Ё китоби либосҳои тавсиявӣ то куҷо ба устувории рукнҳои фарҳанги миллӣ замина муҳайё месозад?

Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати ҷилавгирӣ аз бегонапарастӣ ва манъи либоси ба фарҳанги мо бегона дар кишвар тасмим гирифтааст, ки китоби либосҳои тавсиявиро барои шаҳрвандони кишвар таҳия ва нашр намояд.

Дар ин хусус 22 июл Обид Назариён, муовини аввали вазири фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотӣ ба хабарнигорон иттилоъ дод.

Гуфта мешавад, тасмими мазкур ба хотири амалисозии бандҳои алоҳидаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими чашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” гирифта шудааст.

Номбурда зикр кард, ки дар китоби мазкур баробари либосҳои тавсиявии занона, инчунин тарҳи либосҳои тавсиявии мардона низ ворид карда шудааст.

- Китоби мазкур шакли такмил ва таҳриршудаи “Дастурамали либосҳои тавсиявӣ барои духтарон ва занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” мебошад, ки соли 2018 чоп шуда буд. Дар китоб илова ба либосҳои тавсиявии занона тарҳи либосҳои тавсиявии мардона низ ворид карда шудааст, ки бо дарназардошти арзишҳои миллӣ ва ба фарҳанги миллии мо хос пешниҳод мешаванд, - зикр кард муовини аввали вазир.

КАДОМ НАМУДИ ЛИБОСҲО БЕГОНА ҲИСОБИДА МЕШАВАНД?

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси таҳрири нави Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, ки онро Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 20 июни соли равон ба имзо расониданд, пӯшидани сатру ҳиҷоб, “абая”-ҳои дарозу сиёҳ, ҷинсҳои дарида, либосҳои хеле кӯтоҳ ва нимурён манъ аст.

Дар ин бора Муҷибахон Ҷавҳарӣ, вакили парлумони Тоҷикистон зимни шарҳи мафҳуми “либосҳои бегона”, ки дар қонун зикр гардидааст, ба расонаҳо ибрози назар кард. Ӯ гуфт, ба ҷойи сатру ҳиҷоб занони тоҷик метавонанд, рӯймол бо услуби тоҷикӣ - аз паси сар ва пушти гӯш баста, занҳои калонсол рӯймолҳои рӯшани зебо, ки як тарафи рӯймолро ба паҳлӯи дигар мегузоштанд, ба бар кунанд.

Ба гуфтаи ин вакили парлумон, ҳамаи ин чораҳо ба хотири пешгирӣ аз таъсири фарҳанги бегона андешида шудаанд.

- Либоси миллии тоҷикӣ чӣ бадӣ дорад ва чаро занон ва духтарон ба ҷойи либоси аҷдодии худ либоси бегонаҳоро авлотар медонанд? Либоси миллии тоҷикӣ ягон одоб ё меъёри диниро вайрон намекунад ва миллатро дар арсаи ҷаҳонӣ муаррифӣ мекунад, - иброз дош-тааст Муҷибахон Ҷавҳарӣ.

Ӯ илова намуд, ки қонуни қабулшуда маънои онро надорад, ки акнун аз сари модарон ва занони тоҷик рӯймолҳо, ки рамзи фармонбардорӣ, эҳтиром ба асли худ ва дин мебошанд, кашида мешавад. Ӯ гуфт, Тоҷикистон давлати дунявӣ ва демократӣ аст, ки ба арзишҳои худ ва бегонагон эҳтиром мегузорад. Аммо ҳар миллат бояд авлавиятро ба арзишҳои худ диҳад.

- Мо дар давлати дунявӣ ва демократӣ зиндагӣ мекунем. Мо наметавонем либосе, ки барои асрҳои гузашта хос аст, ташвиқ кунем. Ҳангоми интихоби либос бояд завқ ва хоҳиши ҷавононро ба назар гирифт. Ман ҷонибдори офаридани либоси муосир бо омезиши шаклҳо ва “орнамент”-ҳои либоси миллӣ (атлас, адрас, чакан) мебошам, - илова намуд ӯ.

ЛИБОСҲОИ МИЛЛИАМОНРО ДӮСТ ДОРЕМ

Дар масъалаи ба бар кардани либосҳои миллӣ аз ҷониби бонувон дар кишвар Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳо дар суханрониҳояшон ибрози назар мекунанд.

