ФАРҲАНГ
Шанбе 27 Апрел 2024 10:27
Мастона Эргашева аз он овозхонҳоест маҳбубу писандидаи мардум. Ӯ 26 октябри соли 1952 ба дунё омада дар ноҳияи Ҷайҳуни вилояти Хатлон. Ӯ Ҳунарпешаи мардумии Тоҷикистон аст ва яке аз беҳтарин шашмақомсароёни тоҷик маҳсуб меёбад. Феълан ба ҳайси омӯзгор фаъолият дорад дар Консерваторияи миллии Тоҷикистон ба номи Талабхӯҷа Сатторов ва ба шогирдон аз нозукиҳои ин жанр сабақ медиҳад.
Бо баҳонаи зодрӯз рафтем суроғи бонуи ҳунар ва анҷом додем суҳбате бо эшон аз ҳар боби кору рӯзгорашон. Нахуст пурсон шудем, ки чӣ ҳол доранду банди чӣ корҳоянд имрӯзҳо. Мастона Эргашева посух дод: “Синну солам, ки ба якҷо расидааст, дигар барои танҳо дар Консерватория кор кардан қувватам мерасад. Се рӯзи корӣ дорам, аммо ман ки аз жанри “Шашмақом” дарс мегӯям, зиёд хаста мешавам. Чунки ин жанр беҳад мураккабу душвор аст”.
МАҚОМИ ЯКУМ
ҲАРФИ ДИЛ
- Соле пеш иллати камнамо шуданатонро дар даъват нашудан ба барномаҳои телевизионӣ дониста будед. Имрӯзҳо низ чунин аст ё шояд дигар даъватҳоро худ рад мекунед?
- Ман ҳеҷ гоҳе хислати рад кардани даъватҳоро барои суҳбат ё иштирок дар ягон барномаи телевизионӣ надорам. Аз моҳи март дар радиои “Тоҷикистон” як силсилабарномаеро бо номи “Дурахш” роҳандозӣ кардаем, ки онҷо мо дар бораи он ҳунармандоне, ки дар соҳаи санъат хизмат кардаанду имрӯз дар қайди ҳаёт нестанд, бо ровии барнома суҳбат мекунем. Ҳамчунин сурудҳояшонро бо тор месароям. Яъне дар барномаҳои радиоӣ ишти¬рок мекунам ва сурудҳоям онҷо пахш мешавад.
- Воқеан, аксари сарояндаҳо баъди баромадан ба нафақа дар шабакаҳои телевизионӣ кам баромад мекунанд. Дар дигар чорабиниҳо низ дида намешаванд. Чаро?
- Инро ҳамонҳое гуфта метавонанд, ки имрӯз шабакаҳои телевизиониро роҳбарӣ мекунанд ё онҷо фаъолият доранд. Шояд телевизионҳои мо имрӯз фақат ҷавонҳоро меписанданд. Аммо бо вуҷуди ин соли гузашта барномаи консертиям, ки бахшида ба 70-солагиям доир карда будам, сабти телевизионӣ шуд ва гоҳ-гоҳе намоиш дода мешавад.
- Чанд рӯз қабл дар Театри академии опера ва балети ба номи С. Айнӣ 20-солагии таъсиси Консерваторияи миллӣ таҷлил карда шуд. Иштирок доштед онҷо ва умуман аз ҷониби Вазорати фарҳанг ё макони корӣ то чӣ андоза таваҷҷуҳ зоҳир мешавад нисбататон?
- Дар ин чорабинӣ шогирдони мо ҳунарнамоӣ карданд. Барномаи консертӣ дар сатҳи олӣ гузашт. Ман 20 сол аст дар Консерваторияи миллӣ ба номи Талабхӯҷа Сатторов кор мекунам. Рӯзе нест, ки дарамро касе накӯбаду ба дидорбиниям наояд. Гоҳе дӯстон, гоҳе ҳамкасбон, гоҳе мухлисон, гоҳе чун шумо рӯзноманигоронро ҳамин ҷо қабул мекунам. Онҳо аз ҳар ҷое суроғамро мегиранд ва собитам месозанд, ки аз таваҷҷуҳи мардум дур намондаам. Ин бароям бахти баланд аст.
