Рушди илму маориф калиди пешрафти ҳамаи соҳаҳо ва омили муҳимтарини таъмин намудани ояндаи босуботи давлат ва фардои босаодати ҷомеа ба ҳисоб меравад.

Эмомалӣ Раҳмон

Сарвари давлат дар Паёми имсолаашон ба Маҷлиси Олӣ қайд карданд, ки Тоҷикистон тибқи таҳлилҳои ЮНЕСКО ва Бонки Ҷаҳонӣ ба гурӯҳи кишварҳое дохил шудааст, ки ҳаҷми маблағгузории онҳо ба соҳаи маориф аз ҳисоби буҷети давлат зиёд мебошад. Дар ин раддабандӣ мамлакати мо аз 183 кишвари таҳти омӯзиш қарордошта ҷойи 21-умро ишғол менамояд.

Дар таҳлиле, ки вобаста ба маблағгузорӣ дар соҳаи маориф Бонки Ҷаҳонӣ ва Юнеско гузаронидааст, солҳои гуногуни кишварҳо ба назар гирифта шуда, натиҷаи он моҳи октябри соли 2023 интишор гардидааст. Бино ба таҳлили мазкур кишварҳои Осиёи Марказӣ чунин зинаҳоро дар самти маблағгузории зиёд вобаста ба соҳаи маориф касб кардаанд:

- Туркманистон ҷойи 3-юм (2020);
- Узбекистон ҷойи 18-ум (2020);
- Тоҷикистон ҷойи 21-ум (2021);
- Қирғизистон ҷойи 49-ум (2019);
- Қазоқистон ҷойи 87-ум (2019).

Зинаи аввали ин таҳқиқотро Ҷумҳурии Сиерра - Леоне ва зинаи охир, яъне 183-юмро Ҷумҳурии Судони Ҷанубӣ касб кардааст.
Дар буҷети давлатии соли 2021 барои соҳаи маориф 5 миллиарду 597 миллион сомонӣ пешбинӣ гардидааст, ки ин нисбат ба соли 2020-ум 11,2 фоиз зиёд буда, қариб 20 фоизи буҷети давлатӣ ва 6 фоизи маҷмуи маҳсулоти дохилиро ташкил медод.

- Тибқи Стратегияи миллии рушди маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2030 бисёр ислоҳотҳои навбатӣ ба нақша гирифта шудааст, ки маблағгузории соҳаи маориф барои онҳо зарур аст. Аз ин лиҳоз, то соли 2030 аз ҳисоби ҳаҷми буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ дар ин самт зиёд мегардад. Яке аз роҳҳое, ки зинаҳои баландтарро касб карда метавонем, ин маблағгузории бештар ба ин соҳа аст. Зеро дар ин сурат кадрҳои баландихтисос омода мегардад ва ба рушди иқтисоди кишвар мусоидат карда метавонанд, - мегӯяд Шерзод Дӯстмурод, сармутахассиси Раёсати иқтисод ва нақшагирӣ дар соҳаи маориф ва илми Вазорати маориф ва илм.

Тибқи омори Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2023 барои соҳаи маориф 7 млрд. 210 млн. 355 ҳазор сомонӣ ҷудо карда шуда буд, ки нисбат ба соли 2022, 13% зиёд буд ва он 5,7% - и маҷмуи маҳсулоти дохилӣ ва 18,9 %-и буҷети давлатиро дар бар мегирифт.

Ҳамчунин, дар соли 2024 аз ҳисоби буҷети давлатӣ ба соҳаи маориф ва илм 8 млрд. 231,9 млн. сомонӣ ҷудо гардидааст, ки нисбат ба соли гузашта 1 млрд. 21,5 млн. сомонӣ ё 14,2 фоиз зиёд буда, қариб 18,7 фоизи ҳаҷми умумии хараҷоти буҷет ва 5,7 фоизи маҷмуи маҳсулоти дохилиро ташкил медиҳад.

Зуҳуриддин Асрорзода, иқтисоддони кишвар мегӯяд, ки дар ҳақиқат соҳаи маориф ҳамеша дар мадди аввал буда, кишвари мо барои пешрафти ин соҳа ва рушди сармояи инсонӣ маблағҳои заруриро равона менамояд.

- Дар натиҷаи амалисозии барномаҳои созандаи Ҳукумати мамлакат қисми даромади буҷети давлатӣ ҳар сол зиёд гардида, барои фароҳам овардани шароити мусоид дар соҳаи маориф, баланд бардоштани сифати таҳсилот, таҳлил ва арзёбии раванди таълиму тарбия ва беҳтар кардани инфрасохтори муассисаҳои таълимӣ маблағҳои зиёд сол то сол равона мегардад. Маҳз ин маблағгузорӣ ва таваҷҷуҳи Ҳукумати кишвар, бахусус Роҳбари давлат аст, ки соҳаи маорифи кишвар дар дунё мавқеи устуворро сол то сол касб менамояд, - гуфт З. Асрорзода.

Ба назари ин иқтисодчӣ сол то сол зиёдшаваии маблағгузорӣ ба соҳаи маориф ҷиҳати беҳтар кардани фаъолият дар ин самт, таъминоти моддию техникии он, амалишавии стратегияву барномаҳои давлатии соҳа, тақвият ва истифодаи самараноки сармояи инсонӣ, инчунин омода кардани кадрҳои баландихтисоси ҷавобгӯ ба талаботи замони муосир мусоидат менамояд.

Гулафшон КАРИМОВА, “ҶТ”