“Мо бояд сидқан, фақат бо забон не, аз сидқи дил Ватанамонро дӯст дорем. Забону фарҳанги худро, анъанаҳои миллии худро дӯст дорем. Сару либосҳои миллиамонро дӯст дорем. Дӯстони азиз, модарону хоҳарони меҳрубон, бинед, чӣ хел рангоранг, чӣ қадар зебоянд либосҳои миллии мо. Бе ҳамин ҳам мардуми ориёитабор, мо - тоҷикон мардуми зебо ҳастем. Лекин либосҳои миллӣ моро боз ҳам зеботар мекунанд. Бас кунед бегонапарастиро!”, - инҳо суханоне буданд, ки 25 март дар маҷмаи Майдони “Истиқлол”-и шаҳри Душанбе дар тантанаҳои ҳамоиши наврӯзӣ аз ҷониби Пешвои миллат садо доданд.

Аз ҷумла, Сарвари давлат дар суханронии дигарашон ба бегонапарастӣ ва фарҳанги бегона майл кардани занону духтарон изҳори нигаронӣ карда буданд. Аз ҷумла иброз дошанд, ки он ба як раванди ташвишовар табдил ёфтааст.

“Ҳисси бегонапарастӣ ва тақлидкорӣ дар мавриди сару либос ва рафтору гуфтор дар байни занону духтарон метавонад ба устувории рукнҳои фарҳанги миллӣ таъсири манфӣ расонад. Агар иддае ба хотири тақлид ба ин тарзи либоспӯшӣ завқ пайдо карда бошанд, баъзеҳо бо мақсади таблиғи ақидаҳои таҳмилӣ ин либосро миёни занону духтарони мо паҳн карда, мехоҳанд дар кишвар боз як ҷараёни нави ифротиро ҷорӣ намоянд”, - таъкид намуданд Пешвои миллат.

ДАР КИТОБ ЛИБОСИ МАРДОНА НИЗ МУҚАРРАР ШУДААСТ

Таҳиягарони китоби тавсиявӣ оид ба либосҳои миллии тоҷикӣ ҳадаф аз таҳияи онро нигоҳ доштани фарҳанги миллӣ, арзишҳо, худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ мешуморанд, ки барои ҳар як миллат хос арзёбӣ мегардад.

Давлат Сафар, муовини вазири фарҳанги кишвар зимни нишасти хабарии ин ниҳод гуфт, ки дар китоби тавсиявӣ намунаҳои либоси миллии мо, ки аз қадим мерос гузошта шудааст, пешниҳод шудааст.

“Либоси ба фарҳанги миллӣ бегона, ҳамаи мо медонем, ки дар Аврупо чӣ гуна либос аст, дар Ғарб чӣ гуна аст, дар Шарқ чӣ гуна аст. Аммо либоси миллии мо, ки аз қадимулайём маълум аст, намунаҳояш дар китоб пешниҳод шудааст, яъне тарзи тоҷикӣ пӯшидан, либосҳое, ки хоси мардуми тоҷик аст, муқаррар шудааст”, - баён дошт ӯ.

Ӯ зикр намуд, ки айни замон ин китоб бо назардошти тағйирот дар қонун, омодаи чоп аст ва нусхаи аввалинаш ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод гардида, комиссияи муштарак аз вазорату идораҳои дахлдор онро қабул карданд.

- Китоб омодаи нашр аст ва ба ҳама ҷо дастрас мегардад, ки либоси вазифавии хизматчиёни давлатӣ бояд чӣ гуна бошад, либоси коргарони одӣ, яъне намунаҳо пешниҳод шудааст. Аммо дар мавриди либосҳои мардона ин чиз муқаррар аст, ки дар тамоми дунё, муассисаҳои давлатӣ ва вазорату идораҳо шиму костюм муқаррар шудааст, чизи байналмилалӣ аст, - иброз дошт Давлат Сафар.

Ҳамзамон зикр гардид, ки дар китоби мазкур либосҳои хизматчиёни давлатӣ, барои сайругашт, барои чорабиниҳои фарҳангӣ, барои дар ҷойҳои ҷамъиятӣ, бо назардошти арзишҳои миллӣ ва фарҳанги миллии мо хос, либосҳои тавсиявӣ пешниҳод мегардад.

Дар ин маврид Умед Бобозода, ваколатдори ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон зимни нишасти хабариаш гуфт, ки бо қабули чунин як қонун, ки либосҳои бегонаро манъ мекунад, ҳамфикр аст.

“Дар қонуни танзими ҷашну маросимҳо масъалаи маҳдудияти пӯшидани либосҳо манъи бевосита нест. Албатта, рукнҳои фарҳанги миллӣ бояд риоя шавад, -гуфт ӯ.

- Ин манфиатҳо метавонанд ҳам бо қонун муқаррар карда шавад, ҳам барои эътибор ва нуфузи шахсони дигар, амнияти давлат, тартиботи ҷамъиятӣ, саломатӣ ва ахлоқи аҳолӣ. Албатта давлат мебинад, ки инҳо риоя намешавад ва таъсири манфӣ худро ба дигар шаҳрванд мерасонад, бо истифода аз санадҳои байналмилалӣ метавонад манъ кунад, - иброз дошт Бобозода.

ҲАР МИЛЛАТЕ ЛИБОСИ ХОСИ ХУДРО ДОРАД

Бояд гуфт, ки тибқи муқаррароти нави қонуни танзим воридот, фурӯш, тарғиби либосҳои ба фарҳанги миллӣ бегона ва пӯшидани чунин либосҳо дар ҷойҳои ҷамъиятӣ манъ карда шудааст. Тибқи он фурӯшандагоне, ки либосҳои бегонаро ба кишвар ворид месозанд, ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Саидмукаррам Абдуқодирзода, раиси Шурои уламои Тоҷикистон аз тарҳи нави қонун дар бораи танзим дар ҷумҳурӣ пуштибонӣ карда, гуфтааст, ки либоси миллӣ ҳам бояд мувофиқи муқаррароти ислом бошад.

Ӯ дар масъалаи пӯшидани либоси ба фарҳанги миллӣ бегона зимни баромадаш дар ТВ “Тоҷикистон” муқаррароти исломии ин масъаларо шарҳ дода, гуфт, ки шариати ислом меъёри либоспӯширо барои марду зан муайян кардааст ва дар мувофиқат бо он мо метавонем, ки либоси миллии худро ба бар кунем.

Ӯ гуфт, ҳар миллат либос хоси худ-ро дорад ва пӯшидани он бояд аз ҷониби шаҳрвандон риоя шавад.

- Миллати тоҷик либоси хоси худро дорад. Миллати араб ҳам либоси хоси худро дорад. Ҳар миллате либоси хоси худро дорад ва бо либоси хоси худ бояд меъёрӣ шаръӣ риоя шавад. Ин муҳим аст, дигараш муҳим нест. Ҳатмӣ нест, ки мо ба либосҳои бегона пайравӣ ва тақлиди кӯркурона кунем, - гуфт Абдуқодирзода.

Ӯ инчунин рӯшанӣ андохт, ки мувофиқи шариати ислом либос бояд тангу часпидаву тунук набошад, “баъзеҳо гӯё сатр доранд, вале он тунуку танг аст, ки тамоми узвҳои бадан зоҳир мешавад. Ин сатр нест”.

Ҳамзамон Абдулқодирзода гуфт, пӯшидани “либоси шуҳрат”, яъне либосе, ки инсон аз он фахр мекунад, аз дигарон худро боло меҳисобад ё таваҷҷуҳи дигаронро ба худ ҷалб месозад, макрӯҳ аст”.

Ӯ дар ин робита ба тоҷирон муроҷиат карда гуфт, ки либосҳои тангу тунукро бо сӯиистифода аз дин “либоси исломӣ” гӯён мефурӯшанд”.

“Мутаассифона, имрӯз дар кӯчаҳои шаҳри мо чунин либосҳои тангу сиёҳу дигар анвои таваҷҷуҳро ҷалбкунанда зиёд шудааст, ки инсонро ба фисқу фуҷур мебарад ва аз муқаррароти ислом дур аст”, - гуфт муфтии кишвар.

Бояд гуфт, ки масъалаи ба бар кардани либосҳои ба фарҳанги мо бегона чандин сол аст, ки аз ҷониби мақомот баҳсу баррасӣ мешуд. Соли 2018 як дастурамали тавсиявие таҳия шуда буд, ки шаҳрвандон мутобиқи он бояд либос ба бар мекарданд. Ахиран дар соли 2022 вазири фарҳанги вақти кишвар ваъда дода буд, ки либосҳои тавсиявӣ барои мардон таҳия мегардад.

Фарзонаи УМАРАЛӢ, "ҶТ"