Рӯзи якшанбе. Ба телефони дастиам аз Бонки давлатии амонатгузории Тоҷикистон - “Амонатбонк” бо чунин мазмун паёмаке омад: “Мизоҷи муҳтарам! Ёдовар мешавем, ки қаллобону фиребгарон ба ҳар роҳу васила тариқи телефон маблағҳоро мегиранд. Ҳушёру зирак бошед. Ҳатто дар вақти истифодаи месенҷерҳо аз ирсол намудани рамзҳои махфӣ эҳтиёт бошед. Ба зангҳои бегона, ваъдаҳои бурди осони маблағ ҳаргиз бовар накунед. Ба сайтҳои беэътимод надароед, рақами корти худ ва рамзҳои худ-ро махфӣ нигоҳ дошта, аксҳояшонро ба ҳеҷ кас равон накунед. Дӯстону наз-диконатонро низ аз ин хабар огоҳ кунед”.

Ба иттилои Бонки давлатии амонатгузории Тоҷикистон - “Амонатбонк” то ҳол аз ҷониби шаҳрвандон ба онҳо ягон шикояте наомадааст, ки онҳо ба доми қаллобон афтидаанд. Аммо вақтҳои охир дар шабакаҳои интернетӣ мардум аз он шикоят мекунанд, ки фиребгарию ғоратгарӣ зиёд дида мешавад. Аз ин хотир, бонки мазкур тасмим гирифтааст, ки мардумро ҳушдор карда, ба онҳо барои корҳои фаҳмондадиҳӣ паёмак ирсол намояд.

Тибқи мушоҳидаҳо вақтҳои охир сокинон аз он изҳори нигаронӣ мекунанд, ки тариқи шабақаҳои иҷтимоӣ бо нафарони ношиносе ҳамсуҳбат мешаванд, ки ба гуфтаи онҳо дар хориҷи кишвар як мансабдор пеш аз маргаш ё надоштани хешу табор ба номи ӯ ҳамчун мерос маблағи зиёде мондааст. Барои дастрас намудани ин маблағ корти шахси меросхур лозим аст. Ба хотири ба даст овардани боварии мардум ба онҳо тарзе муносибат мекунанд, ки гӯё ин одами хориҷӣ дар ҳаёташ ба ҷуз сарват дигар касе надоштааст. Ба ҳамин хотир, ба одами бегона дороии худро мерос мегузорад. Ин афсонаи онҳо мардумро раҳгум намуда, пеш аз гирифтани мероси худ ба корти онҳо гӯё барои ҳуҷҷатгузорӣ маблағҳои гуногун ирсол намудан лозим аст.

Шамсия сокини кишвар ба доми чунин афрод гирифтор шудааст. Ӯ ҳангоми суҳбат чунин гуфт: “Чанде пеш тавассути шабакаи интернетии “WhatsApp” нафаре ба ман паëмак фиристода, худро Хиллари Майкл, сокини Холланд муаррифӣ кард ва гуфт, ки сарвати зиëд дораду мунтазам ба ниëзмандону камбизоатон, беморону бепарасторон ва умуман ба ҳама эҳтиëҷмандон кӯмакҳои молӣ мерасонад. Давоми чанд рӯзи шиносоӣ ӯ ҳар бор мепурсид, ки оë мушкиле надорам, ба пул, хона, мошин ва дигар чизҳо эҳтиëҷ надорам? Вақте меҳрубонии ӯро дидам, хурсанд шудам. Ҳатто ба наздиконам инро нагуфта, чанд рӯз хурсандӣ кардам.

Вақте аз аҳволу зиндагиам, ки се фарзандро бе падар ба воя расонида истодааму маоши ночизе мегирам, огаҳ шуд, гуфт ҳатман ба ман кӯмак мерасонад. Баъди чанд рӯз боз дар тамос шуда, гуфт як баста пулро дар ҳаҷми хеле калон омода кардааст ва баъди чанд рӯз онҳоро ба ман мефирис-тад”.

Шамсия аз ин муносибати худ бо одами ношинос ба наздиконаш ҳарфе нагуфта, пайваста бо ин нафар ҳамсуҳбат мешуд.

- Барои ба расмият даровардани хуҷҷатҳои ирсолкунӣ ва аз тафтишоти гумрукӣ гузаштани он баста, ки гӯё танҳо ман ҳуқуқи кушоданашро доштаам, бояд чанд миқдор пул ба ӯ равон мекардам. Ӯ дар идомаи суҳбат гуфт, ки ман ин расмиëтро бояд дар муҳлати муайян ба анҷом расонам. Ҳарчи зудтар бояд маблағро ба ман равон кунад. Вақте пурсидам, ки чиро бояд анҷом диҳам, гуфт ба як суратҳисоб маблағ гузаронам ва танҳо баъди ин он маблағи калон ба ҳисоби ман мегузарад. Бовар кардаму ба суратҳисоби гуфтааш маблағ ба ҳаҷми 8000 сомонӣ гузарондам, - гуфт ин ҳамсуҳбати мо.

Бо ҳамин, баъди чанде Хиллари Майкл, сокини Ҳолланд ва 8000 сомонии Шамсия низ ҳамроҳ бо он бедарак мешавад.

Шамсия мегӯяд: “Баъди пардохт кардани маблағ ӯ дигар ба зангҳоям ҷавоб надод ва фаҳмидам, ки хатои бузург кардаам”.

Пас аз чанде ба наздиконаш ин ҳодисаро нақл мекунад. Аз тарсу ваҳм ба ягон мақомоти дахлдори кишвар шикоят накардааст.

Мисли Шамсия дар кишвар ба доми чунин қаллобон нафарони зиёде гирифтор шудаанд ва то ҳол ҷабридида ҳастанд.

Сироҷиддин Шакурӣ, сухангӯи Раёсати ВКД дар шаҳри Душанбе бобати ин мушкилӣ гуфт: “Ҳодисаҳои нохуше, ки тариқи шабакаҳои интернетӣ мардумро фиреб карда, аз кортҳои онҳо маблағ мегиранд, ё ба онҳо ваъдаҳои бардурӯғ мекунанд, фикр мекунам, ки ин пеш аз ҳама фаҳмиши паст ва дуруст истифода накардани шабакаҳои иҷтимоӣ мебошад. Аз ин рӯ, Раёсати ВКД дар шаҳри Душанбе дар якҷоягӣ бо мақомотҳои дахлдор ба сокинон корҳои фаҳмондадиҳӣ мегузаронад, то ки ба доми чунин қаллобон гирифтор нагарданд”.

Ҷомеашиносон бар онанд, ки маърифати паст доштанди бархе аз одамон боиси ба чунин мушкилиҳо дучор шудан мегардад.

Фирӯз Миров, ҷомеашинос бар он аст, ки “Инсон дорои ақлу заковати бузург мебошад ва ҳамаи дидаву шунидаҳояшро бо ёрии ақлу идрок натиҷагирӣ мекунад. Ҳамаи ин гуфтаҳо барои мардум ба он хотиранд, ки он ақлу хираде, ки дорем онро хуб истифода барем, гирифтори ҳар гуна афрод нагардем. Нагузорем, ки моро ба доми фиреби худ гирифтор намуда, истифода баранд”.

Ба гуфтаи ин ҷомеашинос нафароне, ки сомонаҳои интернетиро истифода бурда наметавонанд, беҳтар аст, бо онҳо сару кор нагиранд, то фирефтаи қаллобону ғоратгарон нагарданд.

Наҷиба МУРОДБЕКОВА, "ҶТ"