Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 16-уми март “Дар бораи эълон намудани мораторий ба ҳама намуди санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ” фармон ба имзо расонид.

Бино ба иттилои Хадамоти матбуоти Сарвари давлат чунин иқдом бо мақсади дастгирии давлатии фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ, фароҳам овардани фазои мусоид барои ҷалби сармоя, ташкили ҷойҳои корӣ ва кам намудани санҷишҳо амалӣ мешавад.

Муҳлати мораторий ба ҳама намуди санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ то 1 январи соли 2023 муқаррар гардидааст.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон вазифадор шудааст, ки дар муҳлати як моҳ санадҳои меъёрии ҳуқуқии худро ба фармони мазкур мутобиқ гардонад.

Дар шарҳи фармон гуфта мешавад: “Мувофиқи фармони мазкур Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи мораторий ба санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ” қабул карда мешавад, ки он муносибатҳои вобаста ба мораторийи эълоншударо танзим мекунад.

Ҳамчунин қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии татбиқи мораторий ба санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкориро муайян намуда, тартиби татбиқи мораторийро муқаррар ва ҳуқуқу манфиатҳои қонунии субъектҳои соҳибкориро ҳифз менамояд”.

Гуфта мешавад, ки тибқи муқаррароти Қонун дар давраи татбиқи мораторий ба санҷишҳо амали муқаррароти қонунгузории Тоҷикистон вобаста ба санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкорӣ боздошта мешавад.

Аз натиҷаи татбиқи мораторий ба санҷишҳо мақоми ваколатдори давлатӣ оид ба сармоягузорӣ ва идораи амволи давлатӣ мониторинги татбиқи қонунгузории мораторий ба санҷишҳои фаъолияти субъектҳои соҳибкориро тибқи тартиби муқарраргардида гузаронида, аз натиҷаи он маълумоти таҳлилӣ манзур менамояд.

Бояд гуфт, ки ин дафъа Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон назорати риоя ва иҷрои қонуни мазкурро ба уҳда дорад.

СОҲИБКОРОН ЧӢ МЕГӮЯНД?

Фармони мазкур кадом сабукиҳоро барои соҳибкорон фароҳам меорад ва онҳо ин сабукиҳоро чӣ гуна қабул доранд?

Соҳибкорони тоҷик ин сабукиҳоро дар рушди тиҷорати худ муҳим арзёбӣ мекунанд ва мегӯянд агар он ба пуррагӣ иҷро шавад, боз ҳам ба манфиати кори онҳост.

Собир Алиев яке аз соҳибкорон дар шаҳри Душанбе мегӯяд, вақте аз ин фармон иттилоъ ёфт, хушҳол шуд. Чунки аз ҳама гуна санҷишҳо озод намудани соҳибкорон барояшон сабукиҳои зиёдеро пеш меорад. Махсусан, ҳоло ки қурби асъори хориҷӣ ҳар замон тағйир ёфта, ба тиҷораташ таъсири манфӣ расонидааст, гирифтани чунин як тасмим ба нафъи кор аст.

- Воқеан ҳам, ин сабукии пешомада метавонад, дар рушди ояндаи кори мо таъсири муҳим расонад. Дар муддати як сол мо метавонем, корамонро хуб ба роҳ монем ва ҳатто он ба нархҳое, ки мо ба болои бор зам мекунем, метавонад таъсир дошта бошад,-гуфт тоҷир С. Алиев.

Ҳадаф аз эълони моратория дастгирии соҳибкорон ва фароҳам овардани шароити мусоид барои ҷалби сармоя, ташкили ҷойҳои корӣ ва кам намудани санҷишҳо арзёбӣ мегардад, вале баъзе аз коршиносон ба ин назаранд, ки бахши соҳибкорӣ ба имтиёзу дастгириҳои аз ин бештар ниёз дорад.

Ин маротибаи чаҳорум аст, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои манъи санҷиши субъектҳои соҳибкорон мораторий эълон мекунад. Дар мораторияҳои пешин агар як қисми соҳибкорӣ ба назар гирифта мешуд, вале ин навбат субъектҳои иқтисод, соҳибкорӣ, тиҷорат ва хизматрасониро низ фаро мегирад.

ЧОРАҶӮИҲО БАҲРИ РУШДИ СОҲИБКОРӢ

Иқтисодшиносони тоҷик мегӯянд, дар сурати дуруст татбиқ шуданаш, моратория метавонад соҳибкоронро тақрибан аз 35 дарсад зиёни молӣ эмин дорад.
Вале соҳибкорон то ба ҳол шикоят аз он доранд, ки ниҳодҳои санҷишгар мораторияро риоя намекунанд ва мавридҳои дахолат ба кори онҳо дар вақти эълони моратория зиёд ба назар мерасад.

Коршиносон мегӯянд, дар баробари ин сабукиҳо агар ба соҳибкорон имтиёз ва қарзҳои имтиёзноки бонкӣ дода шавад, он ба рушди соҳибкорӣ дар кишвар таъсиргузор хоҳад буд. Ин дафъа, ки назорати мораторияи мазкур бар дӯши Прокуратураи генералӣ вогузор шудааст, умедвор ҳастанд, ки он ба дурустӣ анҷом меёбад ва ҳосили хуб низ медиҳад.
Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар гузашта низ чандин маротиба санҷиши фаъолияти соҳибкоронро дар Тоҷикистон муваққатан манъ карда буданд. Чунин мораторияҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон то ба имрӯз чор маротиба солҳои 2008-2010, 2011-2014, 2018-2020 ва соли 2022 аст, ки 8 моҳро фаро мегирад.

Соли гузашта, дар пайи баҳсу баррасиҳои зиёд Кодекси андозро дар Тоҷикистон нав карданд. Ба иттилои расмӣ, он ба соҳибкорону сармоягузорон сабукиҳои зиёд додааст.
Мизони бархе аз андозҳо низ поин овард шуд. Аз ҷумла, мувофиқи тарҳи нав меъёри андози иҷтимоӣ аз 25 дарсад то ба 20 фоиз поин оварда шудааст.
Меъёри андоз аз арзиши изофашуда (ААИ), ки бинобар гарониаш чанд соли охир соҳибкорону моликони ширкатҳо аз он шикоят мекунанд, аз 18 дарсади кунунӣ то ба 15 фоиз поин оварда шудааст.

Ҷумҳурии Тоҷикистон то ҳадди имкон барои сабукиҳо ҷорӣ намудан барои соҳибкорон корҳои заруриро анҷом медиҳад.

Ахиран Пешвои миллат зимни ироаи Паёми солонаи худ ба парлумон ба масъулини блоки иқтисодии кишвар супориш дод, ки то охири соли 2022 раванди сабти номи соҳибкоронро ба таври электронӣ ва дар давоми 24 соат ба роҳ монанд.

Ӯ ҳамчунин гуфт, ҷиҳати ҷорӣ намудани низоми электронии пайгирии муроҷиати сармоягузорон дар доираи “Равзанаи ягона” ва таҳияи тартиби роҳандозии ҳамкории электронӣ бо сармоягузорон дар ҳамаи сатҳҳои мақомоти давлатӣ бояд чораҳои амалӣ андешида шаванд.

Ҳамзамон Президенти кишвар аз имтиёзу сабукиҳои андозу гумрукие, ки чанд соли охир ба соҳибкорон дода шуд, ёдоварӣ шуда, зикр намуданд, ки то имрӯз ба соҳибкорону сармоягузорон зиёда аз 110 имтиёз ва сабукиҳои андозиву гумрукӣ пешниҳод карда шудааст.

- Дар кодекси андоз дар таҳрири нав, ки амали он аз якуми январи соли 2022 оғоз мегардад, на танҳо имтиёзу сабукиҳои зикргардида нигоҳ дошта шуданд, балки бо вуҷуди таъсири манфии онҳо ба қисми даромади буҷети давлатӣ боз иловатан сабукиҳои зиёд пешниҳод гардидаанд,- илова намуданд Сарвари давлат.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2017 вақте бо мақсади эҷоди шароити мусоид барои соҳибкорӣ дар кишвар мораторияи дусолаи санҷиши соҳибкорон эълон намуданд, гуфта буданд, ки дар Тоҷикистон 78 ниҳоди санҷишгар мавҷуд аст, ки вазифаҳои якдигарро дунбол мекунанд. Дар мулоқоти ахир бо намояндагони бахши саноат Президент аз номуассир воқеъ шудани имтиёзҳои додашуда ба корхонаҳо изҳори нигаронӣ карда, аз ҳукумат талаб намуданд, ки корро дар ин самт ҷоннок кунанд.