Дар ҳама давру замон макотиби олии кишвар баҳри рушди мамлакат мутахассисони хубу кордонро омода намуда, ба соҳаҳои гуногун раҳсипор менамояд. Имрӯз низ ин рисолатро донишгоҳу донишкадаҳои кишвар иҷро намуда истодаанд. Аммо мушкилоти ҷузъие низ ҳастанд, ки хусусияти кулро доранд. Ин мушкилоти кӯчак метавонад, садди роҳи тарбияи мутахассисони хубу кордон гардад. Ин ҳам бошад, дар дарсҳо иштирок накардани донишҷӯёни макотиби олии кишвар ва хориҷ шудани онҳо аз донишгоҳ аст.

Давлату ҳукумати кишвар баҳри насли наврас тамоми шароитҳои мавҷударо фароҳам меорад, то онҳо таҳсил намоянду дар тамоми соҳаҳои хоҷагии халқ кор карда, ба ин васила дар пешрафти давлату миллати хеш саҳми худро гузоранд. Аммо ба гуфти омӯзгорон дар дарс иштирок накардани донишҷӯён ин ҳамаро барбод додааст ва онҳо наметавонанд, мутахассиси хуб омода намуда, баҳри рушди соҳаҳои кишвар равона созанд.

Вобаста ба ин мавзӯъ декани факултаи журналистикаи ДМТ Саъдӣ Маҳдӣ мегӯяд: “Барои ба дарс наомадани донишҷӯён омилҳои зиёде ҷой доранд, ки бештари онҳо хусусияти инфиродӣ доранд, на хусусияти оммавӣ. Баъзеи донишҷӯён танбаланду саҳар барвақт намехезанд. Боз омилҳои иқтисодӣ низ ҳаст. Масалан, донишҷӯёне низ ҳастанд, либос ё пойафзоли нав надоранд, вале ин ҳалшаванда асту набояд аз он мусибат сохт”.

Ба гуфти ин устоди донишгоҳ омилҳои зикргардида, омилҳои ҷузъӣ ва ҳалшавандаанд, вале аз ҳама бадаш он аст, ки баъзе аз донишҷӯён шавқу завқ надоранд ва ин боис шудааст, ки дар дарсҳо иштирок накунанд.

- Дар даврони шӯравӣ мардум пахтачинӣ мерафтанд. Ин ҳам дар ҳоле буд, ки мо ҳамагӣ 2 моҳ хонда будему халос. То моҳи ноябру декабр, ҳатто то барф боридан пахта мечиндем. Агар дар дили шахс завқу шавқ набошад, ӯро маҷбур карда намешавад. Донишҷӯ ҳавас надошта бошад, аз дасти мо, устодон коре намеояд, - дар идома афзуд Саъдӣ Маҳдӣ.

Давлат Нозимовро баъд аз сеюним соли таълим аз донишкада хориҷ карданд. Ӯ шавқу завқи зиёди илмомӯзӣ дошт, аммо бо хориҷ шуданаш аз донишкада завқу ихлосаш канда шуд. Давлат дар Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон таҳсил мекард ва мехост дар оянда як журналисти хуб шуда, дар пурра намудани фазои иттилоотии кишвар саҳми худро гузорад. Аммо нашуд.

- Ман таҳсилро дӯст медорам. Шояд он нафароне, ки хориҷ мешаванд, мушкилиҳои худро доранд. Шароити зиндагиам аввал хуб буд, падарам кор мекард, аммо баъд аз вафоти падарам шабона кор карда, дар дарсҳо иштирок карда наметавонистам ва ин сабаб шуду хориҷ шудам. Ҳоло дар муҳоҷирати меҳнатиам. Пул кор мекунам, аммо ғамгин аз онам, ки он чизе ки дилам мехост, яъне аз журналист шудан, маҳрум гардидам, - бо таассуф гуфт Давлат.

Сафар Одинаев, донишҷӯи дигарест, ки дар дарсҳо кам иштирок мекунад ва ӯ низ сабабро дар мушкилоти иқтисодӣ медонад. Ба гуфтаи ӯ шароити хонаводаашон он қадар ҳам хуб нест ва барои будубошу хӯрокаи ӯ дар шаҳри Душанбе кам маблағ мефиристанд ва ӯ маҷбур мешавад, ки барои таъмини зиндагияш ба коре машғул шавад.

- Шабона дар як дӯкони нонпазӣ кор мекунам ва аз ин сабаб рӯзҳо дар дарс баъзан иштирок карда наметавонам. Ва ҳамин сабаб шудааст, ки ба қавле “сари сӯзанам” ҳоло. Агар чанд маротибаи дигар дар дарсҳо иштирок накунам, шояд аз донишгоҳ хориҷ шавам. Дар дарс иштирок накунӣ, хориҷ мешавӣ ва ё шояд на он қадар мутахассиси хуб, аммо дигар илоҷ надорам. Агар кор накунам, аз куҷо ёфта мехӯрам,- мегуяд, Сафар.

Баъзе аз омӯзгорон бар онанд, ки дар баробари дигар омилҳои марбут ба иштирок дар дарсҳои донишандӯзон яке аз омилҳое, ки ба дарсу хондани онҳо пайвастагӣ дорад, ин беодобии онҳо мебошад.

Бобозода Фаридун, устоди Академияи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бар он назар аст, ки дарсшикании донишҷӯ аз беодобии ӯ маншаъ мегирад. Шахси беодобро таълим додан мушкил аст. Оне, ки таълими кофӣ надорад, ҳеҷ гоҳ мутахассиси хуб буда наметавонад.

- Баъзеҳо шояд ба ягон воситае дар дарсҳо кам иштирок карда, соҳиби диплом ва ё ҳуҷҷати дахлдори касбу коре шаванд ва ҳатто дар кадом коргоҳе мансаби мутахассисро ишғол ҳам кунанд, лекин ӯ ҳамагӣ мансабро ишғол кардааст, на мутахассис шудааст, - дар идома зикр намуд Бобозода Фаридун.

Хулоса, дарсшиканиро яке дар одобу ахлоқи донишҷӯ, дигаре дар завқ надоштани ӯ ба касби интихобкарда, худи донишҷӯён бошанд, дар мушкилиҳои иқтисодӣ мебинанд. Бо вуҷуди ин ҳама масъулин ва донишҷӯёнро мебояд сари ин масъала фикр кунанд ва дар рафъи мушкили ҷойдошта, камари ҳиммат банданд.