ФАРҲАНГ
Панҷшанбе 02 Май 2024 03:34
ё чӣ гуна нақшҳои миллии тоҷикӣ брендҳои ҷаҳониро ҷалб намуд?
Имрӯз нақшу нигори либосҳои миллии тоҷикӣ ба бозори ҷаҳонӣ роҳ ёфтааст, ки бештаре аз брендҳои аврупоӣ дар коллексияҳои худ онҳоро истифода мебаранд. Ба андешаи коршиносон шояд аз як ҷиҳат хуб бошад, вале аз ҷиҳати дигар он метавонад, ба нақшҳои миллии мо таъсири манфӣ расонад.
Нақшу нигори миллии тоҷикӣ, ки таърихи чандҳазорсола дорад, имрӯз ҷаҳони муд ва тарроҳони ҷаҳониро ба худ ҷалб намудааст ва тӯли чанд соли ахир мебинем, ки ин нақшҳои миллии мо аз ҷониби брендҳои ҷаҳонии кишварҳои Аврупо ҳамчун моли худ истифода мешавад ва ҳатто сарчашма ишора намешавад.
Ахиран нақшҳои миллии тоҷикиро бренди ҷаҳонии Хонаи муди BA&SH House Fashion дар коллексияи баҳори соли 2023 истифода кардааст. Инчунин ба монанди ин бренди Ralph Lauren дар коллексияи тобис-тонаи худ, ки аз либосҳои абрешимии атлас ва адрас иборат аст, истифода бурдааст. Гуфта мешавад, ки қимати ин либосҳо аз 1,5 то 6 ҳазор долларро ташкил медиҳад.
ЧАРО ДАЪВО НАМЕКУНЕМ?
Чунин ба назар мерасад, ки нақшҳои миллии тоҷикӣ аз ҷониби масъулини кишвари мо ҳимоя намешавад ва то ҳол ҳеҷ тасмиме дар ин маврид гирифта нашудааст. Ниҳодҳои дахлдоре, ки дар ин самт корбарӣ мекунанд, то ба ҳол хомӯширо ихтиёр кардаанд ва ҳеҷ вокунише ҳам нишон намедиҳанд.
Абдулфаттоҳ Аминов, директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-таҳқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги кишвар мегӯяд, ки пеш аз ҳама айб дар худи мо аст, ки фарҳангамонро ба дигарон хуб муаррифӣ карда наметавонем. Ӯ мегӯяд, мо то ҳол нақшҳоямонро соҳиби бренди муайян накардаем ва ин боис мегардад, даъво карда наметавонем ва дигарон онро озодона истифода мекунанд.
“Мақомот айни замон ягон санади асоснок надорад, то даъво кунад, ки ин нақшҳо моли тоҷик аст. Ягона чизе, ки моли тоҷик буданашро тасдиқ мекунад, ин Рӯйхати мероси фарҳангии ғайримоддӣ аст, ки метавонад асос шавад,-гуфт коршинос.
Ин коршинос яке аз омилҳои дигари ҳамчун моли худ истифода шудани нақшҳои миллии тоҷикиро дар пайдо шудани техникаву технологияи нав мебинад.
- Пештар озодӣ буд ва байни сарҳадҳо як ҳадду ҳудуде мавҷуд буд, нақшофарӣ низ барои як минтақаи муайян хос буд ва ба ин касе аҳамият намедод. Ҳоло бошад, бо таъсири техникаву технологияи муосир дилхоҳ нақшро аз интернет гирифта, онро бо каме тағйирот ҳамчун моли худ истифода мекунанд. Конвенсияи соли 2003 ЮНЕСКО низ инро тасдиқ мекунад.
Бояд гуфт, ки ЮНЕСКО - Бунёди маориф ва илму фарҳанги Созмони Милали Муттаҳид - “Чакан”, як навъ гулдӯзии миллӣ дар Тоҷикистонро соли 2018 шомили феҳристи мероси ғайримоддии фарҳангӣ кард.
Омили дигарро коршинос ба худи муаллифон рабт медиҳад. Ӯ мегӯяд, нақшу нигоре, ки дар либосҳои миллии мо пеш дида мешуд, ҳар яки он рамзӣ буд ва маъниҳои хоси худро доштанд. Вале имрӯз бештаре аз тарроҳони мо дар бораи маъниҳои нақшҳо тасаввуроти кофӣ надоранд, то ба дигарон муаррифӣ кунанд, ки ин моли тоҷикон аст.
