ФАРҲАНГ
Шанбе 27 Июл 2024 12:48
7801
Силсилакӯҳҳои баланде, ки сарчашмаи аксари дарёҳои Осиёи Марказӣ, дараҳои зебоманзар, водиҳои зархези дорои иқлими муътадил, ки дар онҳо киштзорони пахта, боғҳои меваҳои шаҳдбор ва ангур доман паҳн кардааст, мавзеъҳое, ки дар сардиву сармо камтар аз зимистони Сибир нест, ҳамагӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ мебошанд.

ДИЁРИ АФСОНАВӢ

Табиати афсункори ин кишвар ҳар як бинандаро волаву шайдои хеш месозад. Сабк ва тарҳҳои меъмории муосир ҳамакнун чи шаҳрҳои бостонӣ: Хуҷанд, Панҷакент, Истаравшан, Кӯлоб ва чи шаҳрҳои нав, аз қабили Хоруғ, Бӯстон, Норак, Роғун, Турсунзода, Сарбанд, Бохтар ва амсоли онҳоро оро додааст. Қайроқум бо қолину фаршҳои зебову мунаққашу марғуби худ машҳури даврон асту Норак бо саргаҳи об ва бузургтарин неругоҳи обию барқии беназири худ дар собиқ шӯравӣ шуҳратёр ва Кӯлоб бо чакану фалаку гулбасташ, ки ҳамагӣ рамзи ин шаҳри таърихиву куҳан буда, вориди рӯйхати мероси фарҳанги ғайримодии ЮНЕСКО гаштаанд. Дар ҳар нафасу ҳар қадам эҳсос мешавад ҳунармандии афроди ин сарзамин. Ҳамин буд, ки ду шаҳраш – Кӯлоб ва Душанбе ба муддати 5 - солӣ чун пойтахти фарҳангии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил интихоб шуд.

Ҳисор бо қалъаи таърихӣ, Роғун бо бузургтарин сохтмони аср, Панҷакент бо адибону шоирони бузурги худ нуфузи Тоҷикистон дар минтақа ва ҷаҳон гаштаанд. Вале шаҳри Душанбе - қалби Тоҷикистон, бузургтарин шаҳри кишвар бештар аз ин ҳама ҳар як нафарро мафтуну шайдои дидори худ менамояд. Чун дар оинаи нилгун медидаму рӯйи аксҳо ҳавасам меафзуду ҳарчи тезтар мехостам, рӯи ҷодаҳояш қадам занам ва хушбахтона ин орзу ҷомаи амал ба тан кард.

БО ПАЙРОҲАИ ҲАВАСҲО

Донишҷӯ шудам. Бо сари баланд ба факултети журналистикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, бузургтарин боргоҳи илми кишвар, ки ҳам ягона орзуи падари ормониам буду ҳам мақсади кӯдакии худам, дохил шудам.

Тобистон. Моҳи августи соли 2017. Нав аз деҳа омада будам. На касеро мешинохтаму на ҷоеро дидаам, ба ҷуз дар экрани телевизион. Ҳамин буд, ки ҳар замон роҳгум мезадам ва хушбахтона бо мадади сокинон, ки меҳмондӯстанду инсонпарвар, пурсуков карда, ба макони лозимаам меомадам. Соатҳо дар кӯчаҳои ин шаҳри афсонавӣ овора шуда, сарсону саргардон мегаштам ва бо баҳонае шаҳрро ҳам тамошо мекардаму ҷойҳои лозимаро дар хотир ҳифз менамудам.

БА ДИДОРИ ОРЗУ

Муҳассили соли аввал будам. Шуруъ аз рӯзҳои нахустини оғози дарс шавқам ба сайр меафзуд ва мехостам ҳарчи зудтар ба гардиш бароям. Пиёда гаштан дар фазои осудаи кишвар ва он ҳам дар қалби кишвар, ки тимсолаш дар олам нест, орзуи бачагии ман буд, ки кунун ҳамроҳам пиёда мешуд. Аз “Ҷазира”-и машҳур ҷониби бинои бошукуҳи Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон, ки як замон маъруфтарин қаламфарсоёни даври мо он ҷо мегаштанд, чун Айниву Лоҳутӣ, Турсунзода, Бозор Собиру Лоиқ, Гулназару дигарон, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, марказҳои савдои “Баракат” – у “Тоҷикистон” пушти сар мемонанд, якмаром.

Аз чароғаки ба тозагӣ сабзшуда гузаштаму аз ҷониби рост боғи боҳашамат ва сабзу дилорое пеши чашмонам ҷилвагар шуд. Чун наздиктар шудам, фаввораҳоеро вохӯрдам, ки ба само хеста, таҳти мусиқии фораме зи ҷониби парандаҳои макон мерақсиданду садбаргу лолаҳои рӯ ба рӯяшон онҳоро ҳаводорӣ намуда, чашмаку қарсак мезаданд. Баргҳои дарахтон низ ба ин раққосаҳои моҳир пайравӣ намуда, худро меларзонданд. Шамоли нарм мевазид.

Бо дарвозаи зебову мунаққаше рӯ ба рӯ шудам, ки ба ростӣ ин гунаашро дар умри ҷавонам боре надида будаму ёд ҳам надоштам. Навиштаҷоти болои дарвоза маро бештар ба шигифт меовард: “Боғи устод Рӯдакӣ”. Ба дидаам бовар намекардам. Дубора хондам. Не! Боз ҳамон навишта. Себора хондам. Ҳар замон гаштаю баргашта мехондаму меболидаму механдидам, вале бовар намекардам. Тимсоли кӯдаке будам, ки гӯё босира фиребам медоду бовар кунонданам ғайриимкон буд. Пиразани русе ҳамроҳи наберааш аз наздам мегузашт. Наздашон рафта салом дода, пурсон гаштам:

- Ассалом! Бибиҷон, мебахшед, бигӯед, ки ин ҷо куҷост? Ман дар куҷоям?

- Салом! Ин ҷо боғи ба номи Рӯдакӣ.

Чунин буд посухи пиразан бо забони русӣ. Пурра ба хотир надорам боз чӣ гуфт. Не, дурӯғ гуфтам. Аниқтараш русиро, ки хуб намедонистам, дигар суханҳояшро нафаҳмидам, вале дарёфтам, ки воқеан ман дар назди боғи устод Рӯдакиям.

ДАР ИҲОТАИ ШЕРОН

Аз паҳлӯи боғ гузаштаму манзараи дигаре маро шефтаи худ намуд ва ман акнун орзуи пештараамро ба гӯшаи фаромӯшӣ гузоштам. Ҳайрон будам, ки майдони начандон фарохи мошинкоришуда чӣ гуна метавонист чунин бузургию зебоиро дар худ ғунҷонад? Барояш офарин мехондаму ҳаросон ба ҳар сӯ менигаристам.

Дар меҳвари майдон марди баландқомати ширинрӯе бо чеҳраи омиронаи ҷиддӣ ба ман менигарист. Ӯ маро хайрамақдам мегуфт ба ин макони дилрабо. Хостам наздаш раваму бо ифтихор “Салом” гӯям, вале ду муҳофизи бадҳайбатро дар пешаш дида, ларза вуҷудамро фаро гирифт. Ӯ гӯё парвое надошт.

Ҳа, воқеан! Охир, ӯ ба ин манзара одат карда буд, зеро ҳар рӯз мисли ман чандин пиру ҷавони деҳотии нав ба шаҳр омадаро қабулу гусел мекард, вале асло монда намешуд. Мард салобат дошт ва ба ҳама бо як нигоҳи танҳо ба худаш хос менигарист.

Ман миёни майдон рост меистодаму гоҳ ба ин тараф ва гоҳ ҷониби дигар саросемавор менигаристам. Дар ҳақиқат ҳам зебоии боварнокарданӣ. Ниҳоят ба худ омадаму майда – майда пеши мард рафтам. Вақте аз зинаҳо боло мебаромадам, муҳофизонаш нимхобу нимҳушёр буданд. Андешидам, ки агар онҳо ҷон медоштанд, шояд асло маро назди ин шахс рафтан намемонданд. Хайрият, ки танҳо сангпораанд, дақиқ аз ин шараф маҳрум мешудам. Ба ҳар ҳол, медонистам, ки онҳо бе амр аз ҷояшон намеҷунбанд, зеро ҳамагӣ муҷассамаанд. Ба шахс наздик мешудаму аз ваҷоҳати рӯй ва зебоиаш ҳайрон. Дар дасташ ҳам чизе дошт.

Ӯ миёни арки ҳашиме рост меистод. Шинохтамаш, шоҳ Исмоили Сомонӣ – асосгузори давлати тоҷикон аст ӯ. Ба худ меболидам, чун ин маконро пештар танҳо дар аксҳо ва оинаи нилгун дида будаму акнун бо чашми сар.

