ФАРҲАНГ
Шанбе 20 Апрел 2024 06:06
Имрӯз, 30-юми август, дар Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот конфронси илмӣ-амалӣ таҳти унвони “Истиқлолияти давлатӣ ва мустақилияти фарҳангӣ” баргузор гардид.
Шариф Комилзода, директори пажӯҳишгоҳ зикр намуд: “Боиси ифтихори аҳлу ҳунар ва санъати тоҷик аст, ки фарҳанг ҳамчун соҳаи сарнавиштоз ва такягоҳи боэътимоди маънавии ҷомеа дар низоми сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Тоҷикистон яке аз самтҳои муҳими афзалиятнок эълон гардида, он ҳамчун воситаи тавонои ташаккули идеалогияи миллӣ, рушди маънавӣ, муаррифгар ва муайянкунандаи мақому манзалати мамлакат дар арсаи байналхалқӣ ба шумор меравад”.
Зикр шуд, ки дар замони истиқлолият соҳаи фарҳанг ҳамчун таҷассумгари симои маънавии халқ, муттаҳидсозандаи нерӯҳои ақлониву зеҳнӣ, баёнгари таърихи гузаштаву муосир, анъанот, одобу ахлоқи ҳамида ва дигар муқаддасоти миллӣ дар ҷомеа мақоми арзанда касб намуда, бо шарофати сулҳу оромӣ ва ваҳдати миллӣ, баҳри фароҳам овардани фазои муосиди меъёрӣ-ҳуқуқӣ ҷиҳати фаъолияти пурсамари муассисаҳои фарҳанги кишвар ва ҳаллу фасли маҷмӯи мушкилоти мавҷудаи соҳаи мазкур як силсила қонун ва барномаҳои давлатӣ ба тасвиб расиданд, ки ба рушду такомули фарҳанги миллӣ такони бузург бахшиданд.
- Рушди фарҳанги миллӣ дар даврони соҳибистиқлолӣ асосан дар се марҳила идома ёфт. Марҳилаи нахустин бо ҷараёни барқарорсозии фаъолияти муассисаҳои фарҳангӣ алоқаманд буд. Давраи дуюм баҳри гузоштани қадамҳои мушаххас дар татбиқи нақшаҳои стратегии рушди фарҳанги миллӣ созгор буд. Давраи сеюм, ки асосан аз ибтидои солҳои 2000-ум оғоз ёфт, давраи барномарезӣ ва инкишофи босуръати соҳа гардид, - афзуд Ш. Комилзода.
Дар рафти конфронс гуфта шуд, ки дар давраи Истиқололият фарҳангу ҳунари тоҷик дар сатҳи байналмилалӣ мақому эътирофи хоса пайдо намуд. Дар сессияи 92-юми Созмони ЮНЕСКО 11 ноябри соли 2003 мусиқии “Шашмақом” ҳамчун шоҳкориҳои мероси шифоҳӣ ва ғайримоддии инсоният ва қуллаи баландтарини мусиқии суннатии тоҷикон эътироф гардид. Ҳамзамон, бо ташаббуси Тоҷикистон ва як қатор кишварҳои дигар соли 2010 тибқи қатъномаи махсуси СММ ҷашни аҷдодиамон Наврӯзи хуҷаста мақоми байналмилалиро соҳиб гашт. Худи ҳамон сол бо қарори Ҷаласаи 34-уми Кумитаи мероси умумиҷаҳонии ЮНЕСКО ҳамчун аввалин ёдгории таърихии Тоҷикистон “Саразм” ба Рӯйхати муҷассамаҳои Мероси фарҳангии умумиҷаҳонӣ ворид гардид. Дар ҷаласаи 37-уми раёсати Мероси умумиҷаҳонии ЮНЕСКО, ки 16-26 июни соли 2013 дар шаҳри Пномпени Шоҳигарии Камбоҷа доир гардид, Боғи миллии Тоҷикистон ба феҳристи Мероси умумиҷаҳонӣ ворид шуд.
Мурод Муродӣ, доктори илмҳои филологӣ, профессор дар мавзӯи “Омилҳои рушди матбуот дар замони истиқлол” маърӯза намуда, иброз дошт, ки матбуот дар кишвари мо умри зиёда аз садсола дорад ва марҳилаиҳои гуногунро тай намудааст. То ҳадди тавон барои рушди ҷомеа хидмат намуда, дар бедории фикрии мардум нақши созгор гузоштааст. Аммо дар ҳеҷ як марҳилаҳо тавре ки дар замони Истиқлол аст, рушд накардааст. Воқеан матбуоти мо дар замони Истиқлол аз ҳар ҷиҳат пеш рафт, хусусияти тоза пайдо кард ва дар баробари оне, ки воситаҳои электронии ахбор имрӯз ташаккул ёфта, пешгомтар гардиданд, аммо рисолати матбуот, нақши он дар ҷомеа мисли пешин боқӣ монд. Барои рушди матбуоти даврӣ дар замони Истиқлолият омилҳои гуногун таъсир расонданд. Лекин панҷ омили асосӣ бештар таъсиргузор буданд. Аз ҷумла: сиёсӣ, ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ, ва касбӣ.
Сипас, Мирзо Муллоаҳмад, узви вобастаи Академияи илмҳои Тоҷикистон, Абубакр Зубайдов, номзади илмҳои таърих, Дилшод Раҳимов, номзади имлҳои филологӣ, Фирдавс Шарифзода, номзади илмҳои таърих дар мавзӯъҳои “Рӯдакишиносӣ дар замони истиқлол”, “Рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол”, “Ҳамкориҳои фарҳанги Тоҷикистон бо ЮНЕСКО дар даврони истиқлол” ва “Рушди осорхонаҳои Тоҷикистон дар даврони истиқлол” маърӯза намуда, иброз доштанд, ки Истиқлолияти давлатии Тоҷикистон барои кашфи падидаҳои нави фарҳангу ҳунар, сайқал додани суннатҳои мардумӣ, ҷалби ҷавонон ба фаъолияти эҷодӣ, таҳкими равобити фарҳангии манотиқи гуногуни кишвар заминаҳои боэътимод фароҳам оварда, баргузории як силсила чорабиниҳои муҳими фарҳангиву ҳунарӣ ва озмуну фестивалҳо ба ҳукми анъана даромаданд.
Шариф Комилзода, директори пажӯҳишгоҳ зикр намуд: “Боиси ифтихори аҳлу ҳунар ва санъати тоҷик аст, ки фарҳанг ҳамчун соҳаи сарнавиштоз ва такягоҳи боэътимоди маънавии ҷомеа дар низоми сиёсати иҷтимоии Ҳукумати Тоҷикистон яке аз самтҳои муҳими афзалиятнок эълон гардида, он ҳамчун воситаи тавонои ташаккули идеалогияи миллӣ, рушди маънавӣ, муаррифгар ва муайянкунандаи мақому манзалати мамлакат дар арсаи байналхалқӣ ба шумор меравад”.
Зикр шуд, ки дар замони истиқлолият соҳаи фарҳанг ҳамчун таҷассумгари симои маънавии халқ, муттаҳидсозандаи нерӯҳои ақлониву зеҳнӣ, баёнгари таърихи гузаштаву муосир, анъанот, одобу ахлоқи ҳамида ва дигар муқаддасоти миллӣ дар ҷомеа мақоми арзанда касб намуда, бо шарофати сулҳу оромӣ ва ваҳдати миллӣ, баҳри фароҳам овардани фазои муосиди меъёрӣ-ҳуқуқӣ ҷиҳати фаъолияти пурсамари муассисаҳои фарҳанги кишвар ва ҳаллу фасли маҷмӯи мушкилоти мавҷудаи соҳаи мазкур як силсила қонун ва барномаҳои давлатӣ ба тасвиб расиданд, ки ба рушду такомули фарҳанги миллӣ такони бузург бахшиданд.
- Рушди фарҳанги миллӣ дар даврони соҳибистиқлолӣ асосан дар се марҳила идома ёфт. Марҳилаи нахустин бо ҷараёни барқарорсозии фаъолияти муассисаҳои фарҳангӣ алоқаманд буд. Давраи дуюм баҳри гузоштани қадамҳои мушаххас дар татбиқи нақшаҳои стратегии рушди фарҳанги миллӣ созгор буд. Давраи сеюм, ки асосан аз ибтидои солҳои 2000-ум оғоз ёфт, давраи барномарезӣ ва инкишофи босуръати соҳа гардид, - афзуд Ш. Комилзода.
Дар рафти конфронс гуфта шуд, ки дар давраи Истиқололият фарҳангу ҳунари тоҷик дар сатҳи байналмилалӣ мақому эътирофи хоса пайдо намуд. Дар сессияи 92-юми Созмони ЮНЕСКО 11 ноябри соли 2003 мусиқии “Шашмақом” ҳамчун шоҳкориҳои мероси шифоҳӣ ва ғайримоддии инсоният ва қуллаи баландтарини мусиқии суннатии тоҷикон эътироф гардид. Ҳамзамон, бо ташаббуси Тоҷикистон ва як қатор кишварҳои дигар соли 2010 тибқи қатъномаи махсуси СММ ҷашни аҷдодиамон Наврӯзи хуҷаста мақоми байналмилалиро соҳиб гашт. Худи ҳамон сол бо қарори Ҷаласаи 34-уми Кумитаи мероси умумиҷаҳонии ЮНЕСКО ҳамчун аввалин ёдгории таърихии Тоҷикистон “Саразм” ба Рӯйхати муҷассамаҳои Мероси фарҳангии умумиҷаҳонӣ ворид гардид. Дар ҷаласаи 37-уми раёсати Мероси умумиҷаҳонии ЮНЕСКО, ки 16-26 июни соли 2013 дар шаҳри Пномпени Шоҳигарии Камбоҷа доир гардид, Боғи миллии Тоҷикистон ба феҳристи Мероси умумиҷаҳонӣ ворид шуд.
Мурод Муродӣ, доктори илмҳои филологӣ, профессор дар мавзӯи “Омилҳои рушди матбуот дар замони истиқлол” маърӯза намуда, иброз дошт, ки матбуот дар кишвари мо умри зиёда аз садсола дорад ва марҳилаиҳои гуногунро тай намудааст. То ҳадди тавон барои рушди ҷомеа хидмат намуда, дар бедории фикрии мардум нақши созгор гузоштааст. Аммо дар ҳеҷ як марҳилаҳо тавре ки дар замони Истиқлол аст, рушд накардааст. Воқеан матбуоти мо дар замони Истиқлол аз ҳар ҷиҳат пеш рафт, хусусияти тоза пайдо кард ва дар баробари оне, ки воситаҳои электронии ахбор имрӯз ташаккул ёфта, пешгомтар гардиданд, аммо рисолати матбуот, нақши он дар ҷомеа мисли пешин боқӣ монд. Барои рушди матбуоти даврӣ дар замони Истиқлолият омилҳои гуногун таъсир расонданд. Лекин панҷ омили асосӣ бештар таъсиргузор буданд. Аз ҷумла: сиёсӣ, ҳуқуқӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ, ва касбӣ.
Сипас, Мирзо Муллоаҳмад, узви вобастаи Академияи илмҳои Тоҷикистон, Абубакр Зубайдов, номзади илмҳои таърих, Дилшод Раҳимов, номзади имлҳои филологӣ, Фирдавс Шарифзода, номзади илмҳои таърих дар мавзӯъҳои “Рӯдакишиносӣ дар замони истиқлол”, “Рушди фарҳанги миллӣ дар даврони истиқлол”, “Ҳамкориҳои фарҳанги Тоҷикистон бо ЮНЕСКО дар даврони истиқлол” ва “Рушди осорхонаҳои Тоҷикистон дар даврони истиқлол” маърӯза намуда, иброз доштанд, ки Истиқлолияти давлатии Тоҷикистон барои кашфи падидаҳои нави фарҳангу ҳунар, сайқал додани суннатҳои мардумӣ, ҷалби ҷавонон ба фаъолияти эҷодӣ, таҳкими равобити фарҳангии манотиқи гуногуни кишвар заминаҳои боэътимод фароҳам оварда, баргузории як силсила чорабиниҳои муҳими фарҳангиву ҳунарӣ ва озмуну фестивалҳо ба ҳукми анъана даромаданд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед