Суоле, ки беш аз 10 сол аст, сари он донишҷӯёну омӯзгорон назари мухолиф доранд

Дар Тоҷикистон аз соли 2007 инҷониб бо як қарори вижаи Ҳукумати кишвар раванди ба низоми кредитӣ гузаштани таҳсилот амалӣ гардида истодааст. Ин низом давра ба давра амалӣ гардида, тӯли ин солҳо қариб тамоми муассисаҳои таҳсилоти олии касбии кишвар ба низоми таҳсили кредитӣ гузаштаанд.

Аммо то ҷое аён аст, раванди имтиҳонсупорӣ тариқи ин низом барои бархе аз донишомӯзон ва ҳам омӯзгорон чандон қобили қабул набуда, бисёри онҳо шиква аз он доранд, ки тариқи имтиҳонҳои тестӣ дониши муҳассилин ба таври бояд санҷида намешавад ва ҳастанд ҳолатҳое, ки донишҷӯён ба таври тасодуф натанҳо ба донишгоҳ дохил мешаванд, ҳатто онро хатм мекунанд.

Ба гуфти мутахассисони соҳа имтиҳонҳои санҷишӣ чи тестӣ ва чи анъанавӣ ба санҷиши донишу малакаи донишҷӯён таъсири калон дорад.

Ба гуфти Беҳрӯз Шукруллоев, устоди факултети журналистикаи ДМТ имтиҳонҳои тестӣ бояд дар донишгоҳҳое роиҷ бошад, ки шумораи донишҷӯён дар гурӯҳҳои академӣ зиёданд. Ӯ ба таври мисол аз донишгоҳҳои аврупоӣ ёдовар шуд, ки дар он донишгоҳҳо шумораи донишҷӯён зиёд аст ва агар имтиҳон ба таври анъанавӣ гузаронида шавад, хеле вақти зиёдро мегирад. Дар донишгоҳҳои Тоҷикистон дар як гурӯҳ 25-30 нафар таҳсил мекунанд, ки аз онҳо гирифтани имтиҳони шифоҳӣ ягон мушкилӣ пеш нахоҳад овард.

- Бо ҳамин сабаб дар мамолики аврупоӣ аз имтиҳони тестӣ истифода мебаранд. Аммо имтиҳони анъанавӣ бештар фоиданок ва муфид аст, зеро дар ин гуна имтиҳон донишҷӯ фикри худро баён мекунад ва он мавзӯъ дар хотирааш хуб нақш мебандад. Дар имтиҳони тестӣ бошад, донишҷӯ тестҳоро аз ёд карда, имтиҳонро месупорад ва пас аз чанде он тестҳое, ки донишҷӯ дар вақти имтиҳон аз худ карда буд, аз хотирааш зуд фаромӯш мешавад,-илова кард ӯ.

Ин ҳамсуҳбати мо бар он назар аст, ки имтиҳони анъанавӣ аз имтиҳони тестӣ дида хеле беҳтар ва ба донишҷуён муфидтар мебошад.

Профессор Ҷовид Муқим дар ин росто гуфт, ки имтиҳони тестӣ ҳам вақти камтарро мегирад ва ҳам донишҷӯ аз муаллим барои бали пасту баланд гирифтан, шикоят намекунад. “Зеро ҷавобҳо аз тариқи худи калидҳои тест санҷида мешаванд ва ин ҷо замони имтиҳонсупории донишҷӯ, муаллим ягон нақше надорад”.

Аммо Ҷовид Муқим ҷиҳати манфии имтиҳонҳои тестиро дар он медонад, ки дар ин навъ имтиҳон донишҷӯ фикри худро баён карда наметавонад.

- Дар имтиҳони шифоҳӣ қобилияти нутқи донишҷӯ баланд мешавад. Донишҷӯ вазифадор мегардад, то мавзӯъро пурра фаро гирад. Суолҳоро на бо як ҷумла, балки бо тамоми ҷузъиёташ шарҳ медиҳад. Ҷиҳати манфиаш ин сарфи вақти зиёд ва норозигии донишҷӯ нисбати баҳои гузоштаи муаллим мебошад,- илова кард, профессор Ҷ. Муқим.

Дар ҳамин ҳол Сангин Гулов, мудири кафедраи телевизион ва радиои факултети журналистикаи ДМТ бар ин назар аст, ки аслан тарзи гузаронидани имтиҳон муҳим нест. Муҳим ин аст, ки донишҷӯ онро чи гуна қабул кардааст. Аммо ӯ ҳам аз имтиҳони тестӣ чандон хушоянд нест.

- Мушоҳидаҳо нишон медиҳанд, ки бархе аз донишҷӯёни тариқи тестӣ имтиҳон супорида, донишро ба таври тасодуф аз худ кардан мехоҳанд. Онҳо моҳияти масъаларо нафаҳмида, тахминан ҷавоб медиҳанд ва ин табиист, ки ба сифати таҳсилот халал мерасонад. Ин ҷо мушкил на дар тарзи гузаронидани имтиҳон, балки дар муносибати муаллим ва донишҷӯ аст. Барои ҳалли ин масъала бояд худи донишҷӯ ва ҳамзамон, муаллим низ талош намоянд. Яъне муаллим тавре имтиҳон гирад, ки ба донишҷӯ ҷабр нашавад. Дар айни замон донишҷӯро мебояд на барои баҳо, балки барои гирифтани дониш кӯшиш намояд, - гуфт С. Гулов.

Бо дарназардошти афзалиятнок будани тарзи шифоҳии имтиҳонсупорӣ роҳбарияти баъзе аз донишгоҳҳои кишвар ин усулро дар кори имтиҳонсупорӣ дубора ҷорӣ карданд. Аз ҷумла, нимсолаи дуюми соли равон бо фармони ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон дар ин донишгоҳ низоми шифоҳии имтиҳонсупорӣ аз нав ҷорӣ карда шуд.

Ин ҳолатро профессор Ҷовид Муқим ин гуна шаҳр дод, ки тайи чанд соли охир сатҳи дониши муҳассилин каме коста гашт. Аз тарафи роҳбарият дар баъзе аз факултетҳои донишгоҳ ба таври таҷрибавӣ дубора тарзи гузаронидани имтиҳони шифоҳӣ ба роҳ монда шуд. Натиҷаи он баъди супоридани имтиҳонҳои тобистона маълум хоҳад гашт.

Донишҷӯёни ин муассисаи таълимӣ аз иқдоми роҳбарияти донишгоҳ истиқболи гарм намуда, бовар доранд, ки акнун сифати таълим беҳтар хоҳад шуд.

Фаридун Сафарзод, як донишҷӯи ин боргоҳ ҳангоми суҳбат бо мо гуфт, донишҷӯе, ки тестро ягон маротиба нахондааст, дар вақти имтиҳонсупорӣ баҳои аъло мегирад, аммо нафароне, ки дар рафти дарс иштироки фаъолона доштанд, дар имтиҳон бали паст мегиранд, ки ин то ҷое ба тафаккури онҳо таъсири манфӣ хоҳад гузошт: “Ба андешаи ман низоми анъанавӣ нисбат ба низоми тестӣ беҳтар аст. Зеро дар ин низом донишҷӯ он чизеро, ки дар робита ба мавзӯи пешниҳодшуда медонад, баён мекунад ва ин донишҷӯро водор месозад, то бештар мутолиа намояд”.

Музаффар Айдаров як донишҷӯи дигар мегӯяд, ки махсусан дар равияҳои гуманитарӣ набояд имтиҳонҳо тестӣ бошанд.

- Ин илмҳо бояд таҳлилу баррасӣ карда шаванд, вале ҳангоми супоридани имтиҳони тестӣ чунин имконият аз байн меравад. Донишҷӯён имкон надорад, ки дар бораи ин ё он мавзӯъ фикрашро баён намояд,- гуфт М. Айдаров.

Ҳошим РАҲМАТУЛЛОЕВ,
донишҷӯи соли
аввали факултети
журналистикаи ДМТ