- Мутаассифона, тарроҳоне, ки мо дорем, аз нақшҳо истифода мекунанд ва завқи хуби коркарди нақшҳои қадимаро доранд, аммо саводи кофӣ надоранд, то ин ки аз таърихи ҳар як нақш маълумот дошта бошанд. Ин сабаб мешавад, ки нақшҳоро нодуруст ҷобаҷогузорӣ кунанд, ки комилан ба ҳам муқобил менамоянд,-мегӯяд ӯ.
“БА МАНФИАТИ МО НИЗ АСТ”
Мутахассисони соҳа мегӯянд, истифодаи нақшу нигори миллии мо аз ҷониби брендҳои ҷаҳонӣ агар аз як ҷиҳат ба манфиати мо бошад, вале аз нигоҳи дигар ин чиз ба фарҳанги мо таъсири манфӣ мерасонад.
Ҷонибек Асрориён, фарҳангшиноси тоҷик мегӯяд, ки ин чиз қобили қабул аст дар ҳолате ки ин брендҳо дар шакли ғалат ё таҳқиромез нақшҳоро истифода накунанд.
- Вақте мо кӯшиш кардем, ки Наврӯз, Чакан ва Фалак ҷаҳонӣ шавад, аз нигоҳи фарҳангӣ ин амали хуб аст. Бевосита агар ҳамон нақшҳое, ки дар шакли ғалат ё таҳқиромез набошад, пас ин қобили қабул аст. Бештари ҳолат мо худамон онро нодуруст истифода мебарем. Масалан, нақшҳое, ки бисёр зебо ва муқаддас ҳастанд, зери по партофта мешаванд ё ин ки аз миён поён он косагулҳоро истифода мекунем, ки ин беэҳтиромӣ нисбати нақшҳо аст,-мегӯяд фарҳангшинос.
Вале ӯ мегӯяд, ки чизи дигар ин аст, ки онҳо ин нақшҳоро ҳамчун тарғиби фарҳанги худашон истифода намебаранд, онҳо брендҳои худро ба ҳамин восита таблиғ мекунанд ва тиҷорат мекунанд. Ӯ мегӯяд, ҳар як нақшу нигор, ки рамз номида мешавад, маълум аст, ки ба кадом миллат тааллуқ дорад.
- Мо онро ҷон додем, аввал дар санг кашидем, баъдан дар иморатҳо ва ба либосҳо кӯчондем, ки ин баъдан василаи фарқкунандаи миллати мо шуд. Фақат Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро мебояд, ки барои таблиғ кардан ба брендҳои ҷаҳонӣ муроҷиат кунад,-зикр намуд Ҷ. Асрориён.
Аммо Мирзоҳусейни Бадалипур, фарҳангшиноси дигари тоҷик бар он назар аст, аз он ки брендҳои аврупоӣ нақшҳои миллии моро бе мо мавриди истифода қарор медиҳанд, ҷои ташвиш ва нороҳатӣ аст.
- Замони муосир, ки зуҳури раванди ҷаҳонишавӣ аст, ба ҷанбаҳои гуногуни фарҳанги миллӣ таъсири манфӣ ва харобиовар мерасонад. Дар ҷаҳони имрӯза ҳамчун сарвати моддию маънавӣ нақшҳои миллии мо аз ҷиҳати зебоӣ ва дилрабоӣ ҳамто надоранд ва яқин аст, ки диққати мардумро ба худ мекашанд,-мегӯяд номбурда.
Ба андешаи ӯ, ҳунар ва эҷод моликияти зеҳнӣ аст ва бояд дар ҳимояи ҳаматарафаи давлат бошад ва масъулин бояд ба он таваҷҷуҳ кунанд.
- Агар чунин саҳлангорӣ ва бетафовутӣ нисбати ин падидаи ҳунарии мо сурат бигирад, гуноҳи нобахшиданист. Мо дар раванди таърих бо ин хушбоварӣ ва “хубии ноҷо”- и худ бисёр чизҳоеро аз даст додем, ки имрӯзҳо боиси афсӯсу надомат аст. Хуб мешуд, масъулин нисбати ин падидаи барҷастаи фарҳанги моддию маънавии миллат таваҷҷуҳи воқеӣ ва ғамхории мунсифона дошта бошанд, то ин ки дигарон онро моли худ накунанд ва аз бепарвоии мо айёрона истифода набаранд.
Дар ин росто, Хуршед Сатторов, тарроҳи шинохтаи тоҷик, ки зиёда аз 20 соли умри худро дар ин самт сипарӣ намудааст, мегӯяд, агар мо ҳамин гуна хомӯш бимонем ва кореро анҷом надиҳем, аз эҳтимол дур нест, ки дигар миллатҳо чакан ё дигар нақшу нигори моро аз худ кунанд.
- Дар ҳоле, ки мо тӯли чанд сол аст, ки на истеҳсоли либоси атлас ва на адраси худро хуб ба роҳ мондаем, аз ин хотир мо аз нақшҳои миллии худ дифоъ карда наметавонем. Дар Узбекистон аз ин намуди матоъ бо тамоми санъаташ миллионҳо метр истеҳсол мешавад ва дар саҳнаи муд ба намоиш гузошта мешавад. Намояндагон аз тамоми ҷаҳон барои тамошо мераванд, вале дар Тоҷикистон ба таври бояду шояд он таблиғ карда намешавад,-мегӯяд Сатторов.
Ин тарроҳ пешниҳод менамояд, ки барои аз нав зиндаву барқарор намудани рушди нақшҳои миллии худ бояд дар якҷоягӣ бо Палатаи савдо ва саноати кишвар ва корхонаҳои дигари истеҳсолӣ комбинатҳоеро, ки дар замони шуравӣ фаъолият мекарданд, аз нав ба кор дарорем ва истеҳсоли матои миллиро дар шакли васеъ дубора ба роҳ монем.
- Тарроҳонро даъват карда, маблағи хуб пешниҳод кунанд, то нақшҳои миллиро аз нав зинда намоянд ва истеҳсолу тиҷорати ин намуди матоъҳоро ба роҳ монем. Пасон бо ҳамин роҳ мо метавонем даъво кунем, ки ин нақшҳо моли мо ҳастанд ва аз фарҳанги худ дифоъ намоем,-гуфт Сатторов.
ОҚИБАТ ВА РОҲИ ҲАЛ ЧИСТ?
Мутахассисон мегӯянд, дар сурати хомӯш мондан ва чора наҷустан дар ин самт мо метавонем нақшҳои миллии худро аз даст диҳем.
- Агар кор ҳамин гуна идома ёбаду мо аз моли худ ҳимоя накунем, паёмадаш мисли кишварҳои Апрупо мешавад, яъне ҳисси миллӣ аз байн меравад ва танҳо ҳудуди шаҳрвандӣ боқӣ мемонад. Садди роҳи инро мо гирифта наметавонем, чун ҷаҳонишавӣ таъсири амиқи худро мегузорад, - мегӯяд Абдулфаттоҳ Аминӣ.
Мутахассисони тоҷик роҳҳои гуногуни ҳалро пешниҳод мекунанд. Ба андешаи Ҷонибек Асрориён мақомоти тоҷикро мебояд барои ин даст ба кор шавад, бо муроҷиат ба судҳои байналмилалии иқтисодӣ дар гирифтани фоида аз ширкатҳое, ки аз ин нақшҳо даромад ба даст меоранд, шарик бошад. Зеро дар ин самт олимону мутахассисон дигар коре карда наметавонанд.
Абдулфаттоҳ Аминӣ, мутахассиси соҳаи фарҳанг пешниҳод менамояд, ки аз ҷониби сохторҳои марбута як китоби методии махсус таҳия шавад, ки дар бораи нақш, таърихи нақш, рамзи нақш ва хоси кадом давраи миллати тоҷик буданаш шарҳ дода шавад, ки минбаъд ягон кас истифода бурд, дар асоси ҳамон баҳс карда шавад ва ҳуқуқи муаллифӣ ҳимоя гардад.
- Махсусан аз ҷониби Донишкадаи санъати тасвирӣ ва дизайн китобномаи махсусеро бо номи нақшҳои миллии мардуми тоҷик нашр намоянд ва талаб кунанд, ки бренди ҳар як нақш тасдиқ шавад, ки моли мо аст. Инчунин дар ин самт дар ВАО-и тоҷик низ матлабҳо бо забонҳои гуногун таблиғ шавад, то ин ки дигар кишварҳо эътироф кунанд, ки ин нақшҳо моли миллати тоҷик аст, - илова кард номбурда.