Либоси зебанда, чашму абрӯвон бо ҳам мувофиқу муносиб ба чеҳра, тарҳи рӯяш ҷозибаноки салобатдор, мӯйи сараш шоназада, китфонаш васеъ, дасту бозувонаш боқувват, хуллас, марди қадбаланде буд шоҳ. Дар сараш тоҷи зарҳалкӯб буд, зеро тоҷ дар фарҳанги тоҷикон рамз аз давлатдорию соҳибҳукуматист ва мо - миллати тоҷик аз дудаи тоҷдоронем, ки гузаштагонамон ҳамагӣ тахтшин буданду тоҷбарсар ва намодаш рӯ ба рӯи ман буд.

Тамошокунон ба пушти ҳайкал рафтам. Баландие аз чор тараф бо занҷираҳо иҳота мешуд. “Аҷиб, чӣ бошад?” гӯён бо эҳсоси барои аз наздик диданаш озими он баландӣ шудам. Оҳ-о-оо, охир ин харитаи кишвари бузургу паҳновари Сомониён аст, ки дар он маконҳо як замон авлоди ман мезист.

ҶОНИБИ ҲАДАФИ ДУЮМ

Акнун мебоист тарки савдои тамошо кунаму пушти ҳадафи дуюм равам, зеро ақрабаки соат рақами 18:20 – ро нишон медод. Аз ин сабаб рӯ овардам ҷониби Китобхонаи миллии Тоҷикистон. Вориди бино шуда, расмиётро гузаштаму корти хонанда гирифтам. Акнун метавонистам, ҳар рӯз ин ҷо биёяму соатҳои дароз бо адибон бошам ва онҳо ҳарфи дилашонро бароям қисмат созанду ман бодиққат шунавам.

“Ёддоштҳо” – и устод Айниро фармоиш додам. Оварданд. Ба китобхонӣ дода шудам. Як вақт зане омаду гуфт: “Ҳама мунтазири шумост. Кори мо аллакай тамом шуд ва биёед акнун шумо ҳам бароед. Идомаашро пагоҳ мехонед.” Ночор аз ҷой хестаму бо дили нохоҳам берун баромадам.

Об-бо! Ҳаво аллакай торик шуда буду нишоне аз офтоб нест. Пардаи шаб аллакай синаи рӯзро дарида буд. Моҳ ба сӯям шармгинона чашмак мезад. Намои шаҳр дар шаб зеботар аз рӯз будааст. Бо ҳавас ба ҳар гӯша менигаристам. То назди телевезиони “Сафина”, ки маҳз ба хотири корманди он ҷо шудану рӯи экранаш сухан гуфтан шомили факултаи рӯзноманигорӣ шуда будам, давоми чанд дақиқа омадам, хабар надорам.

РӮ БА ХОНА

Мусофиркашҳои ҷамъиятӣ аллакай нестанд. Хеле мунтазир шудам ва ин замон худраве омаду рақами 2 нишон дод. Нишастам ва баъди чанде худро дохили бозори пурғавғои Гипрозем (ин бозор шабона ҳам кор мекунад) гирифтам. Ниҳоят, ана дари хобгоҳ, вале он аллакай пӯшида асту чароғҳои атроф ҳам хомӯшанд. Телефонамро бароварда, ба экран нигариста, қариб талхакаф шудам. Соат 00:23 дақиқаро нишон медод.

Аз хастагии зиёд дарро базӯр кӯфтам. Амаки муҳофиз бо чашмони хоболуд ғур – ғуркунон омаду дарро кушод.

ИЛҲОМЕ ДАР ПАРТАВИ САЙР

Либосамро иваз кардаму ба ҷойгаҳ даромадам ва сайри рӯзонаамро пеши назар оварда, шукр мегуфтам, ки дар Тоҷикистони ободу осуда мезияму аз ҳавои форамаш нафас мегирам, дар кӯчаҳои дилрабояш мегардаму ифтихор мекунам аз кишварам. Ин ҳама маҳсули тафаккури олидараҷаву сиёсати хирадмандонаи Пешвои маҳбуби миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон асту шаҳрдори ҷавон Рустами Эмомалӣ, ки ободии ҳар гӯшаи ин диёр ба номи дуи онҳо сахт тавъам аст. Беинтиҳо сипосашон мегӯям, зеро биҳишти асилро овардаанд ба кишварамон.

Мирсаид САТТОРИЁН,
донишҷӯи факултети
журналистикаи ДМТ

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм