ИҚТИСОД
Ҷумъа 19 Апрел 2024 08:37
Аз соли 2021 бонки давлатии амонатгузории “Амонатбонк” қарзҳои ипотекиро ба роҳ мондааст, ки он барои соҳиби хона гардидани сокинони кишвар пешбинӣ шудааст. Хонаҳои навсохти истиқоматӣ дар аксар шаҳру навоҳии кишвар аз 300 то 700 ҳазор сомонӣ баъзан зиёдтар аз ин арзиш доранд. Аммо онҳое, ки маоши давлатӣ мегиранд, метавонанд тавассути қарзҳои ипотекӣ соҳиби хонаи истиқоматӣ гарданд? Оё муҳлати қарзҳои ипотекӣ барои бо маош хона гирифтан кам нест? Ин суолҳоест, ки бархеҳоро нигарон кардааст.
Ҳасанҷон Аламшоев аз зумраи ҷавононест, ки дар мақомоти давлатӣ кор мекунад. Ӯ 28 сол дошта, қариб 10 сол мешавад, дар шаҳри Душанбе иҷоранишин аст. Ҳасанҷон, баъди оне ки аз қарзҳои ипотекии бонкҳо хабардор шуд, хурсандона тасмими хона гирифтан намуд, вале ҳамин ки аз фоизи қарзҳо бохабар шуд, имкони соҳиби хона шуданро ҳеҷ дар мафкурааш ҷой карда наметавонад. Ӯ мегӯяд:
“Ман кӯшиш кардам, аммо маошам, ки қариб ду ҳазор сомонӣ аст, ҳеҷ ба фоизҳои қарзҳои ипотекӣ рост наомад. Бо ин маош имкони хона харидан умуман нест. Ҳатто агар кӯшиш ҳам кунам, ки соҳиби хона шавам, бояд шабонарӯзӣ ё дар 2-3 ҷой бе истироҳат кор кунам, ё маъмулан мисли дигар шаҳрвандон ба муҳоҷират равам. Ба муҳоҷират рафтану пули зиёд ба даст овардан хуб аст, аммо аз дигар тараф кор ва вазифаи худамро дӯст медорам. Барои соҳиби хона шудан бояд моҳона 10 ҳазор сомонӣ даромад дошта бошам, ки ҳар моҳе 5-6 ҳазорашро барои қарзҳои ипотекӣ пардохт намоям”.
Ба андешаи Ҳасанҷон бисёре аз ҷавононе, ки тоза ба корҳои давлатӣ мепайванданд, имкони кам доштани харидории хона тавассути маош дилмондаашон кардааст.
– Ҳадди ақал 50 фоиз боварӣ ҳосил намоем, ки бо маошҳоямон имкони хона харидан пайдо мекунем ва ё бонкҳои мо бо ҳамин маоше, ки мегирем ба муҳлати дароз ва фоизҳои кам қарзҳои ипотекӣ пешниҳод намоянд, кор ранги дигар мегирад. Гумон мекунам, дар ин сурат на мо коргарон муҳоҷират мегӯем ва на кори худро партофта меравем, - мегӯяд Ҳасанҷон Аламшоев.
Ба монанди Ҳасанҷон садҳо ҷавононе ҳастанд, ки ноумеду саргардонанд. Ва тавассути қарзҳои ипотекӣ хона гирифтанро аллакай аз сарашон дур кардаанд. Мо барои исботи ин фикрҳо фактҳоеро ҷамъоварӣ намудем, ки пешниҳоди хонанда менамоем. Чанд ширкати сохтмониро вобаста ба нархҳои хонаҳо пурсон шудем, ки нархҳои гуногуни аз 280 ҳазор, то як миллион сомонӣ арзиш доранд.
НАРХИ ХОНА
Хонаҳои истиқоматӣ дар ҳар гӯшаи шаҳр нархҳои гуногун доранд. Мо барои нигоҳ доштани мувозинат ва фаҳмидани арзиши миёнаи хонаҳои истиқоматӣ каме аз маркази пойтахт канор омадем ва арзиши хонаҳоро дар биноҳои навсохти назди Суди олӣ ва Сирки давлатӣ пурсон шудем.
Дар ширкати сохтмонии ҶДММ “Васли моғиён” нархгузорӣ чунин буд:
1. Хонаи 1-ҳуҷрагии бо масоҳати 63 метри квадратӣ аз ошёнаи 16-ум 282 ҳазор сомонӣ;
2. Хонаи 2-ҳуҷрагӣ бо масоҳати 86 метри квадратӣ аз ошёнаи 12-ум 410 ҳазор сомонӣ;
3. Хонаи 3-ҳуҷрагии бо масоҳати 113 метри квадратӣ аз ошёнаи 12-ум 520 ҳазор сомонӣ.
Дар бинои навсохти дигаре, ки ба ҶДММ “Меҳвари Душанбе” тааллуқ дорад, арзиши хонаҳо чунин буд:
1. Хонаи 1-ҳуҷрагии бо масоҳати 71 метри квадратӣ аз ошёнаи 5-ум 345 ҳазор сомонӣ;
2. Хонаи 2-ҳуҷрагӣ бо масоҳати 74 метри квадратӣ аз ошёнаи 12-ум 348 ҳазору 558 сомонӣ;
3. Хонаи 3-ҳуҷрагии бо масоҳати 123 метри квадратӣ аз ошёнаи 5-ум 754 ҳазору 482 сомонӣ.
ФОИЗ ВА АФЗОИШИ ҚАРЗИ ИПОТЕКӢ
Мо вобаста ба қарзҳои ипотекӣ аз шуъбаи қарзии БДА “Амонатбонк” пурсон шудем. Ба гуфти масъулини ин бонк онҳо бо 30 фоиз пешпардохт, 22 фоиз солона бо асъори миллӣ ва 10 фоиз бо асъори хориҷӣ (доллари ИМА) ба муштариёнашон қарзҳои ипотекӣ пешниҳод мекунанд. Агар мо 300 ҳазор сомонӣ барои харидории хона қарз гирем, он бо 22 фоизи солона дар 10 сол ба 744 ҳазору 109 сомонӣ баробар мешавад. Дар ин ҳол арзиши хона якуним баробар афзуда, ба 444 ҳазору 109 сомонӣ баробар мешавад.
ВАҚТИ ТӮЛОНӢ ВА ИМКОНОТИ НОМУМКИН. ЧАРО?
Чаро гуфтани мо низ мантиқи худро дорад, зеро мо агар тавассути қарзҳои ипотекӣ хона харидорӣ намоем кофист, ки якумр қарз биканему пули ёфтаамонро ба бонк диҳем. Боз чаро? Чунки қарзҳои ипотекӣ хеле фоизи баланд доранд ва бар замми ин бояд 30 фоизи маблағро пешпардохт намоем. Агар 100 ҳазор сомонӣ қарз гирем, бояд 30 фоизашро дар ҳаҷми 30 ҳазор сомонӣ пешпардохт намоем ва ё агар 300 ҳазор сомонӣ барои харидории хона қарз бигирем, моро лозим аст, ки 90 ҳазор сомонӣ пешпардохт намоем. Агар ду ҳазор сомонӣ маош гирему дар як сол ҳамагӣ 24 ҳазор сомонӣ ҷамъ мекунем, дар як солу се моҳ 30 ҳазор сомонӣ мешавад, дар се солу нуҳ моҳ бошад, 90 ҳазор сомонӣ ҷамъ карда метавонем. Ин ҳам дар ҳолате, ки агар маблағи маошамонро “норезонда ва ночаконда” ҷамъ намоем. Аммо аз 300 ҳазор сомоние, ки мо мегирем ва дар муддати 10 сол ба бонк 744 ҳазор сомонӣ месупорем, моро лозим аст, ки бо ду ҳазор сомонӣ 31 сол кор кунем, то қарзи мазкурро пардохт намоем. Дар сурати 1500 сомонӣ маош гирифтанамон, ин маблағро танҳо дар муддати 41 солу 4 моҳ ва дар сурати 1000 сомонӣ маош гирифтан, мо бояд 62 сол маблағ супорем. Бо маошҳои 600-700 сомона шояд як умр камӣ кунад.
КОРМАНДОНИ ДАВЛАТӢ ИМТИЁЗ НАДОРАНД
Ба гуфти шуъбаи қарзии БДА “Амонатбонк” бояд 50 фоизи музди меҳнати ҳармоҳа дар пардохти ҳармоҳаи қарзҳои ипотекӣ равона карда шавад. Ба гуфти идораи қарзии ин бонк ҳатто худи кормандони бонк ҳеҷ гуна имтиёзро соҳиб нестанд. Кормандони идораи мазкур гуфтанд, онҳое, ки бо 1500 сомонӣ маош кор мекунанд, имкони қарзи ипотекӣ гирифтанро надоранд, зеро бо ҳисоби миёнаи арзиши хонаҳо моҳона бояд ҳудудан 6000 сомонӣ ба бонк пардохт кунанд, ки он маоши панҷмоҳаро ташкил медиҳад. Барои ин лозим аст, ки қарзҳои ипотекӣ - 40 сола карда шаванд.
ЧӢ БОЯД КАРД?
Барои паст кардани фоизҳои қарзӣ ва соҳиби хона гардидани мо тавассути қарзҳои ипотекӣ лозим аст, ки дар ин самт маблағҳои давлатӣ равона карда шаванд на маблағҳои ин бонк, зеро ба ҷойи кумак тавассути қарзҳои ипотекии ин бонк танҳо зарар мебинем. Ба гуфти кормандони бонк маблағҳое, ки барои қарзҳои ипотекӣ пешниҳод мешавад, аз ҳисоби маблағҳои пасандознамудаи шаҳрвандон аст. Ва фоизҳои баландро низ ба ин рабт медиҳанд. Ба гуфти кормандони шуъбаи қарзии БДА “Амонатбонк” ягон намуд маблағ дар ин самт равона карда нашудааст, ки фоизи қарзҳои ипотекиро паст карда бошанд. Ҳамчунин гуфтанд, ки агар маблағҳои давлатӣ дар ин самт равона карда шавад, кор ранги дигар мегирад. Шояд, ки муҳлати қарзҳои ипотекӣ дароз ва фоизҳои қарзӣ ба ин васила камтар шаванд.
Дар шароити имрӯз бонкҳо, вазорат ва идораҳои дахлдорро зарур аст, ки баҳри кам кардани фоизҳои қарзҳои ипотекӣ ва муҳлати онро аз 10 сол ҳадди ақал ба монанди Федератсияи Русия то 30 сол дароз намоянду бевосита барои соҳиби хона гардидани шаҳрвандон саҳмгузор бошанд. Дар ин сурат мо метавонем, ки баҳри дастгирии ҷавонон, махсусан оилаҳои ҷавон саҳм гузорем.
Ҳасанҷон Аламшоев аз зумраи ҷавононест, ки дар мақомоти давлатӣ кор мекунад. Ӯ 28 сол дошта, қариб 10 сол мешавад, дар шаҳри Душанбе иҷоранишин аст. Ҳасанҷон, баъди оне ки аз қарзҳои ипотекии бонкҳо хабардор шуд, хурсандона тасмими хона гирифтан намуд, вале ҳамин ки аз фоизи қарзҳо бохабар шуд, имкони соҳиби хона шуданро ҳеҷ дар мафкурааш ҷой карда наметавонад. Ӯ мегӯяд:
“Ман кӯшиш кардам, аммо маошам, ки қариб ду ҳазор сомонӣ аст, ҳеҷ ба фоизҳои қарзҳои ипотекӣ рост наомад. Бо ин маош имкони хона харидан умуман нест. Ҳатто агар кӯшиш ҳам кунам, ки соҳиби хона шавам, бояд шабонарӯзӣ ё дар 2-3 ҷой бе истироҳат кор кунам, ё маъмулан мисли дигар шаҳрвандон ба муҳоҷират равам. Ба муҳоҷират рафтану пули зиёд ба даст овардан хуб аст, аммо аз дигар тараф кор ва вазифаи худамро дӯст медорам. Барои соҳиби хона шудан бояд моҳона 10 ҳазор сомонӣ даромад дошта бошам, ки ҳар моҳе 5-6 ҳазорашро барои қарзҳои ипотекӣ пардохт намоям”.
Ба андешаи Ҳасанҷон бисёре аз ҷавононе, ки тоза ба корҳои давлатӣ мепайванданд, имкони кам доштани харидории хона тавассути маош дилмондаашон кардааст.
– Ҳадди ақал 50 фоиз боварӣ ҳосил намоем, ки бо маошҳоямон имкони хона харидан пайдо мекунем ва ё бонкҳои мо бо ҳамин маоше, ки мегирем ба муҳлати дароз ва фоизҳои кам қарзҳои ипотекӣ пешниҳод намоянд, кор ранги дигар мегирад. Гумон мекунам, дар ин сурат на мо коргарон муҳоҷират мегӯем ва на кори худро партофта меравем, - мегӯяд Ҳасанҷон Аламшоев.
Ба монанди Ҳасанҷон садҳо ҷавононе ҳастанд, ки ноумеду саргардонанд. Ва тавассути қарзҳои ипотекӣ хона гирифтанро аллакай аз сарашон дур кардаанд. Мо барои исботи ин фикрҳо фактҳоеро ҷамъоварӣ намудем, ки пешниҳоди хонанда менамоем. Чанд ширкати сохтмониро вобаста ба нархҳои хонаҳо пурсон шудем, ки нархҳои гуногуни аз 280 ҳазор, то як миллион сомонӣ арзиш доранд.
НАРХИ ХОНА
Хонаҳои истиқоматӣ дар ҳар гӯшаи шаҳр нархҳои гуногун доранд. Мо барои нигоҳ доштани мувозинат ва фаҳмидани арзиши миёнаи хонаҳои истиқоматӣ каме аз маркази пойтахт канор омадем ва арзиши хонаҳоро дар биноҳои навсохти назди Суди олӣ ва Сирки давлатӣ пурсон шудем.
Дар ширкати сохтмонии ҶДММ “Васли моғиён” нархгузорӣ чунин буд:
1. Хонаи 1-ҳуҷрагии бо масоҳати 63 метри квадратӣ аз ошёнаи 16-ум 282 ҳазор сомонӣ;
2. Хонаи 2-ҳуҷрагӣ бо масоҳати 86 метри квадратӣ аз ошёнаи 12-ум 410 ҳазор сомонӣ;
3. Хонаи 3-ҳуҷрагии бо масоҳати 113 метри квадратӣ аз ошёнаи 12-ум 520 ҳазор сомонӣ.
Дар бинои навсохти дигаре, ки ба ҶДММ “Меҳвари Душанбе” тааллуқ дорад, арзиши хонаҳо чунин буд:
1. Хонаи 1-ҳуҷрагии бо масоҳати 71 метри квадратӣ аз ошёнаи 5-ум 345 ҳазор сомонӣ;
2. Хонаи 2-ҳуҷрагӣ бо масоҳати 74 метри квадратӣ аз ошёнаи 12-ум 348 ҳазору 558 сомонӣ;
3. Хонаи 3-ҳуҷрагии бо масоҳати 123 метри квадратӣ аз ошёнаи 5-ум 754 ҳазору 482 сомонӣ.
ФОИЗ ВА АФЗОИШИ ҚАРЗИ ИПОТЕКӢ
Мо вобаста ба қарзҳои ипотекӣ аз шуъбаи қарзии БДА “Амонатбонк” пурсон шудем. Ба гуфти масъулини ин бонк онҳо бо 30 фоиз пешпардохт, 22 фоиз солона бо асъори миллӣ ва 10 фоиз бо асъори хориҷӣ (доллари ИМА) ба муштариёнашон қарзҳои ипотекӣ пешниҳод мекунанд. Агар мо 300 ҳазор сомонӣ барои харидории хона қарз гирем, он бо 22 фоизи солона дар 10 сол ба 744 ҳазору 109 сомонӣ баробар мешавад. Дар ин ҳол арзиши хона якуним баробар афзуда, ба 444 ҳазору 109 сомонӣ баробар мешавад.
ВАҚТИ ТӮЛОНӢ ВА ИМКОНОТИ НОМУМКИН. ЧАРО?
Чаро гуфтани мо низ мантиқи худро дорад, зеро мо агар тавассути қарзҳои ипотекӣ хона харидорӣ намоем кофист, ки якумр қарз биканему пули ёфтаамонро ба бонк диҳем. Боз чаро? Чунки қарзҳои ипотекӣ хеле фоизи баланд доранд ва бар замми ин бояд 30 фоизи маблағро пешпардохт намоем. Агар 100 ҳазор сомонӣ қарз гирем, бояд 30 фоизашро дар ҳаҷми 30 ҳазор сомонӣ пешпардохт намоем ва ё агар 300 ҳазор сомонӣ барои харидории хона қарз бигирем, моро лозим аст, ки 90 ҳазор сомонӣ пешпардохт намоем. Агар ду ҳазор сомонӣ маош гирему дар як сол ҳамагӣ 24 ҳазор сомонӣ ҷамъ мекунем, дар як солу се моҳ 30 ҳазор сомонӣ мешавад, дар се солу нуҳ моҳ бошад, 90 ҳазор сомонӣ ҷамъ карда метавонем. Ин ҳам дар ҳолате, ки агар маблағи маошамонро “норезонда ва ночаконда” ҷамъ намоем. Аммо аз 300 ҳазор сомоние, ки мо мегирем ва дар муддати 10 сол ба бонк 744 ҳазор сомонӣ месупорем, моро лозим аст, ки бо ду ҳазор сомонӣ 31 сол кор кунем, то қарзи мазкурро пардохт намоем. Дар сурати 1500 сомонӣ маош гирифтанамон, ин маблағро танҳо дар муддати 41 солу 4 моҳ ва дар сурати 1000 сомонӣ маош гирифтан, мо бояд 62 сол маблағ супорем. Бо маошҳои 600-700 сомона шояд як умр камӣ кунад.
КОРМАНДОНИ ДАВЛАТӢ ИМТИЁЗ НАДОРАНД
Ба гуфти шуъбаи қарзии БДА “Амонатбонк” бояд 50 фоизи музди меҳнати ҳармоҳа дар пардохти ҳармоҳаи қарзҳои ипотекӣ равона карда шавад. Ба гуфти идораи қарзии ин бонк ҳатто худи кормандони бонк ҳеҷ гуна имтиёзро соҳиб нестанд. Кормандони идораи мазкур гуфтанд, онҳое, ки бо 1500 сомонӣ маош кор мекунанд, имкони қарзи ипотекӣ гирифтанро надоранд, зеро бо ҳисоби миёнаи арзиши хонаҳо моҳона бояд ҳудудан 6000 сомонӣ ба бонк пардохт кунанд, ки он маоши панҷмоҳаро ташкил медиҳад. Барои ин лозим аст, ки қарзҳои ипотекӣ - 40 сола карда шаванд.
ЧӢ БОЯД КАРД?
Барои паст кардани фоизҳои қарзӣ ва соҳиби хона гардидани мо тавассути қарзҳои ипотекӣ лозим аст, ки дар ин самт маблағҳои давлатӣ равона карда шаванд на маблағҳои ин бонк, зеро ба ҷойи кумак тавассути қарзҳои ипотекии ин бонк танҳо зарар мебинем. Ба гуфти кормандони бонк маблағҳое, ки барои қарзҳои ипотекӣ пешниҳод мешавад, аз ҳисоби маблағҳои пасандознамудаи шаҳрвандон аст. Ва фоизҳои баландро низ ба ин рабт медиҳанд. Ба гуфти кормандони шуъбаи қарзии БДА “Амонатбонк” ягон намуд маблағ дар ин самт равона карда нашудааст, ки фоизи қарзҳои ипотекиро паст карда бошанд. Ҳамчунин гуфтанд, ки агар маблағҳои давлатӣ дар ин самт равона карда шавад, кор ранги дигар мегирад. Шояд, ки муҳлати қарзҳои ипотекӣ дароз ва фоизҳои қарзӣ ба ин васила камтар шаванд.
Дар шароити имрӯз бонкҳо, вазорат ва идораҳои дахлдорро зарур аст, ки баҳри кам кардани фоизҳои қарзҳои ипотекӣ ва муҳлати онро аз 10 сол ҳадди ақал ба монанди Федератсияи Русия то 30 сол дароз намоянду бевосита барои соҳиби хона гардидани шаҳрвандон саҳмгузор бошанд. Дар ин сурат мо метавонем, ки баҳри дастгирии ҷавонон, махсусан оилаҳои ҷавон саҳм гузорем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед