Таҳсилоти фосилавӣ яке аз шаклҳои муосири илмомӯзист, ки рӯз то рӯз дар ҷаҳон маъмул гардидаистодааст. Солҳои охир ин усули таълим дар аксар донишгоҳу донишкадаҳои Тоҷикистон низ ҷорӣ шудааст. Яке аз хусусиятҳои ин тарзи таҳсил он аст, ки донишҷӯёни ба таҳсили фосилавӣ фаро гирифташуда, бояд аз технологияи нави муосир истифода бурда тавонанд, то дар рафти дарсҳо ба мушкилӣ дучор нагарданд. Зеро ин усули нав фақат ба технологияи нави ҳозиразамон такя мекунад. Доир ба ин навъи таҳсил ва мушкилиҳои он бо Самизода Толибҷон, мутахассиси пешбари Раёсати таҳсилоти олии касбӣ ва баъдидипломии Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон суҳбат намудем.

- Дар ибтидо мегуфтед, ки зарурати ҷорӣ гардидани таҳсилоти фосилавӣ дар кишвар чист ва он аз таҳсили ғоибона чӣ фарқ дорад?

- Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ин масъала диққати махсус зоҳир намуда, иброз доштанд, ки дар шароити имрӯза раванди таълиму тадрисро бе истифодаи васеи воситаҳои техникӣ ва технологияҳои муосир тасаввур кардан ғайриимкон аст. Имрӯзҳо вақти он расидааст, ки ба усули анъанавии таҳсили ғоибона хотима бахшида, таҳсилоти фосилавӣ ба роҳ монда шавад, то ҷавонони кишвар низ аз тамоми нозукиҳои технологияи нав бохабар бошанд. Баъди ин таҳсили фосилавӣ ба роҳ монда шуд ва имрӯз аз ҷониби Вазорати маориф ва илм ба ин усули нав диққати махсус дода мешавад.

Низоми таҳсилоти фосилавӣ аз низоми ғоибона дар он фарқ мекунад, ки низом, низоми кридитӣ аст ва он донишҷӯёне, ки тариқи фосилавӣ таҳсил мекунанд, метавонанд, дарсҳояшонро тариқи онлайн ба воситаи шабакаҳои иттилоотӣ гузаронанд. Асосан дар ин усули навъи таҳсилот дарсҳо ду намуд ба роҳ монда шудаанд, яъне дарсҳои аудиторӣ ва дарсҳои ҳузурӣ. Донишҷӯён дар давоми сол бояд ду маротиба ба донишгоҳ ҳозир шуда, дарс гузаранд. Дарсҳои ҳузурии онҳо танҳо ба хотири он аст, ки омӯзгорон аз ин омили нав ҳамагонро бохабар кунанд, то дар давоми дарсҳои онлайнӣ ва супоридани имтиҳонҳо ба мушкилиҳо дучор нагарданд. Низоми ғоибона бошад, низоми анъанавӣ аст ва ин усулро метавонанд, бо осонӣ аз низоми нав фарқ кунанд.

- Вақте дарсҳо фосилавианд, чӣ зарурат дорад, ки донишҷӯён боз ба донишгоҳҳо раванд?

- Чун дар боло зикр намудам, ин усули навро то ҳол донишҷӯён хуб аз худ накардаанд ва устодони донишгоҳҳоро зарур аст, ки дарсҳои ҳузурӣ гузаронанд. Дар нимсолаи аввал ва дуюм донишҷӯёни ин навъи таҳсил бояд аз 7 то 10 рӯз ба дарс рафта, аз нозукиҳои таҳсилоти фосилавӣ бохабар шаванд. Дар дарсҳои ҳузурӣ иштироки донишҷӯй шарт ва зарур аст.

- Мушоҳидаҳо нишон меди-ҳанд, ки донишҷӯён ҳоло ҳам дар ин навъи таҳсил ба мушкилиҳои зиёд дучор мешаванд. Сабаб дар чист?

- Сабаб дар он аст, ки то ҳол донишҷӯёни донишгоҳҳо ба ин усули нави таҳсил хуб ворид нашуданд ва одат накарданд. Ин усули беҳтарин ва осонтарин аст. Агар худи донишҷӯ шавқу рағбат дошта бошад, дар ҳамон ҳолат вай дигар ба мушкилӣ дучор намешавад. Он донишҷӯёне, ки баҳонаи компютеру интернети баландсуръатро мекунанд, дар асл ин тавр нест. Аксар донишҷӯён телефони мобилӣ ва интернет доранд. Онҳо метавонанд, ба воситаи телефони худ дарсҳоро гузашта, рейтингу имтиҳонҳоро супоранд. Шарт нест, ки ҳатман аз компютерҳо истифода баранд. Дар як нимсола барои барномаи дарсҳои фосилавӣ ҳамагӣ 128 мегабайт барои интернет лозим аст. Ин ба фикрам мушкил нест.

- Дар банди дуюми қисми 3 Низомномаи таҳсилоти фосилавӣ дар муассисаҳои таҳсилоти олии касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин омадааст: “Дар шароити таълими фосилавӣ таълимгоҳ вазифадор аст, ки ҳар як муҳассилро дар ҳаҷми соатҳои нақшаи таълим бо захира ва воситаҳои асосии иттилоотӣ ва коммуникатсионӣ, ки барои азхудкунии барномаҳои таълим кифоя мекунанд, таъмин намояд. Дар ҳолати мавҷуд набудани барномаҳои таълимӣ мактаби олӣ метавонад, ин воситаҳоро вобаста ба шароит, тартибот ва қонунҳои амалкунанда ба донишҷӯён бевосита пешниҳод намояд”. Инро шарҳ медодед?

- Яъне дар асоси низомномаи қабулшуда, донишгоҳ ва омӯзгорон вазифадоранд, ки дар рафти дарсҳо ба донишҷӯён роҳҳои осонтарин ва ҳамеша нақшаи таълими худро дошта бошанд. Ҳамаи он нақшаҳои таълимии устодон бояд дар шакли электронӣ бошанд, то таълимгиранда онро ба осонӣ дастрас намояд. Як чизи муҳим дар низоми таҳсилоти фосилавӣ он аст, ки дарсҳои дар шакли электронӣ буда, ҳаргиз аз саҳифаҳои махсусе, ки ҳар як донишҷӯй дар худ дорад, гум намешавад. Инчунин омӯзгорон вазифадор ҳастанд, ки ҳангоми гузаронидани дарсҳо базаи техникии худро дуруст ба роҳ монанд, то донишҷӯён тавонанд, бе ягон мушкилӣ аз он истифода баранд.

- Аз нигоҳи Шумо дар таҳсилоти фосилавӣ иштироки донишҷӯён дар дарсҳои ҳузурӣ аз ҷиҳати иқтисодӣ магар зараровар нест ва ин ҳатмист?

- Таъкид мекунам, ки барои ба пуррагӣ ворид гардидан, ба усули нав дар кишвари мо вақт лозим аст. Барои он донишҷӯёне, ки берун аз кишвар ҳастанд ва сари вақт ба дарсҳояшон ҳозир шуда наметавонанд, аз ҳисоби маблағгузорӣ ва ин вабои ҷаҳонӣ ба онҳо имконият дода мешавад, ки дар даври дуюми таҳсил иштирок намуда, ҳамаи имтиҳонҳоро супоранд. Инчунин барои он донишҷӯёне, ки дар хона шабакаи интернетӣ надоранд ё дар деҳот ҳастанд, метавонанд, аз авдиторияҳои махсуси донишгоҳҳо, ки бо интернети суръати баланд пайваст шудаанд, ройгон истифода баранд. Инчунин гуфта метавонам, ки таҳсилоти фосилавӣ ба тамоми шахсон, новобаста аз маҳали ҷойгиршавии онҳо барои гирифтани таҳсили босифат ва дар айни замон нисбат ба таҳсилоти анъанавӣ бо хароҷоти нисбатан кам имкон фароҳам меорад.

- Оё муайян кардед, донишҷӯёне, ки тариқи фосилавӣ таҳсил мекунанд, то кадом андоза аз нозукиҳои ин навъи таҳсил бохабаранд?

- Ҳоло дар донишгоҳҳои кишвар, чӣ дар пойтахт ва чӣ берун аз он ҳамагӣ 29979 донишҷӯ таҳсил доранд. Ба пуррагӣ гуфта наметавонам, ки онҳо аз ҳамаи нозукиҳои ин навъи таҳсил бохабаранд, аммо ҳаминро таъкид мекунам, ки бояд ҳам донишҷӯ ва ҳам устодони донишгоҳҳо кӯшиш кунанд, то аз тамоми нозукиҳои ин усул дар кӯтоҳтарин муддат огаҳ шаванд.