ИҚТИСОД
Шанбе 27 Апрел 2024 02:40
Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ ба сифати ташаббускор ва пешсафи фаъоли ҳалли масоили ҷаҳонӣ, вобаста ба истифодаи босамари захираҳои об эътироф гардидааст.
Дар хақиқат, об аз ҷумлаи бузургтарин неъмати моддӣ ва омили бақои тамоми мавҷудоти зинда мебошад. Ташнаро об додан волотарин хизматест, ки инсон баҳри инсон ба ҷо меоварад. Ин амали воҷибро Сарвари давлатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҷаҳониён натанҳо талқин намуд, балки дар ҳаёт амалӣ сохт. Ба гуфти муовини котиби генералии СММ: «Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон бо ин ташаббусаш дарро барои ҳалли масъалаҳои муҳими ҳамкориҳои байналхалқӣ дар соҳаи захираҳои об васеъ кушод, ки он минбаъд чун қувваи ҳаракатдиҳандаи рушди устувор дар рафъи камбизоатӣ хизмат мекунад». 20 декабри соли 2000 Ассамблеяи Генералии СММ Ташаббуси Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмонро дар бораи оби тоза, ки 149 давлат ҷонибдорӣ кард, маъқул дониста, соли 2003-ро «Соли байналмилалии оби тоза» эълон намуд.
18 марти соли 2003 дар шаҳри Киотои Ҷопон форуми сеюми ҷаҳонии об барпо шуд. Президенти Тоҷикистон пешниҳод кард, ки шуруъ аз соли 2005 даҳсолаи амалиёти ҳифз ва ҳимояи захираҳои оби тоза эълон гардад. 29 апрели соли 2003 дар чорчӯбаи кори Комиссияи СММ оид ба рушди устувор ҳайати Тоҷикистон дар қарорҳои СММ зери унвони «Об моли тамоми мардум» чорабинии махсус гузаронд. 30 апрели соли 2003 дар шаҳри Душанбе форуми байналмилалии оби тоза барпо гардид, ки дар он аз 53 давлат, 91 созмони байналмилалӣ ва 11 муассисаи махсуси СММ ва ғайра намояндаҳо иштирок карданд. Дар ин форум Президенти Тоҷикистон сухан ронда, изҳор дошт, ки проблемаҳои обро дар як сол ҳал кардан имконнопазир аст. Бинобар ин Даҳсолаи оби тоза аз соли 2005 эълон гардид. 16 октябри соли 2003 намояндагии доимии Тоҷикистон дар СММ конфронси байналмилалии «Об барои ҳаёт: назари тоза ба бӯҳрони ҷаҳонии об»-ро гузаронид.
23 сентябри соли 2003 вақте, ки 141 давлати узви СММ бевосита ё ғайримустақим пешниҳоди Тоҷикистон дар бораи “Даҳсолаи амалиёти об барои ҳаёт”-ро ҷонибдорӣ кард, дигар барои муҳокимаи алоҳида зарурат намонд ва Ассамблеяи Генералии СММ дар ин бора қатънома кабул кард. 16-22 марти соли 2009 дар шаҳри Истамбули Ҷумҳурии Туркия форуми 5-уми ҷаҳонии об баргузор гашт. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ин форум ба ҳайси роҳбари яке аз давлатҳои ташаббускори ҷаҳон дар ҳаллу фасли мушкилоти ҷаҳонии об иштирок ва суханронӣ намуд.
Сардори давлати Тоҷикистон зимни суханронии худ дар ин форум масоили гармшавии иқлим, коҳиш ёфтани ҳаҷми пиряхҳои азим, истифодаи бенизому бебозгашти захираҳои обиро, ки дар обёрии заминҳои корам ба назар мерасад, аз мушкилоти асосии вобаста ба об дар минтақаи Осиёи Марказӣ арзёбӣ намуд. Ба гуфти Эмомалӣ Раҳмон то 40 фоизи оби минтақа ҳангоми обёрии бебозгашт масраф мешавад. Ба андешаи сарвари давлати Тоҷикистон сохтмони обанборҳо ва нерӯгоҳҳои обӣ ҳам барои истеҳсоли нерӯи барқ ва ҳам барои захирасозию истифодаи мунтазами об ба манфиатҳои кулли кишварҳои минтақа аст.
Дар ин форум, ки таҳти шиори «Муттаҳидшавӣ ба хотири об» сурат гирифт мавзӯи «Гармшавии иқлими сайёра ва таъсири он ба захираҳои оби ҷаҳон» ва масъалаҳои глобалию минтакавии марбут ба об ҳаллу фасл гардид. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниход намуд, ки дастгирии кишварҳои эҳтиёҷманд фондҳои дахлдори фавкулода дар Созмони Милали Муттаҳид таъсис дода шавад. Инчунин ташаббусҳои Тоҷикистон дар бораи ихтисос додани қисми дуюми даҳсолаи баиналмилалии амалиёти «Об барои ҳаёт» ҷиҳати зиёд намудани кӯмак ба кишварҳои қафомонда ва рӯ ба инкишоф дар ҳалли проблемаҳои об ва инчунин конфронси байналмилалӣ оид ба истифодаи оби кӯли Сарези Тоҷикистон барои таъмини кишварҳои Осиёи марказӣ бо оби тозаи нӯшиданӣ дастгирӣ ёбанд.
Дар конфронси 12-17 апрели соли 2015 дар Ҷумҳурии Корея Президенти кишвари тоҷикон ташаббуси нав пешниҳод кард, ки Даҳсолаи байналмилалии нави «Об барои рушди устувор» эълон карда шавад. Рӯзҳои 09-11-августи соли 2016 дар шаҳри Душанбе бо иштироки намояндагони беш аз 90 кишвар ва созмони байналмилаливу минтақавӣ ҳамоиши байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳадафи шашуми рушди устувор «Таъмини дастрасии умум ба об ва беҳдошт» баргузор гардид. Ҳадафи асосии ин ҳамоиш табодули афкор оид ба сабақҳои гирифташуда ва таҷрибаи мусбат дар соҳаи беҳбудии дастрасӣ ба об, тозагии он, ҷорӣ намудани ҳамгироии идораи захираҳои об, такмили манфиатнокии истифодаи он, коҳиш додани ифлосшавии захираҳои об ва ғайра буд.
Моҳи июни соли равон дар шаҳри Душанбе конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба татбиқи Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, 2018-2028” баргузор мегардад. Ҳамин тавр, ташаббусҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон доир ба масъалаҳои ҷаҳонии об баҳри раҳоӣ додани аҳолии сайёра аз хатарҳои экологӣ ва буҳрони озуқаворӣ такони бузурге бахшида метавонад.
Асомуддин АЗИЗОВ, омӯзгори калони кафедраи фанҳои ҷамъиятӣ, рушди маҳал ва сайёҳии Донишгоҳи давлатии Данғара
Дар хақиқат, об аз ҷумлаи бузургтарин неъмати моддӣ ва омили бақои тамоми мавҷудоти зинда мебошад. Ташнаро об додан волотарин хизматест, ки инсон баҳри инсон ба ҷо меоварад. Ин амали воҷибро Сарвари давлатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҷаҳониён натанҳо талқин намуд, балки дар ҳаёт амалӣ сохт. Ба гуфти муовини котиби генералии СММ: «Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон бо ин ташаббусаш дарро барои ҳалли масъалаҳои муҳими ҳамкориҳои байналхалқӣ дар соҳаи захираҳои об васеъ кушод, ки он минбаъд чун қувваи ҳаракатдиҳандаи рушди устувор дар рафъи камбизоатӣ хизмат мекунад». 20 декабри соли 2000 Ассамблеяи Генералии СММ Ташаббуси Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмонро дар бораи оби тоза, ки 149 давлат ҷонибдорӣ кард, маъқул дониста, соли 2003-ро «Соли байналмилалии оби тоза» эълон намуд.
18 марти соли 2003 дар шаҳри Киотои Ҷопон форуми сеюми ҷаҳонии об барпо шуд. Президенти Тоҷикистон пешниҳод кард, ки шуруъ аз соли 2005 даҳсолаи амалиёти ҳифз ва ҳимояи захираҳои оби тоза эълон гардад. 29 апрели соли 2003 дар чорчӯбаи кори Комиссияи СММ оид ба рушди устувор ҳайати Тоҷикистон дар қарорҳои СММ зери унвони «Об моли тамоми мардум» чорабинии махсус гузаронд. 30 апрели соли 2003 дар шаҳри Душанбе форуми байналмилалии оби тоза барпо гардид, ки дар он аз 53 давлат, 91 созмони байналмилалӣ ва 11 муассисаи махсуси СММ ва ғайра намояндаҳо иштирок карданд. Дар ин форум Президенти Тоҷикистон сухан ронда, изҳор дошт, ки проблемаҳои обро дар як сол ҳал кардан имконнопазир аст. Бинобар ин Даҳсолаи оби тоза аз соли 2005 эълон гардид. 16 октябри соли 2003 намояндагии доимии Тоҷикистон дар СММ конфронси байналмилалии «Об барои ҳаёт: назари тоза ба бӯҳрони ҷаҳонии об»-ро гузаронид.
23 сентябри соли 2003 вақте, ки 141 давлати узви СММ бевосита ё ғайримустақим пешниҳоди Тоҷикистон дар бораи “Даҳсолаи амалиёти об барои ҳаёт”-ро ҷонибдорӣ кард, дигар барои муҳокимаи алоҳида зарурат намонд ва Ассамблеяи Генералии СММ дар ин бора қатънома кабул кард. 16-22 марти соли 2009 дар шаҳри Истамбули Ҷумҳурии Туркия форуми 5-уми ҷаҳонии об баргузор гашт. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ин форум ба ҳайси роҳбари яке аз давлатҳои ташаббускори ҷаҳон дар ҳаллу фасли мушкилоти ҷаҳонии об иштирок ва суханронӣ намуд.
Сардори давлати Тоҷикистон зимни суханронии худ дар ин форум масоили гармшавии иқлим, коҳиш ёфтани ҳаҷми пиряхҳои азим, истифодаи бенизому бебозгашти захираҳои обиро, ки дар обёрии заминҳои корам ба назар мерасад, аз мушкилоти асосии вобаста ба об дар минтақаи Осиёи Марказӣ арзёбӣ намуд. Ба гуфти Эмомалӣ Раҳмон то 40 фоизи оби минтақа ҳангоми обёрии бебозгашт масраф мешавад. Ба андешаи сарвари давлати Тоҷикистон сохтмони обанборҳо ва нерӯгоҳҳои обӣ ҳам барои истеҳсоли нерӯи барқ ва ҳам барои захирасозию истифодаи мунтазами об ба манфиатҳои кулли кишварҳои минтақа аст.
Дар ин форум, ки таҳти шиори «Муттаҳидшавӣ ба хотири об» сурат гирифт мавзӯи «Гармшавии иқлими сайёра ва таъсири он ба захираҳои оби ҷаҳон» ва масъалаҳои глобалию минтакавии марбут ба об ҳаллу фасл гардид. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниход намуд, ки дастгирии кишварҳои эҳтиёҷманд фондҳои дахлдори фавкулода дар Созмони Милали Муттаҳид таъсис дода шавад. Инчунин ташаббусҳои Тоҷикистон дар бораи ихтисос додани қисми дуюми даҳсолаи баиналмилалии амалиёти «Об барои ҳаёт» ҷиҳати зиёд намудани кӯмак ба кишварҳои қафомонда ва рӯ ба инкишоф дар ҳалли проблемаҳои об ва инчунин конфронси байналмилалӣ оид ба истифодаи оби кӯли Сарези Тоҷикистон барои таъмини кишварҳои Осиёи марказӣ бо оби тозаи нӯшиданӣ дастгирӣ ёбанд.
Дар конфронси 12-17 апрели соли 2015 дар Ҷумҳурии Корея Президенти кишвари тоҷикон ташаббуси нав пешниҳод кард, ки Даҳсолаи байналмилалии нави «Об барои рушди устувор» эълон карда шавад. Рӯзҳои 09-11-августи соли 2016 дар шаҳри Душанбе бо иштироки намояндагони беш аз 90 кишвар ва созмони байналмилаливу минтақавӣ ҳамоиши байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳадафи шашуми рушди устувор «Таъмини дастрасии умум ба об ва беҳдошт» баргузор гардид. Ҳадафи асосии ин ҳамоиш табодули афкор оид ба сабақҳои гирифташуда ва таҷрибаи мусбат дар соҳаи беҳбудии дастрасӣ ба об, тозагии он, ҷорӣ намудани ҳамгироии идораи захираҳои об, такмили манфиатнокии истифодаи он, коҳиш додани ифлосшавии захираҳои об ва ғайра буд.
Моҳи июни соли равон дар шаҳри Душанбе конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба татбиқи Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор, 2018-2028” баргузор мегардад. Ҳамин тавр, ташаббусҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон доир ба масъалаҳои ҷаҳонии об баҳри раҳоӣ додани аҳолии сайёра аз хатарҳои экологӣ ва буҳрони озуқаворӣ такони бузурге бахшида метавонад.
Асомуддин АЗИЗОВ, омӯзгори калони кафедраи фанҳои ҷамъиятӣ, рушди маҳал ва сайёҳии Донишгоҳи давлатии Данғара
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед