“Тоҷикистон дорои сарвати азими истифоданашудаи гидроэнергетикӣ буда, аз рӯи фоизи истеҳсоли «энергияи сабз» аз манбаъҳои таҷдидшаванда дар қатори шаш кишвари пешсафи сайёра ҷойгир аст. Истифодаи чунин захираҳо яке аз заминаҳои асосии ташаккул ёфтани «иқтисоди сабз» ба ҳисоб рафта, идоракунии самараноки унсурҳои дигари он, аз ҷумла захираҳои обӣ, экология ва рушди устуворро таъмин менамояд.”

Эмомалӣ Раҳмон

Ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ муваффақияти бузург ва дар навбати худ ифтихори ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон аст. Маҳз ба шарофати сулҳу ваҳдат ва суботи сиёсӣ мо ба марҳилаи нави зиндагӣ - давраи созандагию бунёдкорӣ қадам гузошта, ба хотири пойдории истиқлолияти воқеии мамлакат бунёди як силсила иншооти тақдирсоз ва сохтмонҳои бузурги дорои аҳамияти умумидавлативу байналмилалиро идома додем. Маҳз дар даврони соҳибистиқлолӣ ва таҳти сиёсати созандаву бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон ба эъмори ҷомеаи демокративу ҳуқуқбунёд ва шаҳрвандиву озод оғоз намуда, дар ин давра ба муваффақиятҳои бузург дар соҳаҳои мухталиф ноил гардид.

Албатта, ҳар қадами навбатӣ ва ҳар дастоварди тоза ба осонӣ муяссар намегардад. Тоҷикистон ҳар хишти иморати муҳташами истиқлолиятро бо заҳматҳои гарон болои ҳам чидааст. Имрӯз дар кишвари мо сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ, ваҳдату ягонагии миллӣ, руҳияи сарҷамъии миллат ва созандагиву бунёдкорӣ ҳукмфармост, ки ин бешубҳа имконияти пешбурди амалҳои созандагиву бунёдкоронаро дар ҳамаи соҳаҳо фароҳам меоварад.

Таҳлили воқеияти табиӣ ва захираҳои энергетикии Тоҷикистон баръало нишон медиҳад, ки рушди босуботу бонизом ва ояндадори Тоҷикистон асосан тариқи истифодаи васеи иқтидорҳои гидроэнергетикӣ, пеш аз ҳама тавассути бунёди неругоҳҳои миёна ва бузурги обӣ имконпазир аст. Сарватҳои ғании обӣ ва гидроэнергетикии Тоҷикистон, ки дар олам яке аз бузургтаринҳо ба шумор мераванд, дар ҳолати самаранок ба кор андохтанашон, метавонанд барои ҳамаи кишварҳои минтақа фоидаи зиёди иҷтимоиву иқтисодӣ оранд. Иқтидори гидроэнергетикии мо ба 527 миллиард киловатт/соат мерасад ва аз ин айни замон фақат 5-6 фоизаш истифода мешаваду халос. Рушди ин соҳаро ҳамчунин захираҳои ночизи нафту газ дар ҷумҳурӣ ногузир менамояд. Захираҳои ангишт дар минтақаҳои дурдасти кӯҳистон қарор дорад ва истифодаи васеи онҳо пурхароҷот аст. Истифодаи энергияи офтоб, бод ва биоэнергия ҳам метавонад танҳо ниёзҳои хоҷагиҳои хурди алоҳида ва рӯзгори мардумро, аз ҷумла дар деҳоти дурдасти кӯҳистон таъмин намояд. Бо дарки ин нукта дар солҳои аввали мустақилият аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар назди сохторҳои масъул доир ба масъалаи дар ҳолати хуби корӣ нигоҳ доштани неругоҳҳои бузурги кишвар, омода кардани нақшаи азнавсозии онҳо, бунёди неругоҳи “Сангтӯда-1” ва идомаи сохтмони неругоҳи азими “Роғун” вазифаҳои мушаххас гузошта мешуд. Албатта, дар он солҳо имкони молӣ ва модию техникии анҷом додани ҳамаи вазифаҳо вуҷуд надошт, вале нақшаҳо барои татбиқи онҳо дар ояндаи наздик омода мегардиданд. Маҳз ҳамин нақшаю барномаҳои дар асоси дастуру ҳидоятҳои дурандешонаи Сарвари давлат Эмомалӣ Раҳмон таҳиягардида буд, ки мувофиқи имконоти дастдода корҳои созандагӣ оғоз меёфт ва солҳои минбаъда бунёди иқтидорҳои нави гидроэнергетикӣ ба марҳилаи тозаи рушди худ ворид гардид.

Чунки аз ҳама энергияи аз ҷиҳати экологӣ тоза ин гидроэнергия буда, ба вазъи экологии муҳити зист таъсири манфӣ намерасонад. Зимнан, мавриди истифода қарор додани “энергияи сабз” аз тарафи ниҳодҳои ҳуқуқии байналмилалӣ ва ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳама вақт қобили дастгирӣ мебошад.

“Ҳукумати мамлакат ҳамаи захираву имкониятҳоро барои таҷдиду бунёди инфрасохтори иқтисодиву иҷтимоӣ, ворид намудани технологияҳои ҳозиразамон, ҳалли масъалаҳои вобаста ба соҳаҳои обу энергетика, махсусан, истифодаи манбаъҳои энергияи барқароршаванда ва татбиқи “иқтисодиёти сабз”, фароҳам овардани фазои мусоид барои сармоягузориву соҳибкорӣ, рушди бахши хусусӣ ва таъмини волоияти қонун сафарбар кардааст”, омадааст дар Паёми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон.

Албатта ҳар як кишвари ҷаҳон вобаста ба мавқеи ҷуғрофиаш дорои иқлими ба худ хос ва сарватҳои табиии гуногун мебошад. Тоҷикистон аз сатҳи баҳр хеле баланд ҷойгир буда, захираҳои нафтӣ кам дорад. Аммо он аз ҷиҳати захираи обӣ дар ҷаҳон яке аз ҷойҳои намоёнро ишғол менамояд. Пас, роҳи асосӣ барои расидан ба истиқлолияти энергетикӣ ин боз ҳам бештар истифода бурдани манбаъҳои гидроэнергетикӣ мебошад.

Аз ҳама иншооти бузурги стратегии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар Осиёи Миёна калонтарин иншооти гидроэнергетикӣ ба шумор меравад, ин НОБ Роғун мебошад. Сохтмони он аз соли 1979 оғоз гардид, ки иқтидори лоиҳавии солонаи он 13.1 миллиард кВт/сол нерӯи барқро ташкил медиҳад ва агрегати аввалини он соли 2018 ба кор даромад.

Айни ҳол тибқи ҳисобҳо танҳо истифодаи 30 дарсади захираҳои обии ҳудуди мамлакат имкон медиҳад, ки Тоҷикистон на танҳо ба истиқлолияти энергетикӣ бирасад, балки ҳар сол ба маблағи 2 миллиарду 77 миллион доллари амрикоӣ неруи барқ содир намояд.

Як нуқтаро қайд кардан бамаврид аст, ки имрӯз арзонтарин нархи қувваи барқ дар Тоҷикистон аст ва бояд инро нодида нагирифт. Ҳамзамон таъкид бояд кард, ки сол то сол тағйирёбии иқлим ва гармшавии саёра ба обшавии босуръати пиряхҳо дар фасли гармо оварда расонида истодааст ва ин боиси камобӣ дар фасли гармо дар дарёҳои Тоҷикистон мегардад. Ба миён омадани камобӣ албатта ба камистеҳсолшавии қувваи барқ низ боис мегардад. Имрӯз Тоҷикистон дар қатори кишварҳои Осиёи Марказӣ ягона кишварест, ки аҳолиаш пурра дар чаҳор фасли сол бо барқ таъмин аст, ки ин ҳама талошҳои шабонарӯзии Ҳукумати Тоҷикистон аст.

Ин нақшаву барномаҳои мукаммали Ҳукумати ҷумҳурӣ ва азму иродаи қавии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи ба истиқлолияти энергетикӣ буд, ки имрӯз маҳдудияти барқ пурра аз саросари кишвар бардошта шуд.

Бо дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат кормандони соҳаи энергетика пайваста ҷаҳду талош доранд, ки бо назардошти талаботи афзоянда ба пешбурди соҳа ноил гарданд ва ба рушди Тоҷикистони азиз мусоидат намоянд. Мардуми сарбаланди Тоҷикистон бовар дорад, ки дар заминаи амалӣ гардидани сиёсати пешгирифтаи энергетикии Ҳукумати кишвар ва бо истифодаи самараноки захираҳои обӣ мо ба истиқлолияти энергетикӣ мерасем. Ба нақшаву ниятҳои Пешвои миллат дар таъмин намудани истиқлолияти энергетикии Тоҷикистон ва ба содиркунандаи бузурги қувваи барқӣ аз ҷиҳати экологӣ тоза табдил додани кишвар дар минтақа ва ҷаҳон ҳеҷ шакку шубҳае нест. Танҳо бо ҷонибдорӣ аз ин сиёсати дурандешонаву оқилона ва шукргузорӣ аз фазои сулҳу суботи милливу истиқлолияти давлатӣ Ватани азизамонро боз ҳам ободтар намуда, рӯшании хонадони ҳар як сокини кишвар ва зиндагии шоистаи ҳама шаҳрвандони Тоҷикистони маҳбубро таъмин хоҳем кард.

М. НУРУЛЛОЗОДА,
сардори факултети №5,
Академияи ВКД Ҷумҳурии Тоҷикистон, майори милитсия