Имрӯз нақшу нигори либосҳои миллии тоҷикӣ ба бозори ҷаҳонӣ роҳ ёфтааст, ки бештаре аз брендҳои аврупоӣ дар коллексияҳои худ онҳоро истифода мебаранд. Ба андешаи коршиносон шояд аз як ҷиҳат хуб бошад, вале аз ҷиҳати дигар он метавонад, ба нақшҳои миллии мо таъсири манфӣ расонад.
Нақшу нигори миллии тоҷикӣ, ки таърихи чандҳазорсола дорад, имрӯз ҷаҳони муд ва тарроҳони ҷаҳониро ба худ ҷалб намудааст ва тӯли чанд соли ахир мебинем, ки ин нақшҳои миллии мо аз ҷониби брендҳои ҷаҳонии кишварҳои Аврупо ҳамчун моли худ истифода мешавад ва ҳатто сарчашма ишора намешавад.
Ахиран нақшҳои миллии тоҷикиро бренди ҷаҳонии Хонаи муди BA&SH House Fashion дар коллексияи баҳори соли 2023 истифода кардааст. Инчунин ба монанди ин бренди Ralph Lauren дар коллексияи тобис-тонаи худ, ки аз либосҳои абрешимии атлас ва адрас иборат аст, истифода бурдааст. Гуфта мешавад, ки қимати ин либосҳо аз 1,5 то 6 ҳазор долларро ташкил медиҳад.
ЧАРО ДАЪВО НАМЕКУНЕМ?
Чунин ба назар мерасад, ки нақшҳои миллии тоҷикӣ аз ҷониби масъулини кишвари мо ҳимоя намешавад ва то ҳол ҳеҷ тасмиме дар ин маврид гирифта нашудааст. Ниҳодҳои дахлдоре, ки дар ин самт корбарӣ мекунанд, то ба ҳол хомӯширо ихтиёр кардаанд ва ҳеҷ вокунише ҳам нишон намедиҳанд.
Абдулфаттоҳ Аминов, директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-таҳқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги кишвар мегӯяд, ки пеш аз ҳама айб дар худи мо аст, ки фарҳангамонро ба дигарон хуб муаррифӣ карда наметавонем. Ӯ мегӯяд, мо то ҳол нақшҳоямонро соҳиби бренди муайян накардаем ва ин боис мегардад, даъво карда наметавонем ва дигарон онро озодона истифода мекунанд.
“Мақомот айни замон ягон санади асоснок надорад, то даъво кунад, ки ин нақшҳо моли тоҷик аст. Ягона чизе, ки моли тоҷик буданашро тасдиқ мекунад, ин Рӯйхати мероси фарҳангии ғайримоддӣ аст, ки метавонад асос шавад,-гуфт коршинос.
Ин коршинос яке аз омилҳои дигари ҳамчун моли худ истифода шудани нақшҳои миллии тоҷикиро дар пайдо шудани техникаву технологияи нав мебинад.
- Пештар озодӣ буд ва байни сарҳадҳо як ҳадду ҳудуде мавҷуд буд, нақшофарӣ низ барои як минтақаи муайян хос буд ва ба ин касе аҳамият намедод. Ҳоло бошад, бо таъсири техникаву технологияи муосир дилхоҳ нақшро аз интернет гирифта, онро бо каме тағйирот ҳамчун моли худ истифода мекунанд. Конвенсияи соли 2003 ЮНЕСКО низ инро тасдиқ мекунад.
Бояд гуфт, ки ЮНЕСКО - Бунёди маориф ва илму фарҳанги Созмони Милали Муттаҳид - “Чакан”, як навъ гулдӯзии миллӣ дар Тоҷикистонро соли 2018 шомили феҳристи мероси ғайримоддии фарҳангӣ кард.
Омили дигарро коршинос ба худи муаллифон рабт медиҳад. Ӯ мегӯяд, нақшу нигоре, ки дар либосҳои миллии мо пеш дида мешуд, ҳар яки он рамзӣ буд ва маъниҳои хоси худро доштанд. Вале имрӯз бештаре аз тарроҳони мо дар бораи маъниҳои нақшҳо тасаввуроти кофӣ надоранд, то ба дигарон муаррифӣ кунанд, ки ин моли тоҷикон аст.
- Мутаассифона, тарроҳоне, ки мо дорем, аз нақшҳо истифода мекунанд ва завқи хуби коркарди нақшҳои қадимаро доранд, аммо саводи кофӣ надоранд, то ин ки аз таърихи ҳар як нақш маълумот дошта бошанд. Ин сабаб мешавад, ки нақшҳоро нодуруст ҷобаҷогузорӣ кунанд, ки комилан ба ҳам муқобил менамоянд,-мегӯяд ӯ.
“БА МАНФИАТИ МО НИЗ АСТ”
Мутахассисони соҳа мегӯянд, истифодаи нақшу нигори миллии мо аз ҷониби брендҳои ҷаҳонӣ агар аз як ҷиҳат ба манфиати мо бошад, вале аз нигоҳи дигар ин чиз ба фарҳанги мо таъсири манфӣ мерасонад.
Ҷонибек Асрориён, фарҳангшиноси тоҷик мегӯяд, ки ин чиз қобили қабул аст дар ҳолате ки ин брендҳо дар шакли ғалат ё таҳқиромез нақшҳоро истифода накунанд.
- Вақте мо кӯшиш кардем, ки Наврӯз, Чакан ва Фалак ҷаҳонӣ шавад, аз нигоҳи фарҳангӣ ин амали хуб аст. Бевосита агар ҳамон нақшҳое, ки дар шакли ғалат ё таҳқиромез набошад, пас ин қобили қабул аст. Бештари ҳолат мо худамон онро нодуруст истифода мебарем. Масалан, нақшҳое, ки бисёр зебо ва муқаддас ҳастанд, зери по партофта мешаванд ё ин ки аз миён поён он косагулҳоро истифода мекунем, ки ин беэҳтиромӣ нисбати нақшҳо аст,-мегӯяд фарҳангшинос.
Вале ӯ мегӯяд, ки чизи дигар ин аст, ки онҳо ин нақшҳоро ҳамчун тарғиби фарҳанги худашон истифода намебаранд, онҳо брендҳои худро ба ҳамин восита таблиғ мекунанд ва тиҷорат мекунанд. Ӯ мегӯяд, ҳар як нақшу нигор, ки рамз номида мешавад, маълум аст, ки ба кадом миллат тааллуқ дорад.
- Мо онро ҷон додем, аввал дар санг кашидем, баъдан дар иморатҳо ва ба либосҳо кӯчондем, ки ин баъдан василаи фарқкунандаи миллати мо шуд. Фақат Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро мебояд, ки барои таблиғ кардан ба брендҳои ҷаҳонӣ муроҷиат кунад,-зикр намуд Ҷ. Асрориён.
Аммо Мирзоҳусейни Бадалипур, фарҳангшиноси дигари тоҷик бар он назар аст, аз он ки брендҳои аврупоӣ нақшҳои миллии моро бе мо мавриди истифода қарор медиҳанд, ҷои ташвиш ва нороҳатӣ аст.
- Замони муосир, ки зуҳури раванди ҷаҳонишавӣ аст, ба ҷанбаҳои гуногуни фарҳанги миллӣ таъсири манфӣ ва харобиовар мерасонад. Дар ҷаҳони имрӯза ҳамчун сарвати моддию маънавӣ нақшҳои миллии мо аз ҷиҳати зебоӣ ва дилрабоӣ ҳамто надоранд ва яқин аст, ки диққати мардумро ба худ мекашанд,-мегӯяд номбурда.
Ба андешаи ӯ, ҳунар ва эҷод моликияти зеҳнӣ аст ва бояд дар ҳимояи ҳаматарафаи давлат бошад ва масъулин бояд ба он таваҷҷуҳ кунанд.
- Агар чунин саҳлангорӣ ва бетафовутӣ нисбати ин падидаи ҳунарии мо сурат бигирад, гуноҳи нобахшиданист. Мо дар раванди таърих бо ин хушбоварӣ ва “хубии ноҷо”- и худ бисёр чизҳоеро аз даст додем, ки имрӯзҳо боиси афсӯсу надомат аст. Хуб мешуд, масъулин нисбати ин падидаи барҷастаи фарҳанги моддию маънавии миллат таваҷҷуҳи воқеӣ ва ғамхории мунсифона дошта бошанд, то ин ки дигарон онро моли худ накунанд ва аз бепарвоии мо айёрона истифода набаранд.
Дар ин росто, Хуршед Сатторов, тарроҳи шинохтаи тоҷик, ки зиёда аз 20 соли умри худро дар ин самт сипарӣ намудааст, мегӯяд, агар мо ҳамин гуна хомӯш бимонем ва кореро анҷом надиҳем, аз эҳтимол дур нест, ки дигар миллатҳо чакан ё дигар нақшу нигори моро аз худ кунанд.
- Дар ҳоле, ки мо тӯли чанд сол аст, ки на истеҳсоли либоси атлас ва на адраси худро хуб ба роҳ мондаем, аз ин хотир мо аз нақшҳои миллии худ дифоъ карда наметавонем. Дар Узбекистон аз ин намуди матоъ бо тамоми санъаташ миллионҳо метр истеҳсол мешавад ва дар саҳнаи муд ба намоиш гузошта мешавад. Намояндагон аз тамоми ҷаҳон барои тамошо мераванд, вале дар Тоҷикистон ба таври бояду шояд он таблиғ карда намешавад,-мегӯяд Сатторов.
Ин тарроҳ пешниҳод менамояд, ки барои аз нав зиндаву барқарор намудани рушди нақшҳои миллии худ бояд дар якҷоягӣ бо Палатаи савдо ва саноати кишвар ва корхонаҳои дигари истеҳсолӣ комбинатҳоеро, ки дар замони шуравӣ фаъолият мекарданд, аз нав ба кор дарорем ва истеҳсоли матои миллиро дар шакли васеъ дубора ба роҳ монем.
- Тарроҳонро даъват карда, маблағи хуб пешниҳод кунанд, то нақшҳои миллиро аз нав зинда намоянд ва истеҳсолу тиҷорати ин намуди матоъҳоро ба роҳ монем. Пасон бо ҳамин роҳ мо метавонем даъво кунем, ки ин нақшҳо моли мо ҳастанд ва аз фарҳанги худ дифоъ намоем,-гуфт Сатторов.
ОҚИБАТ ВА РОҲИ ҲАЛ ЧИСТ?
Мутахассисон мегӯянд, дар сурати хомӯш мондан ва чора наҷустан дар ин самт мо метавонем нақшҳои миллии худро аз даст диҳем.
- Агар кор ҳамин гуна идома ёбаду мо аз моли худ ҳимоя накунем, паёмадаш мисли кишварҳои Апрупо мешавад, яъне ҳисси миллӣ аз байн меравад ва танҳо ҳудуди шаҳрвандӣ боқӣ мемонад. Садди роҳи инро мо гирифта наметавонем, чун ҷаҳонишавӣ таъсири амиқи худро мегузорад, - мегӯяд Абдулфаттоҳ Аминӣ.
Мутахассисони тоҷик роҳҳои гуногуни ҳалро пешниҳод мекунанд. Ба андешаи Ҷонибек Асрориён мақомоти тоҷикро мебояд барои ин даст ба кор шавад, бо муроҷиат ба судҳои байналмилалии иқтисодӣ дар гирифтани фоида аз ширкатҳое, ки аз ин нақшҳо даромад ба даст меоранд, шарик бошад. Зеро дар ин самт олимону мутахассисон дигар коре карда наметавонанд.
Абдулфаттоҳ Аминӣ, мутахассиси соҳаи фарҳанг пешниҳод менамояд, ки аз ҷониби сохторҳои марбута як китоби методии махсус таҳия шавад, ки дар бораи нақш, таърихи нақш, рамзи нақш ва хоси кадом давраи миллати тоҷик буданаш шарҳ дода шавад, ки минбаъд ягон кас истифода бурд, дар асоси ҳамон баҳс карда шавад ва ҳуқуқи муаллифӣ ҳимоя гардад.
- Махсусан аз ҷониби Донишкадаи санъати тасвирӣ ва дизайн китобномаи махсусеро бо номи нақшҳои миллии мардуми тоҷик нашр намоянд ва талаб кунанд, ки бренди ҳар як нақш тасдиқ шавад, ки моли мо аст. Инчунин дар ин самт дар ВАО-и тоҷик низ матлабҳо бо забонҳои гуногун таблиғ шавад, то ин ки дигар кишварҳо эътироф кунанд, ки ин нақшҳо моли миллати тоҷик аст, - илова кард номбурда.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед