Аз зиёиён дар тамоми давру замон ҳамчун қишри соҳибмаърифат, пешбарандаи илм, ҳидоятгари ҷомеа ва мунодиёни асили ҳувиятсоз ном мебаранд. Дар давлатҳои мутамаддин пайваста мавриди таваҷҷуҳ қарор гирифтани зиёиён, такя намудан ба неруи онҳо ва шароит фароҳам овардан барои фаъолияти пурсамари ин табақа аз он дарак медиҳад, ки зиёиён дар раванди давлатдорӣ нақши муҳиму зарурӣ доранд.

Бояд қайд намуд, ки дар татбиқи сиёсати пешгирифтаи роҳбарияти олии кишвар қишри зиёии мамлакат ҷойгоҳи махсус дорад. Пешвои миллат ҳанӯз аз аввали соҳибистиқлолӣ бо такя ба ақлу хиради зиёиён дар самти эҳёи арзишҳои миллӣ ва таҳкими давлатдории миллӣ қадамҳои устувор гузоштанд. Тавре Роҳбари давлат дар яке аз суханрониҳо бо қишри зиёии кишвар таъкид намудаанд: “Мо аз рӯзҳои аввали соҳибистиқлолӣ ба аҳли зиё такя карда, ташаббусҳои созандаи онҳоро пайваста дастгирӣ менамоем”.

Тоҷикистони соҳибистиқлол барои зиёиёни миллат имкон ва шароите фароҳам овард, ки онҳо тавонанд дар фазои озод ва рӯҳияи миллӣ ташаббусҳои созандаи худро пешниҳод ва амалӣ намоянд. Ҳатто мафҳуми зиёӣ дар кишвар маънои тозае ба худ касб намуд. Яъне он тасаввуроти маҳдуде, ки дар замони Шӯравӣ дар бораи зиёиён мавҷуд буд ва гӯё танҳо қишри адабии ҷомеа зиёӣ бошад, дигар вуҷуд надорад. Ҳоло мафҳуми зиёӣ хеле васеъ ва дақиқ аст. Имрӯз ҳар як фарди муваффақ, ки дар рушди кишвар нақши арзандаи худро мегузорад, зиёист. Яъне, имрӯз аз сохтмончии касбӣ то эҷодкори асил, аз олими ҳавзаи илм то як донишманди соҳаи тибу санъат ҳама зиёӣ аст. Сиёсати илммеҳварии Роҳбари давлат имрӯз зиёиёнро ба сарвати бузурги миллат табдил додааст.

Вобаста ба ин масъала муҳим аст, ки чанд нуктаро атрофи нақш, мақом ва ҷойгоҳи зиёиён дар раванди давлатдории имрӯзи тоҷикон баён намоем.

Аввал. Тавре дар боло зикр намудем, дар сиёсати хирадмандонаи Роҳбари давлат зиёиён дар авлавият қарор доранд. Яъне, ба ин қишри ҷомеа ҳамчун неруи пешбар ва пояҳои асосии ҳифзкунандаи маънавиёти миллат муносибат карда мешавад. Чунин бархӯрд худ гувоҳи эътироф, эҳтиром ва таваҷҷуҳи Сарвари кишвар ба зиёиён аст. Далели дигаре, ки аз таваҷҷуҳи Сарвари давлат ба қишри зиёӣ дарак медиҳад, ин ба чанде аз зиёиёни асил ва фидоии миллат додани унвони бузурги Қаҳрамони Тоҷикистон дар даҳаи аввали соҳибистиқлолӣ мебошад.
Нуктаи дуюм ин аст, ки дар замони соҳибистиқлолӣ маҳз бо ташаббуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба хотири эҳёи фарҳангу маънавиёти гузаштагони миллати тоҷик як қатор тадбиру чорабиниҳое роҳандозӣ гардид, ки тавонист дар самти баланд бардоштани ҳувияту худшиносӣ ва худогоҳиву асолати миллӣ таъсири бузург расонад. Чунин иқдомҳо, аз қабили таҷлили ҷашни 1150-солагии Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ, 800-солагии Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ, 600-солагии Абдураҳмони Ҷомӣ, 700-солагии Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, 150-солагии Нақибхон Туғрал, 700-солагии Камоли Хуҷандӣ ва соли 2009-ро ҳамчун соли гиромидошти Имоми Аъзам эълон кардан, аз ҷумлаи тадбирҳои андешидаи Роҳбари давлат дар самти арҷгузорӣ ба равшанфикрони миллати тоҷик мебошад.

