Атласбофӣ – раванди истеҳсоли матои абрешимӣ ва нимабрешимӣ аст. Атласбофӣ дар Хуҷанд, Самарқанд, Конибодом, Андиҷон ва дигар шаҳрҳои Осиёи Марказӣ маъмул буд. Атласи хушранг ва олисифаташро “хонатлас” меномиданд, ки дар дастгоҳҳои махсус бофта мешуд. Нусхаҳои анъанавии онро “шоҳсабз”, “барги карам” ва “атласи сиёҳ” меномиданд. Атласи абрешимиро барои либосҳои занона ва нимабрешимиашро барои кӯрпаю кӯрпача ва ғайра истифода мебурданд.

Раванди коркарди абрешим аз се марҳалаи асосӣ иборат буд: тайёр кардани калоба ё ресмон, бофтан ва ороиши матоъ. Рангубор намудани калоба ду зинаро дар бар мегирифт: ишқордиҳӣ ва кабудгарӣ.

Тори 12-бандаи атлас 44см бар дошт. Аз ҳар чашмаки теғи дастгоҳ 4–8 нахи абрешимро мегузарониданд. Ду навъи атласи анъанавӣ: чорпопушалӣ ва ҳаштпопушалӣ маъмул буд. Атласи навъи аввалро дар дастгоҳи чорпопушалӣ ва чоргула мебофтанд. Дар ин гуна дастгоҳ попушали якум бо гулаи дуюм, попушали дуюм бо гулаи чорум пайваст мешуданд. Попушалро ба тарзи I–II–III–IV пахш менамуданд. Дар натиҷа се нах ба рӯй баромада, як нах дар поин мемонд. Навъҳои беҳтарини атласро дар дастгоҳи ҳаштпопушалӣ мебофтанд. Дар ин гуна дастгоҳ попушали якум бо гулаи дуюм, попушали дуюм бо гулаи сеюм, попушали сеюм бо гулаи якум, попушали чорум бо гулаи чорум, попушали панҷум бо гулаи панҷум, попушали шашум бо гулаи шашум, попушали ҳафтум бо гулаи ҳаштум, попушали ҳаштум бо гулаи ҳафтум пайванд мешуданд. Попушалро ба тарзи I–VII–II–VII–III–VI–IV–V пахш мекарданд. Ҳангоми пахш кардани попушали якум гулаи дуюм поин шуда, байни нахи зер ва нахи болои он кушода мешавад ва аз байни онҳо пуди якум мегузарад. Ба ин тариқ, дар байни ҳашт нах ҳашт пуд болои ҳам ҷой гирифта, матои якрӯя бофта мешуд. Чунки як нах дар поин монда, ҳафт нах ба боло мебаромад.

Атласбофӣ дар байни тоҷикон ҳамчун як бахши бофандагӣ таърихи тӯлонӣ дорад. Ба рушду пешрафти абрешимбофӣ дар Хуҷанди бостонӣ Шоҳроҳи абрешим таъсири бисёр расонидааст. Тоҷирон аз Чин ба шаҳрҳои Осиёи Миёна абрешим оварда, мефурӯхтанд. Дар навбати худ косибону ҳунармандони суғдӣ ба Чин рафта, нозукиҳои абрешимбофиро аз устоҳои чинӣ меомӯхтанд. Дар асрҳои 4–5 соҳаи пилапарварӣ ва шоҳибофӣ дар байни суғдиёну бохтариён тараққӣ кард. Ниёгони тоҷикон дар асрҳои баъдӣ дар истеҳсоли абрешим ва матоъҳои абрешимӣ, ки ба атласи ҳозира монандӣ дошт, шуҳрат пайдо кардаанд.

Шаҳри Хуҷанд дар давоми асрҳои 18–19 яке аз марказҳои истеҳсолкунандаи атлас ба шумор мерафт. Аввали асри 20 дар ин ҷо қариб 3 ҳазор дукони атсласбофӣ амал мекард, ки бештар аз 6000 коргар дошт. Дар солҳои 1920-ум дар Хуҷанд артели аввалини матоъбофӣ бо номи “Бофанда” таъсис ёфт, ки он беш аз се ҳазор бофандаро муттаҳид мекард. Дар солҳои 1927–28 дар Хуҷанд корхонаи шоҳибофии “Бофандаи сурх” ба кор шурӯъ мекунад. Соли 1975 Иттиҳодияи истеҳсолии шоҳибофии “Хуҷандатлас” таъсис ёфт, ки бо иқтидори 2290 ҳазор метр дар як сол атласҳои гуногун истеҳсол менамуд. Ҳоло дар корхонаҳои шоҳибофии Хуҷанд, Шаҳринав ва Қӯрғонтеппа беш аз 20 навъи атласро истеҳсол менамоянд. Атласҳои машҳур бо номҳои “Баҳори Тоҷикистон”, “Ҷавонӣ”, “Туҳфа”, “Тӯёна”, “Муҳаббат”, “Дилором”, “Тирукамон”, “Хосиятхон” ва ғайра номгузорӣ шудаанд. Атласи тоҷик берун аз кишвар низ обрӯю шуҳрат дорад. Дар солҳои охир дар шаҳри Хуҷанд “Иди атлас” ва озмуни “Атласи тоҷик” баргузор мегардад, ки дар он беҳтарин навъҳои атлас бо тарҳу дӯхти либосҳо ба намоиш гузошта мешаванд.