МАҚОМИ ДУЮМ
“МАСТОНА МЕСАРОЯД”
- Чуноне ки дар боло зикр доштед, соли қабл ба муносибати 70-солагии худу 55-солагии фаъолияти эҷодиатон дар толори Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи Акашариф Ҷураев барномаи консертиеро баргузор кар¬дед. Ҳамчунин китоберо бо номи “Мастона месарояд” нашр кардед. Барои амалишавии ин ният киҳо дастгирӣ намуданд шуморо?
- Ҳамаашро танҳо худам ташкил кардам. Ҳатто нисфи маблағи толор¬ро баъдтар супоридам.
- Толор пур аз тамошобинон буд. Пас, ҳузури онҳо натавонист харҷи консертро пӯшонад?
- Ман аслан мехостам консерти ройгон ташкил кунам, аммо чун ин гуна имкон нашуд, нархи чиптаҳоро хеле арзон кардем, то ҳама иштирок карда тавонанд. Нархи аз ҳама болои чиптаи консерти ман танҳо 50 сомонӣ буд.
- Чаро ин барномаи консертӣ зинда иҷро нашуд?
- Чунки тамоми мусиқичиёни Консерваторияи миллӣ ба як фестивал ва баъдан дар озмуни ҷумҳуриявии “Тоҷикистон - ватани азизи ман” банд буданд ва мо имкони машқ кардан надоштем. Чанд сурудеро зинда иҷро кардам, аммо мутаассифона ҳамаро не.
МАҚОМИ СЕВВУМ
ТАЪРИХУ ТАҚДИР
- Шумо зодаи ноҳияи Ҷайҳун ҳастед ва аз он ҷо барои таҳсил омадед то Душанбе. Аммо ас¬лан мардуми ҷануби Тоҷикистон камтар майл доранд ба жанри “Шашмақом”. Аз забони онҳо бештар сурудҳои фалакӣ ё халқӣ мешунавем. Чӣ шуморо бо ин жанри мусиқӣ ошно сохт ва хостед мақомхон бошед?
- Падарам соли 1929 аз вилояти Андиҷон ба Қумсангир муҳоҷир шуда омадаанд. Модарам аз Хуҷанд буданд. Дар муҳити оилаи мо ҳамагӣ ба мусиқӣ таваҷҷуҳ доштанд. Волидонам ҳамеша сурудҳои классикӣ гӯш мекар¬данд. Дар пештоқи хонаамон радиое доштем, ки шабу рӯз аз он суруд мешунидем. Майл пайдо кардани ман ба сурудҳои шашмақом аз муҳити оилавиам сарчашма мегирад.
- Пас, ҳатман ки мактаби узбекиро хатм кардаед?
- Бале. Забони тоҷикиро дар даврони донишҷӯиям пурра омӯхтам.
- Дар яке аз мавсими пахтачинӣ бо шоираи ҷавон Санавбар Соҳибова ошно шудеду аввалин оҳангро ҳам бо шеъри ӯ эҷод кардед. Ин ошноӣ то кай идома дошт?
- Ин мавсими пахтачинӣ ҳеҷ гоҳ фаромӯш намешавад. Ман 15 сол доштам. Аммо аллакай бо рӯбоб суруд месароидам. Мо бо духтари ҳунарманд Нуъмонҷон Туштимуров ба ҳамдигар номанависӣ мекардем, аммо якдигарро надида будем. Дар ин мавсими пахтачинӣ ӯ ҳам дар гурӯҳи духтарони Коллеҷи омӯзгорӣ, ки Санавбар Соҳибова ҳам онҷо кор мекард, шомил буд. Вақте аз ман хостанд бо рубоб онҷо суруд сароям он духтар маро шинохт, мо аз наздик ҳамдигарро дидем ва ӯ маро бо Санавбар Соҳибова ошно кард.Ӯ ба ман шеър доду то фардо ба он оҳанг бастам ва дар наздашон иҷро кардам. Барояшон бисёр писанд омад. Баъди ба шаҳр омадан, ҳам гоҳ-гоҳе ӯро медидам, аммо бо ҳам муносибати зиёд наздик надоштем.