Нуктаи сеюм ин аст, ки Пешвои миллат ба ғайр аз он ки дар тамоми суханронӣ ва вохӯриҳои худ бо ҷомеа қишри зиёии мамлакатро ба ҳузури худ мепазиранд, ҳамчунин, ҳамасола дар арафаи ҷашни Наврӯз бо зиёиёни кишвар мулоқоти хосса анҷом дода, фикру мулоҳиза ва пешниҳоду дархостҳои онҳоро дар мавриди рушди минбаъдаи давлату миллат мавриди баррасӣ қарор медиҳанд. Соли 2002 Пешвои миллат дар яке аз суханрониҳои худ бо аҳли зиёи кишвар гуфта буданд: “Ман ҳар фарди зиёиро чун зарраи хуршед медонам, ки бо худафрӯзӣ, худфарсоӣ ва талошҳои пайгиронааш оламеро равшан мекунад, дили инсонҳоро ба фардои нек гарм месозад, шуълаи умедро меафрӯзад, масъалаҳои умумимиллиро ба миён мегузорад ва ҳамзамонони худро ба корҳои созандагӣ ба нафъи миллату Ватани хеш ва тамоми аҳли башар ҳидоят менамояд. Ин аст рисолати аслӣ ва ҳамешагии зиёиёни ҳақиқӣ дар назди миллати хеш”.

Чорум нукта ин аст, ки Роҳбари давлат на танҳо аз нигоҳи маънавӣ ба зиёиён таваҷҷуҳ менамояд, балки аз ҷиҳати физикӣ ба зиёиён аҳамияти ҷиддӣ медиҳад. Дар ин маврид фақат ду мисол кифоя аст, ки муносибати Сарвари давлат ба ҳифзи солимии физикии зиёиён муайян шавад. Аввалан, бемор гардидани Шоири халқии Тоҷикистон Бозор Собир дар кишвари Амрико дар хотири ҳамагон ҳаст. Дар ҳамон раванд пурра зери назорат гирифтани табобати шоир ва ҳатто ба Ватан овардани ҷасади ӯ аз иқдомҳои зиёипарваронаи Пешвои миллат дарак медод. Дуюм, соли ҷорӣ бемор гардидани шоирони халқии Тоҷикистон Озарахш ва Фарзона. Дар ин раванд низ Роҳбари давлат дар беҳтарин шароит табобат намудани шоирон ва зиёиёни миллатро зери назорати қатъии худ гирифтанд, ки ин ҳам аз таваҷҷуҳи Сарвари давлат ба равшанфикрони тоҷик гувоҳӣ медиҳад. Ин нукта чанд рӯз пеш дар Анҷумани XV Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон аз ҷониби намояндаи Ҳукумат садо дод.

Нуктаи панҷум ин аст, ки Пешвои миллат имрӯз стратегияи донишманд ва равшанфикр гардонидани тамоми миллатро барномаи кории худ қарор додаанд. Бо ин мақсад озмунҳои ҷумҳуриявӣ, аз қабили “Фурӯғи субҳи донои китоб аст”, “Тоҷикистон - Ватани азизи ман” аз ҷониби Сарвари давлат пешниҳод ва амалӣ гардида истодаанд, ки дар ташаккули насли нави равшанфикри кишвар мусоидат менамоянд. Ҳамзамон, баҳри рушди илм дар кишвар “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” солҳои 2020-2040 аз иқдомҳои дигари Пешвои миллат аст, ки дар самти соҳибилм ва маърифатнок гардонидани кулли ҷомеа мусоидат менамояд.

Хулоса, имрӯз дар кишвар зиёиён ҷойгоҳи баландеро сазовор мебошанд ва онҳо ҳамчун неруи миллӣ ва фаъоли ҷомеа бо андешаҳои миллатмеҳвару илмбунёд метавонанд, дар таҳкими худшиносиву худогоҳии миллӣ, ҳифзи истиқлоли давлатӣ ва ҳимояи манфиатҳои миллӣ нақши муассири худро гузоранд. Ин рисолати бузурги зиёиён дар марҳилаи кунунӣ, ки ҷаҳонро равандҳои пуртазоди сиёсӣ ва фарҳангӣ думболагирӣ дорад, бештар гардида, аз ҳар як зиёии асил тақозо карда мешавад, ки бо мавқеъгириҳои миллӣ ва андешаҳои бузургу солим арзишҳои миллии худро ҳимоя намуда, дар раванди рушди устувори Тоҷикистон саҳмгузор бошад.

Алиназар АШУРОВ,
корманди МТС назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон