иштирок мекарданд.

- Яке аз роҳҳои ҷалби бинандагон ин таҳияи барномаҳои ҳаҷвист. Чун мардум ба ҳазлу шӯхӣ бештар ниёз дорад. Аммо чаро дар шабакаҳои телевизионии мо дигар чунин барномаҳо дида намешавад?

- Албатта барои омода кардани ҳама чиз пеш аз ҳама маблағ лозим аст. Мо аз набудани ҳаҷвнависон низ азият мекашем. Ҳастанд адибоне, ки чандин саҳифаҳо китоб менависанд, аммо як саҳнаи ҳаҷвӣ эҷод карда наметавонанд. Он ҳама саҳнаҳое, ки буданд аллакай куҳна шудаанд ва ба дарди имрӯз намехӯранд.

- Аммо шабакаҳои интернетӣ пур аз саҳнаҳои ҳаҷвист. Оё метавон гуфт, ки холигии фазои ҳаҷви тоҷикро имрӯз онҳо пур карда истодаанд?

- Не. Онҳо наметавонанд пур кунанд. То он даме, ки онҳоро дар сатҳи касбӣ дар телевизион сабт накунанду ба намоиш надиҳанд. Онҳо ҳаҷвнигорони кӯчагианд. Чанде аз гурӯҳҳои ҳаҷвиро ман ба телевизион оварда забонашонро хуб кардам. Албатта, миёнашон зиёданд онҳое, ки ҳунари хуби ҳунармандӣ доранд ва метавон аз санъаташон истифода бурд.

- Пас, имкон надорад то аз ҳунару идеяҳои онҳо истифода карду бо онҳо саҳнаҳои ҳаҷвии телевизионӣ сохт? Мисли оне ки шумо бо чанде аз чунин ҳавнигорон кор карда ҳаҷвашонро ҳирфаӣ намудед.

- Саҳнаҳои онҳоро наметавон дар телевизион пахш кард. Аммо бо ҳунари онҳо метавон чизи хубе сохт.

- Соли 2018 дар назди Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш маҳфили “Лабханди ҷавонӣ”-ро таъсис додед. Дар чӣ ҳол аст имрӯз он?

- Ин гурӯҳ имрӯз парешон шудааст. Аммо аъзои он ҷавонони воқеан боис-теъдод буданд. Мо тавонистем якчанд саҳнаҳои хуб омода кунем, ки онҳоро дар қисми зиёди Тоҷикистон намоиш додем.

БА ВАЪДААМ ВАФО МЕКУНАМ

- Бо супориши Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ҳаҷми 15 қисм филми “Тоҷикони дунё”-ро омода кардаед, ки он аз рӯзгори тоҷикони бурунмарзӣ қисса мекунад. Ба фикратон чаро маҳз шумо аз ҷониби Сарвари давлат ҳамчун коргардон пазируфта шудед?

- Ин идеяи худи Пешвои миллат буд. Вақте аз Сайёҳат Неъматова мепурсанд, ки коргардони ин филм кӣ мешавад, он кас маро пешниҳод мекунанд. Баъди ин Ҷаноби Олӣ маро ба наздашон даъват карданд ва гуфтанд, ки метавонем ҳамин филмро омода кунем? Ман посух додам, ки ҳар коргардон аз анҷом додани ин кор ифтихор хоҳад кард. Ҳамин тавр, ба чандин давлати дунё сафар карда, аз рӯзгори тоҷикони дунё ин филмро омода кардем.

- Ҷое гуфта будед, ки ният доред дар асоси китоби “Тоҷикон”-и аллома Бобоҷон Ғафуров филми “Тоҷикон”-ро таҳия кунед. Чанде пеш дар кишвар 115-солагии ин қаҳрамони тоҷик таҷлил гардид. Аммо мо ҳанӯз ҳам тамошобини филми шумо нашудем. Чаро?

- Воқеан, чунин нақша доштам ва барои таҳияи ин филм маводи зиёдеро гирд овардам. Аммо рӯзе бо яке аз коргардонҳои бис-ёр хубамон Иззатулло Самадов вохӯрдем ва ӯ гуфт аз ман дархост кардаанд, то филми “Тоҷикон”-ро омода созам. Ман гуфтам бисёр иқдоми хуб аст ва агар барояш мавод лозим шавад, метавонам диҳам. Акнун мунтазири филми ӯ ҳастем.

- Мегӯянд бо устод Сотим Улуғзода мехостед филми бадеии “Фирдавсӣ”-ро ба навор гиред...

- Бале. Аз устод хостам то аз рӯзгори Фирдавсӣ панҷ саҳнаи бисёр хуб созанд. Аммо вазъи саломатии эшон хуб набуд ва ҳамин тавр натавонистем ин корро анҷом диҳем. Ҳама чӣ омода буд ва ман ҳатто маблағ низ дархост карда будам. Аммо натавонистам баъдан ин хоҳишро аз дигаре кунам, чун ғайр аз устод Сотим Улуғзода фикр мекунам, каси дигаре наметавонист он саҳнаҳоро эҷод кунад. Ҳоло ният дорам дар бораи худи устод филми мустанаде омода созам. Ман ба устод ваъда дода будам ва аслан чил сол пеш мехостам ин корро анҷом диҳам. Аммо он замон, ки мақоми устодро хеле паст карда буданд ва ин имкон надошт. Хушбахтона, дар замони истиқлол Сарвари давлат дубора устод Сотим Улуғзодаро ба мақомашон баргардониданд. Акнун мехоҳам ба ҳамон ваъдаи худ вафо кунам.