- Ҳанӯз аз он айём мисле, ки ҷодаи шумо дақиқ гардида буд. Чун ҳар вохӯрии тасодуфӣ дар он давра бароятон тақдирсоз гашт. Мулоқоти баъдӣ бо устод Гулназар Келдӣ буд, ки эшон мардуми Тоҷикистонро бо садои шумо ошно сохтанд...
- Як рӯз дар мактаб маро ба хонаи пионерон даъват карданд ва гуфтанд онҷо туро меҳмонон аз шаҳр интизоранд. Ба синфхона ворид шудам ва устод Гулназарро дидам. Хостанд ягончӣ сароям.Ҳамон суруди “Ёри ситамгор”-ро ки ба қалами Санавбар Соҳибова навишта шуда буд, сароидам. Устод зуд дар диктафонашон сурудҳоямро сабт карданд. Баъди чанде бо имзои устод Гулназар Келдӣ дар бораам дар рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” як саҳифа мавод нашр шуд. Ҳамчунин сурудҳои ҳаваскоронаам дар радиоҳо пахш шудан гирифт. Вақте дар синфи нуҳум мехондам, як гурӯҳ мусиқинавозон аз хонаи Радио ба колхози мо рафтанд ва даҳ суруди маро сабт карда ба Душанбе овар¬данд ва дар радио пахш карданд. Баъди он омадани мактубҳо шуруъ шуд. Дар як рӯз то 150 мактуб қабул мекардам.
- Чӣ менавиштанд дар он номаҳо?
- Овозатон ба мо писанд шуд, шумо бисёр зебо месароед, шумо санъаткори хуб ҳастед, ҳамин хел суханҳо буд.
МАҚОМИ ЧОРУМ
ҲАМНАВО БО “ШАШМАҚОМ”
- Шумо аз соли 1978 корро дар ансамбли “Шашмақом” шуруъ кардед, аммо чаро онро соли 2003 хатм кардед? Чун он замон ҳанӯз 51 сол доштед.
- Мувофиқи қонунҳое, ки ба мо сарояндаҳо равона гардидааст, ҳар сарояндаи яккахон танҳо 25 сол фаъ- олият карда метавонад. Баъд аз он метавонад дар ҳар соҳаи дигар кор кунад. Ман пешаи омӯзгориро интихоб кардам ва корро дар Консерватория шуруъ кардам. Чун касбамро хеле дӯст медорам ва хостам онро ба насли нав омӯзонам.
- Баъдан дар назди Кумитаи телевизион ва радио ансамблҳои дигар ташкил гардид, ки қисме аз ҳунармандони ансамбли “Шашмақом” ба онҳо гузаштанд. Аммо шумо то охири фаъолият мондед дар ин ансамбл...
- Вақте ансамбли “Дарё” ташкил шуд онҳое ба ин ансамбл рафтанд, ки онҳо дар сабки шашмақом суруд намесароиданд. Сабки онҳо бештар халқӣ буд. Онҳо аз беҳтарин ҳунармандони мо буданд, ки дар ин ансамбл ва дигар гуруҳҳои ҳунарӣ фаъолият карданд. Ман дар ин ансамбл мондам, чунки дар сабки шашмақом месароидам ва он замон ҳанӯз даҳ сол буд, ки кор мекардам ва ҳоло бояд ин жанрро пурра меомӯхтам. Рисолати ансамбли мо ҳамин буд, ки дар жанри шашмақом сурудҳои баландмазмун сабт карда, фонди тиллоии радиоро пур кунем. Ҳамчунин мо бояд дар шаш мақом сурудҳо сабт карда месупоридем. Аммо то соли 1992 фақат то мақоми панҷум суруд сабт кардем ва мақоми шашум, яъне “Ироқ” монд.
- Ин кори нотамом баъдан аз сӯйи дигар ҳунармандони ансамбл анҷом ёфт?
- Ростӣ намедонам. Чун аз кори имрӯзаи ансамбли “Шашмақом” кам хабар дорам ва намедонам машғули чӣ корҳоянд.
- Солҳои 1985-1987 роҳбарии ин ансамблро бар дӯш доштед. Аммо чаро ҳамагӣ ду сол?
- Барои эҷодкор роҳбарӣ кардан бисёр мушкил аст. Масъулияти зиёде дорад. Барои ҳамин фақат ду сол тавонистам роҳбарии ин ансамблро бар ӯҳда гирам ва баъдан хоҳишмандона онро супоридам.
МАҚОМИ ПАНҶУМ
“ИРОҚ” НОСУРУДА МОНД...
- Вазъи санъати имрӯзаро чӣ гуна мебинед?
- Имрӯзҳо студияҳои шахсии сабти овоз хеле зиёд шудааст ва ҳар нафар метавонад ҳарчиро сабт кунад. Ҳоло нақши асосиро маблағ мебозад. Боре яке аз чунин ҳаваскорон гуфта буд, ки ман оҳангро дархост кардам, ки нависанд ҳамин гуна дархост кар¬дам, ки ба он оҳанг шеър нависанд, танзимро ҳам дархост карда иҷро кардем, овозам нарасид садои як нафари дигарро сабт карда, бо номи худам баровардам. Бубинед, то чӣ ҳад имрӯз дар санъат бетанзимиҳо сурат мегирад. Аксари сарояндаҳои имрӯза аз мактаби овозхонӣ нагузаштаанд. Ин чиз оқибати хуб дошта наметавонад.
- Аммо ҳастанд ҷавононе, ки бо овозхонии худ миллати моро дар озмунҳои хориҷӣ муаррифӣ меку¬нанд. Чанде пеш ҳамин гуна Фаррух Ҳасанов бо ҳунарнамоии худ ҳайати ҳакамони озмуни телевизи¬онии “Ну ка все вместе”-и шабакаи “Россия 1”-ро ба ваҷд овард.
- Бале иҷроиши Фаррухро тамошо кардам. Ба ӯ офарин мехонам. Чунки ба онҷоҳо роҳ ёфтан албатта кори осон нест. Аммо хуб мебуд ҳамин гуна ҷавонҳо дар чунин озмунҳо бо забони тоҷикӣ суруд месароиданд. Чун онҳо намояндаи Тоҷикистонанд.
- Чанд сол қабл гуфта будед, ки таваҷҷуҳи ҷавонон ба жанри “Шашмақом” хуб аст. Имрӯз чӣ гуна аст?
- Имрӯзҳо каме коста шудааст. Инро аз қабули донишҷӯён ба Консерваторияи миллӣ мушоҳида мекунем. “Шашмақом” жанри мураккаб аст ва на ҳар нафар метавонад онро сарояд. Аммо ман фикр мекунам, ки ин гуна нахоҳад монд.
- Баъзе сарояндаҳои ҷавоне, ки дар жанри “Шашмақом” суруд месароянд, дар миёни роҳ ба жанри эстрада мегузаранд. Шояд барои иҷрои талаботи замон ё барои пайдо кардани шуҳрати бештар дар ҷомеа. Шумо чӣ назар доред?
- Бале. Онҳо чанд сол дар Консерватория дар назди беҳтарин устодон нозукиҳои ин жанрро аз худ мекунанд, аммо баъдан фақат аз онҳо сурудҳои эстрадӣ мешунавем. Албатта ин хуб аст ва исботи он аст, ки онҳо барои сароидани сурудҳо дар ҳар жанре қодиранд. Аммо набояд аз “Шашмақом” дур шаванд. Бигзор ҳардуро сароянд ва ҳардуро дар як вақт иҷро кунанд.
МАҚОМИ ШАШУМ
МАСТОНАЕ, КИ МАРД АСТ
- 40 сол мешавад, ки шавҳарро аз даст додаед ва танҳо мезиед. Мушкил нест ба танҳоӣ кашонидани бори рӯзгор?
- Хушбахтона, ду фарзанд дорам, ки онҳо нагузоштанд танҳоиро эҳсос кунам. Ҳамчунин бародару хоҳаронам ҳам ҳамеша дар канорам буданд.
- Табиист, ки чандин рӯзҳои шумо дар сафарҳои ҳунарӣ мегузашт ва бо фарзандон вақти кам мегузаронидед. Вақте бузург шуданд аз ин дуриҳо гила накарданд?
- Ман кӯшиш мекардам, онҳо аз чизе камӣ надошта бошанд. Ҳам ҷойи падар будам ва ҳам ҷойи модар. Шароити хуб барояшон фароҳам карда будам. Онҳоро хонондам, соҳиби касбашон кардам ва шукр, ки имрӯз онҳо низ наберадор шудаанд.
- Сурудҳои ҷадиде дар роҳ ҳастанд?
- Албатта. Ҳамарӯза эҷод мекунам. Танҳо бояд онҳоро сабт кунему ба мардум пешниҳод намоем.
Бо баҳонаи зодрӯз рафтем суроғи бонуи ҳунар ва анҷом додем суҳбате бо эшон аз ҳар боби кору рӯзгорашон. Нахуст пурсон шудем, ки чӣ ҳол доранду банди чӣ корҳоянд имрӯзҳо. Мастона Эргашева посух дод: “Синну солам, ки ба якҷо расидааст, дигар барои танҳо дар Консерватория кор кардан қувватам мерасад. Се рӯзи корӣ дорам, аммо ман ки аз жанри “Шашмақом” дарс мегӯям, зиёд хаста мешавам. Чунки ин жанр беҳад мураккабу душвор аст”.
МАҚОМИ ЯКУМ
ҲАРФИ ДИЛ
- Соле пеш иллати камнамо шуданатонро дар даъват нашудан ба барномаҳои телевизионӣ дониста будед. Имрӯзҳо низ чунин аст ё шояд дигар даъватҳоро худ рад мекунед?
- Ман ҳеҷ гоҳе хислати рад кардани даъватҳоро барои суҳбат ё иштирок дар ягон барномаи телевизионӣ надорам. Аз моҳи март дар радиои “Тоҷикистон” як силсилабарномаеро бо номи “Дурахш” роҳандозӣ кардаем, ки онҷо мо дар бораи он ҳунармандоне, ки дар соҳаи санъат хизмат кардаанду имрӯз дар қайди ҳаёт нестанд, бо ровии барнома суҳбат мекунем. Ҳамчунин сурудҳояшонро бо тор месароям. Яъне дар барномаҳои радиоӣ ишти¬рок мекунам ва сурудҳоям онҷо пахш мешавад.
- Воқеан, аксари сарояндаҳо баъди баромадан ба нафақа дар шабакаҳои телевизионӣ кам баромад мекунанд. Дар дигар чорабиниҳо низ дида намешаванд. Чаро?
- Инро ҳамонҳое гуфта метавонанд, ки имрӯз шабакаҳои телевизиониро роҳбарӣ мекунанд ё онҷо фаъолият доранд. Шояд телевизионҳои мо имрӯз фақат ҷавонҳоро меписанданд. Аммо бо вуҷуди ин соли гузашта барномаи консертиям, ки бахшида ба 70-солагиям доир карда будам, сабти телевизионӣ шуд ва гоҳ-гоҳе намоиш дода мешавад.
- Чанд рӯз қабл дар Театри академии опера ва балети ба номи С. Айнӣ 20-солагии таъсиси Консерваторияи миллӣ таҷлил карда шуд. Иштирок доштед онҷо ва умуман аз ҷониби Вазорати фарҳанг ё макони корӣ то чӣ андоза таваҷҷуҳ зоҳир мешавад нисбататон?
- Дар ин чорабинӣ шогирдони мо ҳунарнамоӣ карданд. Барномаи консертӣ дар сатҳи олӣ гузашт. Ман 20 сол аст дар Консерваторияи миллӣ ба номи Талабхӯҷа Сатторов кор мекунам. Рӯзе нест, ки дарамро касе накӯбаду ба дидорбиниям наояд. Гоҳе дӯстон, гоҳе ҳамкасбон, гоҳе мухлисон, гоҳе чун шумо рӯзноманигоронро ҳамин ҷо қабул мекунам. Онҳо аз ҳар ҷое суроғамро мегиранд ва собитам месозанд, ки аз таваҷҷуҳи мардум дур намондаам. Ин бароям бахти баланд аст.
МАҚОМИ ДУЮМ
“МАСТОНА МЕСАРОЯД”
- Чуноне ки дар боло зикр доштед, соли қабл ба муносибати 70-солагии худу 55-солагии фаъолияти эҷодиатон дар толори Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи Акашариф Ҷураев барномаи консертиеро баргузор кар¬дед. Ҳамчунин китоберо бо номи “Мастона месарояд” нашр кардед. Барои амалишавии ин ният киҳо дастгирӣ намуданд шуморо?
- Ҳамаашро танҳо худам ташкил кардам. Ҳатто нисфи маблағи толор¬ро баъдтар супоридам.
- Толор пур аз тамошобинон буд. Пас, ҳузури онҳо натавонист харҷи консертро пӯшонад?
- Ман аслан мехостам консерти ройгон ташкил кунам, аммо чун ин гуна имкон нашуд, нархи чиптаҳоро хеле арзон кардем, то ҳама иштирок карда тавонанд. Нархи аз ҳама болои чиптаи консерти ман танҳо 50 сомонӣ буд.
- Чаро ин барномаи консертӣ зинда иҷро нашуд?
- Чунки тамоми мусиқичиёни Консерваторияи миллӣ ба як фестивал ва баъдан дар озмуни ҷумҳуриявии “Тоҷикистон - ватани азизи ман” банд буданд ва мо имкони машқ кардан надоштем. Чанд сурудеро зинда иҷро кардам, аммо мутаассифона ҳамаро не.
МАҚОМИ СЕВВУМ
ТАЪРИХУ ТАҚДИР
- Шумо зодаи ноҳияи Ҷайҳун ҳастед ва аз он ҷо барои таҳсил омадед то Душанбе. Аммо ас¬лан мардуми ҷануби Тоҷикистон камтар майл доранд ба жанри “Шашмақом”. Аз забони онҳо бештар сурудҳои фалакӣ ё халқӣ мешунавем. Чӣ шуморо бо ин жанри мусиқӣ ошно сохт ва хостед мақомхон бошед?
- Падарам соли 1929 аз вилояти Андиҷон ба Қумсангир муҳоҷир шуда омадаанд. Модарам аз Хуҷанд буданд. Дар муҳити оилаи мо ҳамагӣ ба мусиқӣ таваҷҷуҳ доштанд. Волидонам ҳамеша сурудҳои классикӣ гӯш мекар¬данд. Дар пештоқи хонаамон радиое доштем, ки шабу рӯз аз он суруд мешунидем. Майл пайдо кардани ман ба сурудҳои шашмақом аз муҳити оилавиам сарчашма мегирад.
- Пас, ҳатман ки мактаби узбекиро хатм кардаед?
- Бале. Забони тоҷикиро дар даврони донишҷӯиям пурра омӯхтам.
- Дар яке аз мавсими пахтачинӣ бо шоираи ҷавон Санавбар Соҳибова ошно шудеду аввалин оҳангро ҳам бо шеъри ӯ эҷод кардед. Ин ошноӣ то кай идома дошт?
- Ин мавсими пахтачинӣ ҳеҷ гоҳ фаромӯш намешавад. Ман 15 сол доштам. Аммо аллакай бо рӯбоб суруд месароидам. Мо бо духтари ҳунарманд Нуъмонҷон Туштимуров ба ҳамдигар номанависӣ мекардем, аммо якдигарро надида будем. Дар ин мавсими пахтачинӣ ӯ ҳам дар гурӯҳи духтарони Коллеҷи омӯзгорӣ, ки Санавбар Соҳибова ҳам онҷо кор мекард, шомил буд. Вақте аз ман хостанд бо рубоб онҷо суруд сароям он духтар маро шинохт, мо аз наздик ҳамдигарро дидем ва ӯ маро бо Санавбар Соҳибова ошно кард.Ӯ ба ман шеър доду то фардо ба он оҳанг бастам ва дар наздашон иҷро кардам. Барояшон бисёр писанд омад. Баъди ба шаҳр омадан, ҳам гоҳ-гоҳе ӯро медидам, аммо бо ҳам муносибати зиёд наздик надоштем.
- Ҳанӯз аз он айём мисле, ки ҷодаи шумо дақиқ гардида буд. Чун ҳар вохӯрии тасодуфӣ дар он давра бароятон тақдирсоз гашт. Мулоқоти баъдӣ бо устод Гулназар Келдӣ буд, ки эшон мардуми Тоҷикистонро бо садои шумо ошно сохтанд...
- Як рӯз дар мактаб маро ба хонаи пионерон даъват карданд ва гуфтанд онҷо туро меҳмонон аз шаҳр интизоранд. Ба синфхона ворид шудам ва устод Гулназарро дидам. Хостанд ягончӣ сароям.Ҳамон суруди “Ёри ситамгор”-ро ки ба қалами Санавбар Соҳибова навишта шуда буд, сароидам. Устод зуд дар диктафонашон сурудҳоямро сабт карданд. Баъди чанде бо имзои устод Гулназар Келдӣ дар бораам дар рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” як саҳифа мавод нашр шуд. Ҳамчунин сурудҳои ҳаваскоронаам дар радиоҳо пахш шудан гирифт. Вақте дар синфи нуҳум мехондам, як гурӯҳ мусиқинавозон аз хонаи Радио ба колхози мо рафтанд ва даҳ суруди маро сабт карда ба Душанбе овар¬данд ва дар радио пахш карданд. Баъди он омадани мактубҳо шуруъ шуд. Дар як рӯз то 150 мактуб қабул мекардам.
- Чӣ менавиштанд дар он номаҳо?
- Овозатон ба мо писанд шуд, шумо бисёр зебо месароед, шумо санъаткори хуб ҳастед, ҳамин хел суханҳо буд.
МАҚОМИ ЧОРУМ
ҲАМНАВО БО “ШАШМАҚОМ”
- Шумо аз соли 1978 корро дар ансамбли “Шашмақом” шуруъ кардед, аммо чаро онро соли 2003 хатм кардед? Чун он замон ҳанӯз 51 сол доштед.
- Мувофиқи қонунҳое, ки ба мо сарояндаҳо равона гардидааст, ҳар сарояндаи яккахон танҳо 25 сол фаъ- олият карда метавонад. Баъд аз он метавонад дар ҳар соҳаи дигар кор кунад. Ман пешаи омӯзгориро интихоб кардам ва корро дар Консерватория шуруъ кардам. Чун касбамро хеле дӯст медорам ва хостам онро ба насли нав омӯзонам.
- Баъдан дар назди Кумитаи телевизион ва радио ансамблҳои дигар ташкил гардид, ки қисме аз ҳунармандони ансамбли “Шашмақом” ба онҳо гузаштанд. Аммо шумо то охири фаъолият мондед дар ин ансамбл...
- Вақте ансамбли “Дарё” ташкил шуд онҳое ба ин ансамбл рафтанд, ки онҳо дар сабки шашмақом суруд намесароиданд. Сабки онҳо бештар халқӣ буд. Онҳо аз беҳтарин ҳунармандони мо буданд, ки дар ин ансамбл ва дигар гуруҳҳои ҳунарӣ фаъолият карданд. Ман дар ин ансамбл мондам, чунки дар сабки шашмақом месароидам ва он замон ҳанӯз даҳ сол буд, ки кор мекардам ва ҳоло бояд ин жанрро пурра меомӯхтам. Рисолати ансамбли мо ҳамин буд, ки дар жанри шашмақом сурудҳои баландмазмун сабт карда, фонди тиллоии радиоро пур кунем. Ҳамчунин мо бояд дар шаш мақом сурудҳо сабт карда месупоридем. Аммо то соли 1992 фақат то мақоми панҷум суруд сабт кардем ва мақоми шашум, яъне “Ироқ” монд.
- Ин кори нотамом баъдан аз сӯйи дигар ҳунармандони ансамбл анҷом ёфт?
- Ростӣ намедонам. Чун аз кори имрӯзаи ансамбли “Шашмақом” кам хабар дорам ва намедонам машғули чӣ корҳоянд.
- Солҳои 1985-1987 роҳбарии ин ансамблро бар дӯш доштед. Аммо чаро ҳамагӣ ду сол?
- Барои эҷодкор роҳбарӣ кардан бисёр мушкил аст. Масъулияти зиёде дорад. Барои ҳамин фақат ду сол тавонистам роҳбарии ин ансамблро бар ӯҳда гирам ва баъдан хоҳишмандона онро супоридам.
МАҚОМИ ПАНҶУМ
“ИРОҚ” НОСУРУДА МОНД...
- Вазъи санъати имрӯзаро чӣ гуна мебинед?
- Имрӯзҳо студияҳои шахсии сабти овоз хеле зиёд шудааст ва ҳар нафар метавонад ҳарчиро сабт кунад. Ҳоло нақши асосиро маблағ мебозад. Боре яке аз чунин ҳаваскорон гуфта буд, ки ман оҳангро дархост кардам, ки нависанд ҳамин гуна дархост кар¬дам, ки ба он оҳанг шеър нависанд, танзимро ҳам дархост карда иҷро кардем, овозам нарасид садои як нафари дигарро сабт карда, бо номи худам баровардам. Бубинед, то чӣ ҳад имрӯз дар санъат бетанзимиҳо сурат мегирад. Аксари сарояндаҳои имрӯза аз мактаби овозхонӣ нагузаштаанд. Ин чиз оқибати хуб дошта наметавонад.
- Аммо ҳастанд ҷавононе, ки бо овозхонии худ миллати моро дар озмунҳои хориҷӣ муаррифӣ меку¬нанд. Чанде пеш ҳамин гуна Фаррух Ҳасанов бо ҳунарнамоии худ ҳайати ҳакамони озмуни телевизи¬онии “Ну ка все вместе”-и шабакаи “Россия 1”-ро ба ваҷд овард.
- Бале иҷроиши Фаррухро тамошо кардам. Ба ӯ офарин мехонам. Чунки ба онҷоҳо роҳ ёфтан албатта кори осон нест. Аммо хуб мебуд ҳамин гуна ҷавонҳо дар чунин озмунҳо бо забони тоҷикӣ суруд месароиданд. Чун онҳо намояндаи Тоҷикистонанд.
- Чанд сол қабл гуфта будед, ки таваҷҷуҳи ҷавонон ба жанри “Шашмақом” хуб аст. Имрӯз чӣ гуна аст?
- Имрӯзҳо каме коста шудааст. Инро аз қабули донишҷӯён ба Консерваторияи миллӣ мушоҳида мекунем. “Шашмақом” жанри мураккаб аст ва на ҳар нафар метавонад онро сарояд. Аммо ман фикр мекунам, ки ин гуна нахоҳад монд.
- Баъзе сарояндаҳои ҷавоне, ки дар жанри “Шашмақом” суруд месароянд, дар миёни роҳ ба жанри эстрада мегузаранд. Шояд барои иҷрои талаботи замон ё барои пайдо кардани шуҳрати бештар дар ҷомеа. Шумо чӣ назар доред?
- Бале. Онҳо чанд сол дар Консерватория дар назди беҳтарин устодон нозукиҳои ин жанрро аз худ мекунанд, аммо баъдан фақат аз онҳо сурудҳои эстрадӣ мешунавем. Албатта ин хуб аст ва исботи он аст, ки онҳо барои сароидани сурудҳо дар ҳар жанре қодиранд. Аммо набояд аз “Шашмақом” дур шаванд. Бигзор ҳардуро сароянд ва ҳардуро дар як вақт иҷро кунанд.
МАҚОМИ ШАШУМ
МАСТОНАЕ, КИ МАРД АСТ
- 40 сол мешавад, ки шавҳарро аз даст додаед ва танҳо мезиед. Мушкил нест ба танҳоӣ кашонидани бори рӯзгор?
- Хушбахтона, ду фарзанд дорам, ки онҳо нагузоштанд танҳоиро эҳсос кунам. Ҳамчунин бародару хоҳаронам ҳам ҳамеша дар канорам буданд.
- Табиист, ки чандин рӯзҳои шумо дар сафарҳои ҳунарӣ мегузашт ва бо фарзандон вақти кам мегузаронидед. Вақте бузург шуданд аз ин дуриҳо гила накарданд?
- Ман кӯшиш мекардам, онҳо аз чизе камӣ надошта бошанд. Ҳам ҷойи падар будам ва ҳам ҷойи модар. Шароити хуб барояшон фароҳам карда будам. Онҳоро хонондам, соҳиби касбашон кардам ва шукр, ки имрӯз онҳо низ наберадор шудаанд.
- Сурудҳои ҷадиде дар роҳ ҳастанд?
- Албатта. Ҳамарӯза эҷод мекунам. Танҳо бояд онҳоро сабт кунему ба мардум пешниҳод намоем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед