— Падарҷон... салом.
— Ваҳ, ҷони падар, ҷонам фидоят! Хайрият–е. Чаро ин қадар вақт ягон хату хабарат набуд? Саломатият хуб, кору борат чӣ хел?

— Шукр хубам. Бубахш, ки имкони гап задан надоштам.
— Чаро? Наход як телефон кардан ҳам душвор бошад? Очаи бечораат аз фикри ту ҳисобашро тамоман гум кард.

— Узр падарҷон, гуфтам–ку имкон набуд.
— Бачаҷон, дар куҷойӣ, ким-чи хел садоҳои ваҳмангез.
— Ҷоямон ҳамин гуна.
— Ин чи хела ҷо, писарҷон? Ягон бинои куҳнаро нияти кафондан доред-чи?
— Бинои куҳна не, падарҷон.
— Эҳ, бачатон, ҳеҷ гапота нафаҳмидам. Овозата ҳам дуруст шунида намешавад.
— Падарҷон, гуфтам–ку, ҷоямон ҳамин хел. Гап кӯтоҳ ман дар Расия нестам.
— Э–э, набошад дар куҷойӣ?
— Дар... Сурия.
— Сурия? Бачаҷон, о ту намедонӣ, ки он ҷо ҷанг аст? Қатлу куштор! Дар мулки бегона чӣ мекобӣ?
— Бубахш, падарҷон. Моро фиреб карда ин ҷо оварданд.
— Писарҷон... алло, ал-лоо, овозат шунида намешавад.

Гуфтугӯи омӯзгор Расули Икром бо писари навҷавонаш Ҷавлон ҳамагӣ чанд дақиқа идома ёфт. Ва ҳамон тавр якбора қатъ шуд.

Омӯзгори собиқадор, аълочии соҳаи маориф Расули Икром умри хешро бо таълиму тарбияи насли наврас бахшид. Сини ӯ аз ҳади нафақа гузаштаю қариб панҷоҳ сол ҳаёташ ба кори таълиму тарбия сарф гардид. Чун омӯзгорони фанни риёзӣ. Дар ин деҳаи дурдасти кӯҳистон бошад, мутахассисони ҷавон ҳавсалаи фаъолият надоранд. Шароити кӯҳистон душвор, на ба ҳар кас писанд меафтад. Аз ин ҷост, ки ҳарчанд омӯзгори куҳансолу собиқадор Расули Икром хост тарки мактаб кунаду даври пирӣ ронад, лек мудири мактаб хоҳиши ӯро рад ва ҳатто илтиҷо кард, то мактабро тарк насозад. Зеро омӯзгор намерасад.

Як сол пеш Ҷавлон, писари навҷавони омӯзгор Расули Икром мактаби миёнаро хатм кард. Аз рӯи имтиҳони супурда, ба донишгоҳ дохил шуд. Хост бо пайраҳаи падар гом ниҳад. Аммо қабули ӯ ба гурӯҳи шартномавӣ рост омад. Лек имкон набуд маблағи лозима супурда шавад. Ноилоҷ аз идомаи таҳсил даст кашиду ҳамроҳи чанд нафар ҳамсолон барои муҳоҷирати меҳнатӣ, озими кишвари рус гардид. Қариб ду моҳ аз писараш хату хабар набуд. Ҳеҷ сарфаҳм намерафт, ки чаро писараш бо телефони дастӣ ақаллан ҳавсалаи як даҳон гап задан надорад. Имрӯз овози писарашро шуниду шод гашт. Лек чун дар куҷо қарор доштанашро фаҳмид, тамоман гаранг шуд.

Ҳеҷ бовараш намеомад, ки писари ӯ, нафари рӯзгордида ба чунин роҳи хато по ниҳода бошад. Акнун ба атрофиён чӣ тавр менигарад? Минбаъд шогирдонро чӣ гуна таълим медиҳад? Кош ба ғарибӣ рафтани писараш розӣ намегашт. Дар гӯр мулки мардум ва пули аз он ҷо ёфтшуда. Аз ин ваҷҳ худро сахт маломат дошт, омӯзгор Расули Икром.

Душвориҳои ҳаёти муҳоҷират дар кишвари бегона навҷавони гармиву сардиҳои рӯзгорро нодида Ҷавлон ва ҳамроҳони ӯро маъюс ва ноумед гардонд. Махсусан муносибати сард, таҳқиру озор аз ҷониби полисҳо. Полисҳо гӯё аз таги нохун чирк мекофтанд. Болои сӯхта намакоб, заҳмати чанд моҳ кашидаи эшонро нафари корфармо, ҳангоми таъмири боғчаи кӯдакон, бо ҳар баҳона кӯшиш дошт ба таъхир андозад.

Рӯзҳои ҷумъа барои адои намоз сарҷамъона ба яке аз масҷидҳои ҷомеи пойтахти кишвари рус мерафтанд. Маҳз он ҷо бо чанде аз намояндагони гурӯҳҳои ифротӣ вохӯрияшон сурат гирифт. Эшон бо навҷавонони тоҷик суханро аз дур оғоз бахшида, мекӯшиданд бачаҳоро ба доми фиреби худ гирифтор намоянд.
Аввал аз боби худошиносиву эътиқод ҳарф зада, ноаён суханро ба маҷрои лозима ворид месохтанд.
— Бачаҳо, он ҷо дар Сурия мардуми мусулмон, занону кӯдакони аҳли суннатро шиаҳои худобехабар беҳаду ҳисоб қир доранд, – боре зимни вохӯрӣ ва суҳбат изҳор намуд нафаре аз эшон. — Ба онҳо ёрӣ расондан лозим.

Намоянда чун равоншинос ҳис кард, ки тоҷикбачаҳо дудила ва дар посух чи гуфтанро намедоданд. Фишорро сахттар кард:
— Шумо худро мусулмони комил ва аҳли суннат меҳисобед? Чаро хомӯшед? Магар ба ёрӣ намешитобед? Мусулмони комил бетараф меистад?
Инро гуфта намоянда ба дасти Ҷавлон ва се ҳамроҳаш яктогӣ асъори сабзи хориҷии саддоллара, ки аксар муштоқи бо худ доштани онро доранд, часпонд. Аз ҷавонон каме дур шуда чеҳра қафо гардонда гуфт:
— Агар майли рафтан дошта бошед, роҳкиро ҳам аз ҳисоби мо. Пардохти ҳар моҳи он ҷо буданатон се ҳазор доллар.
Чунин ваъдаҳо азми ҷавононро қавӣ гардонд.

Бо тайёра ба кишвари Туркия расида, аз он ҷо тавассути роҳнамоии роҳбаладон озими Сурия шуданд.
Онҳоро ба минтақае партофтанд, ки бо чанде аз ҳамватанони хеш дучор омаданд. Ҳарчанд назди саркардаҳои гурӯҳҳо ба назар болидарӯҳ намоянд ҳам, Ҷавлон аз нигоҳ маъюсии эшонро ҳис карда тавонист.
— Беҳуда ин ҷо омадед, – боре дур аз ҳузури роҳбарон изҳор кард яке аз он тоҷикбачаҳои пешомада ва аз рӯйдодҳои ин ҷо бохабар.

— Чаро? – ҳайрон шуда пурсид яке аз ҳамроҳони Ҷавлон.

— Ин ҷо мисли гӯштқимакунак. Мо барои инҳо бегонаем ва ҷои мо ҷабҳаи аввали ҷанг аст. Шуморо ҳам пас аз таълими чандрӯза ба сафи пеш мефиристанд. Зинда мондан гумон аст.
— Набошад, чӣ кор кунем, қафо баргардем?
— Роҳи бозгашт нест. Фаҳманд, ки касе қафо рафтан мехоҳад, тавре нобуд месозанд, ки худат ҳам бехабар мемонӣ.

Як ҳафта пас аз суҳбат бо писар Расули Икромро барои суҳбат ба идораи бехатарии ноҳия даъват карданд.
— Ҳм–м, писарат террорист шудаву ту бепарво гаштаӣ–а? – ба қавле якбора ба ҳамла гузашт корманди ҷавони мақомоти бехатарӣ.

Ӯ аз ҳар хусус ҳарф зада, омӯзгори куҳансолро хеле мазаммату накуҳиш кард. Аз он ваҷҳ, ки худ машғули тарбия ва таълими насли наврас шуда, писараш ба роҳи бад по ниҳодааст. Ҷои ӯ барин омӯзгор мактаб, таълиму тарбияи наврас нест. Корманди ҷавон суханҳое баён кард, ки ба иззати нафси омӯзгори куҳансол расида, ӯ хешро таҳқирдида шумурд. Муддате, ки корманд ҳарф мезад, Расули Икром овоз набаровард. Хомӯшона ба чеҳрааш нигоҳ афканда, гуфтаҳояшро ноилоҷ қабул дошт. Билохира аз гуфтори беҳудаи вай дилгир, аз ҷо бархосту майли рафтан кард.

— Ба куҷо?! – аз ҷо нимхез шуда хитоб кард корманд.
— Назди сардорат!

— Ээ–э, – гӯён корманди ҷавон ҳайрон дар ҷояш меистод.

Омӯзгори собиқадор рост ба қабулгоҳ даромада, аз ёрдамчӣ хоҳиш кард, роҳбарашро огоҳ созад.
Назди сардори идораи бехатарӣ, ба қавле хуб дарди дил кард. Аз он хусус ки корманди чунин идораи бонуфуз нисбати ӯ, нафари сину солаш ба ҷое расидаю умрашро сарфи таълиму тарбия намуда, чунин рафтори ҳавобаландона, пур аз кибру ғурур ва аз одоб берунро раво дид.

Чи илоҷ, имрӯз зиндагӣ душвор. Дар ватан кор ёфт намешавад. Ҷавонон маҷбуранд хориҷ, ба муҳоҷирати меҳнатӣ раванд. Он ҷо намояндагони гурӯҳҳои ифротӣ корро ба роҳ монда, ҷавонони рӯзгорнодидаро аз роҳ мезананд. Кадом падар мехоҳад, ки фарзандаш берун аз роҳи рост по ниҳад? Аз ин хусус ва дигар масоил омӯзгор Расули Икром бо сардор хеле суҳбат дошт.

Сардор марди дар чаккаҳояш сафедӣ дамида, ботамкинона гуфтаҳои омӯзгори собиқадорро гӯш кард. Ба ҷои кормандаш аз вай узр пурсид. Рақами телефони дастияшро навишта гирифт. Ваъда дод, ки кормандашро сахт танбеҳ дода, аз боиси писараш маълумоте пайдо шавад, ҳатман ӯро хабар хоҳанд кард.

Расули Икром пас аз суҳбат хона баргашта, рӯҳан азоб мекашид. Чӣ кор карданро намедонист. Хайрият, ки таътили тобистона фаро расид ва хонандагон аз мактаб фориғ. Вагарна ҳатто тасаввур кардан барояш душвор буд, ки машғулиятҳоро чӣ тавр гузаронад.

Ба ҳама душвориҳои ба сараш омада, мекӯшид аҳли байт, бахусус ҳамсар, аз моҷарои бо писар рухдода, огоҳ нагардад.

Баъди чанде сардори идораи бехтарии ноҳия ба ӯ занг зада, хоҳиш дошт наздаш ҳозир шавад. Дар ҳуҷраи корӣ пас аз ҳолпурсӣ сардор бо таассуф хабар расонд, ки писараш он ҷо, дар мулки бегона ҳалок шудааст. Ҳини хайрухуш муаллим аз сардор хоҳиш намуд ин маълумот ошкор нашавад. Вагарна ҳамсараш тоби онро надорад. Бардошт нахоҳад кард. Сардор ваъда дод.

Барои омӯзгори собиқадор гузашти вақт гӯё дигар вуҷуд надошт. Дар фироқи ҷавонписари ғӯрамарг дарун–дарун месӯхт. Чун каҳдуд. Аммо мекӯшид атрофиён, махсусан ҳамсараш дарак наёбад. Бе ин ҳам аз дурии фарзанд ҳоли табоҳ дошт.

“Эҳ, ҷони падар, муғчаи вонагашта, чӣ кор кардӣ? – дар танҳоӣ ашкрезон худ ба худ ҳарф мезад омӯзгори собиқадор Расули Икром. – Хонаатон сӯзад, қотилони ҷигарбандам.”
Ӯро лозим буд дар ҷисми хеш дарди басо вазнин, марги фарзандро гирифта гардад. Аз афташ дард зӯрӣ кард ва ӯ натавонист дошт намояд. Охирҳои таътили тобистона маҳз бар асари ин дарди пурсӯз Расули Икром оламро падруд гуфт.

Дар маросими ҷаноза наз-дикону пайвандон, дӯстону ҳамкорон ширкат доштанд. Ҳама писари хурдияш Ҷавлонро, ки соле пеш ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтаву хеле муддат аз худ дараке намедод, сахт мазаммат дошт. Ақаллан телефони дастияш фаъол набуд, ки фарзанди бемеҳрро аз фавти падар огаҳ созанд.