МАОРИФ ВА ИЛМ
Шанбе 27 Апрел 2024 03:02
Ё чаро довталабон ба ихтисосҳои мазкур камтаваҷҷуҳанд?
Маркази миллии тестӣ дар соли 2020 шумораи довталабони дорои таҳсилоти миёнаи умумӣ, ибтидоӣ ва миёнаи касбиро муайян намуд, ки ба гурӯҳи ихтисосҳои 1 табиӣ ва техникӣ (16029), 2 иқтисод ва география (18163), 3 филология, педагогика ва санъат (18593), 4 ҷомеашиносӣ ва ҳуқуқ (9010) ва ба гурӯҳи ихтисосҳои 5-ум тиб, биология ва варзиш (33543) нафар довталабон аз қайд гузаштанд. Бояд гуфт, ки аз ин шумора дар ҳамин ихтисосҳо гурӯҳи якум 14 790, дуюм 17510, сеюм 16272, чорум 6820 ва панҷум 27402 нафар довталабон ба озмун роҳ ёфтаанд.
Аз фаъолияти Маркази миллии тестӣ аллакай 8 сол сипарӣ мегардад ва тӯли ин муддат атрофи ин марказ ва системаи он фикру ақидаҳо гуногун буд. Вале бояд гуфт, ки Тоҷикистон дар тӯли 8 сол аллакай ба ин система ворид гардидааст.
Ба гуфти Хуршед Икромӣ, директори Маркази миллии тестӣ баъди таҷдиди сохтор ва тағйири тобеияти идорӣ, таъсири неруи инсонӣ ба низоми имтиҳонҳои марказонидаи дохилшавӣ қариб аз байн рафта, таҳлилу натиҷагирӣ бо ёрии технология анҷом дода мешавад. Бинобар ин, ҳар нафаре, ки ба довталабон ваъдаи дохил кардан дар дилхоҳ факултаро медиҳад, бовар набояд кард.
Чӣ гунае, ки мо медонем, ММТ ҳамасола рейтинги беҳтарин донишгоҳҳои кишвар, шаҳру ноҳияҳо ва донишҷӯёни беҳтаринро натиҷагирӣ мекунад. Дар рейтинги донишгоҳҳои кишвар имсол кадом донишгоҳ мақоми баландро касб намудааст? Ба кадом ихтисосҳо таваҷҷуҳи довталабон бештар аст? Мо кӯшиш мекунем, ки дар матлаби мазкур ба суолҳои зерин посух гардонем.
БА КЛАСТЕРҲОИ 1 ВА 2 ДОВТАЛАБОН КАМ МАЙЛ ДОРАНД
Чӣ гунае, ки мушоҳида мешавад, ҳамсола дар ММТ довталабон ихтисосҳои гурӯҳҳои 1 ва 2-ро хеле кам интихоб мекунанд ва сол аз сол ин шумора дар ҳоли коҳиш ёфтан аст ва ин ҳолат масъулини ММТ - ро низ нигарон кардааст. Хуршед Икромӣ, директори Маркази миллии тестӣ масъалаи мазкурро чунин шарҳ дод: “Яке аз фанҳое, ки аз ҷониби ММТ ба роҳ монда шудааст, интихоби касб аст. Чӣ гунае ки ҳамагон огоҳ ҳастем, интихоби касб бояд аз овони мактабӣ муайян карда шавад. Лекин дар баробари ин яке аз дарсҳои 9 соатае, ки мо ба роҳ мондаем, ба интихоби касб равона карда шудааст. Мо дар доираи ин фан чӣ гуна касбро бояд интихоб кард ва осон будани дохилшавӣ ба ихтисосҳои якум ва дуюм корҳои фаҳмондадиҳӣ мегузаронем. Коре карда истодаем, ки таваҷҷуҳи бештари довталабон нисбати ин ихтисосҳо зиёдтар бошад”.
Номбурда гуфт, ки ҳангоми тартиб додани нақшаи таълим воқеан ҳам яке аз мушкилот дар ММТ ин кам интихоб намудани ихтисосҳои якум ва дуюм аст, ки корро мушкилтар месозад. Ба гуфтаи ӯ, таваҷҷуҳ ба ин ихтисосҳо хеле кам шуда истодааст ва ин ба сифати таҳсилот таъсири манфӣ мерасонад.
- Нақшаи қабули Донишгоҳи давлатии тиббии кишвар дар як сол 1295 дов-талаб аст, лекин пас аз таҳлилҳо дар сомонаи ММТ маълум гардид, ки қариб 20 ҳазор нафар ин донишгоҳро интихоб кардааст, вале ғайриимкон аст, ки ҳамаи онҳоро қабул кунем. Воқеан ҳам, нафароне ҳастанд, ки дониши хуб доранд, азбаски дар нақшаи қабул аз рӯи холи ба даст овардаашон ҷой намешавад, бояд ягон ихтисоси дигарро интихоб кунанд. Баъдан, мо ба онҳо тавсия медиҳем, ки гурӯҳи ихтисосҳои якумро интихоб кунанд. Чунки гурӯҳи ихтисосҳои якум ва панҷум ба ҳамдигар наздиканд, яъне фанҳои имтиҳонии онҳо якхелаанд, фақат ду фан - биология ва риёзӣ фарқ мекунанд. Азбаски дар равияи табиатшиносию дақиқ ва риёзӣ интихоб кам аст, аз ин хотир ин ду равияро тавсия медиҳем, то ин ки онҳо аз таҳсил берун намонанд. Дар ду тақсимоте, ки мо дорем, он ҷо он нафароне мемонанд, ки одатан холҳои паст доранд, - илова намуд номбурда.
Тибқи иттилои ММТ, соли 2015 дар гурӯҳи ихтисосҳои якум 101% ҳиссаи довталабони аз қайдгузашта нисбат ба нақшаи қабули донишҷӯён буд, ки соли 2020 ин шумора 80% - ро ташкил медиҳад. Гурӯҳи ихтисосҳои дуюм бошад, дар соли 2015 131% буд, вале ин шумора соли 2020 ба 102% расидааст. Гурӯҳи ихтисосҳои сеюм нисбат ба нақшаи қабул 140 % довталабон аз қайд гузаштаанд. Ё ин ки гурӯҳи ихтисосҳои чорум 168% ва гурӯҳи ихтисосҳои панҷум 167% - ро ташкил медиҳанд.
Дар ММТ дохилшавии довталабон ба донишгоҳҳои олӣ дар ду марҳила сурат мегирад: марҳилаи асосӣ ва марҳилаи иловагӣ. Нафароне, ки дар се кластери охир месупоранд, агар холи баланд гиранд ва дар ин кластерҳо ҷойҳои холӣ набошад, онҳоро ба ду кластери аввал дохил мекунанд.
БАРОИ ИНТИХОБИ КЛАСТЕРҲОИ 1 ВА 2 ЧӢ БОЯД КАРД?
Абдулбосит Шодиниён, ёвари директори Маркази миллии тестӣ яке аз роҳҳои муассири интихоб намудани ин гурӯҳҳоро таблиғот миёни шаҳрвандон медонад.
- Бахусус бо дарназардошти он ки солҳои 2020-2040 “Солҳои омӯзиш ва рушди фанҳои дақиқ, табиатшиносӣ ва риёзӣ” эълон шудааст, муассисаҳои таълимиро зарур аст, ки дар ин самт корҳои таблиғотиро ҷоннок намоянд. Албатта, ин ҷо фақат фаъолияти ММТ басанда нест. Дар ин самт бояд ҳам мактаб, ҳам донишкадаву донишгоҳҳо ва ҳам ҷомеаи шаҳрвандӣ корбарӣ кунанд. Дар ин сурат метавонем гурӯҳи ихтисосҳоро ба як мувозинат дарорем, - мегӯяд Абдулбосит Шодиниён.
РЕЙТИНГИ КАДОМ ДОНИШГОҲҲО АЗ ҲАМА БАЛАНД АСТ?
Рейтинги имсолаи ММТ нишон медиҳад, ки дар рӯйхати 10 комбинатсияи ихтисосҳои серинтихоб дар имтиҳоноти марказонидашудаи дохилшавӣ – 2021 (дар ҳолати то 31.03.2021) довталабон ихтисосҳоеро бештар интихоб кардаанд, ки ба гурӯҳи ихтисосҳои 2, 3, 4 ва 5 дохил мешаванд.
Ба ин рӯйхат ихтисосҳои идораи давлатӣ ва ҳуқуқ (ДМТ), кори бонкӣ (ДМТ), кори тиббӣ – биологӣ (ДДХ), санҷиши судӣ (ДМТ), андоз ва андозбандӣ (ДМТ), аудит ва ревизия (ДМТ), педиатрия (ДДТТ), забонҳои муосири хориҷӣ (забони англисӣ – тарҷумон) (ДМТ), кори тиббию ташхисӣ (Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявии ВТҶТ) ва танзими ҳуқуқи молия ва қарз (ДМТ) дохил мешаванд, ки бештарин ин ихтисосҳо ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон рабт доранд.
Бояд гуфт, ки тибқи иттилои ММТ танҳо 118 ҳазору 767 шумораи довталабон ДМТ – ро интихоб кардаанд. Шумораи интихобкунандагони ДДТТ 65 137 нафар арзёбӣ мегардад.
Бояд тазаккур дод, ки шумораи духтарон соли 2015 37. 6% - ро ташкил мекард, дар соли 2020 ин шумора ба 43% расидааст.
Мо умедвор ҳастем, ки мушкили интихоби кластерҳои якум ва дуюм дар натиҷаи чораҳои андешидаи масъулини ММТ ва тариқи роҳандозии таблиғот аз ҷониби ин марказ ва дигар ниҳодҳои масъул дар фурсати наздик ҳалли худро меёбад.
Маркази миллии тестӣ дар соли 2020 шумораи довталабони дорои таҳсилоти миёнаи умумӣ, ибтидоӣ ва миёнаи касбиро муайян намуд, ки ба гурӯҳи ихтисосҳои 1 табиӣ ва техникӣ (16029), 2 иқтисод ва география (18163), 3 филология, педагогика ва санъат (18593), 4 ҷомеашиносӣ ва ҳуқуқ (9010) ва ба гурӯҳи ихтисосҳои 5-ум тиб, биология ва варзиш (33543) нафар довталабон аз қайд гузаштанд. Бояд гуфт, ки аз ин шумора дар ҳамин ихтисосҳо гурӯҳи якум 14 790, дуюм 17510, сеюм 16272, чорум 6820 ва панҷум 27402 нафар довталабон ба озмун роҳ ёфтаанд.
Аз фаъолияти Маркази миллии тестӣ аллакай 8 сол сипарӣ мегардад ва тӯли ин муддат атрофи ин марказ ва системаи он фикру ақидаҳо гуногун буд. Вале бояд гуфт, ки Тоҷикистон дар тӯли 8 сол аллакай ба ин система ворид гардидааст.
Ба гуфти Хуршед Икромӣ, директори Маркази миллии тестӣ баъди таҷдиди сохтор ва тағйири тобеияти идорӣ, таъсири неруи инсонӣ ба низоми имтиҳонҳои марказонидаи дохилшавӣ қариб аз байн рафта, таҳлилу натиҷагирӣ бо ёрии технология анҷом дода мешавад. Бинобар ин, ҳар нафаре, ки ба довталабон ваъдаи дохил кардан дар дилхоҳ факултаро медиҳад, бовар набояд кард.
Чӣ гунае, ки мо медонем, ММТ ҳамасола рейтинги беҳтарин донишгоҳҳои кишвар, шаҳру ноҳияҳо ва донишҷӯёни беҳтаринро натиҷагирӣ мекунад. Дар рейтинги донишгоҳҳои кишвар имсол кадом донишгоҳ мақоми баландро касб намудааст? Ба кадом ихтисосҳо таваҷҷуҳи довталабон бештар аст? Мо кӯшиш мекунем, ки дар матлаби мазкур ба суолҳои зерин посух гардонем.
БА КЛАСТЕРҲОИ 1 ВА 2 ДОВТАЛАБОН КАМ МАЙЛ ДОРАНД
Чӣ гунае, ки мушоҳида мешавад, ҳамсола дар ММТ довталабон ихтисосҳои гурӯҳҳои 1 ва 2-ро хеле кам интихоб мекунанд ва сол аз сол ин шумора дар ҳоли коҳиш ёфтан аст ва ин ҳолат масъулини ММТ - ро низ нигарон кардааст. Хуршед Икромӣ, директори Маркази миллии тестӣ масъалаи мазкурро чунин шарҳ дод: “Яке аз фанҳое, ки аз ҷониби ММТ ба роҳ монда шудааст, интихоби касб аст. Чӣ гунае ки ҳамагон огоҳ ҳастем, интихоби касб бояд аз овони мактабӣ муайян карда шавад. Лекин дар баробари ин яке аз дарсҳои 9 соатае, ки мо ба роҳ мондаем, ба интихоби касб равона карда шудааст. Мо дар доираи ин фан чӣ гуна касбро бояд интихоб кард ва осон будани дохилшавӣ ба ихтисосҳои якум ва дуюм корҳои фаҳмондадиҳӣ мегузаронем. Коре карда истодаем, ки таваҷҷуҳи бештари довталабон нисбати ин ихтисосҳо зиёдтар бошад”.
Номбурда гуфт, ки ҳангоми тартиб додани нақшаи таълим воқеан ҳам яке аз мушкилот дар ММТ ин кам интихоб намудани ихтисосҳои якум ва дуюм аст, ки корро мушкилтар месозад. Ба гуфтаи ӯ, таваҷҷуҳ ба ин ихтисосҳо хеле кам шуда истодааст ва ин ба сифати таҳсилот таъсири манфӣ мерасонад.
- Нақшаи қабули Донишгоҳи давлатии тиббии кишвар дар як сол 1295 дов-талаб аст, лекин пас аз таҳлилҳо дар сомонаи ММТ маълум гардид, ки қариб 20 ҳазор нафар ин донишгоҳро интихоб кардааст, вале ғайриимкон аст, ки ҳамаи онҳоро қабул кунем. Воқеан ҳам, нафароне ҳастанд, ки дониши хуб доранд, азбаски дар нақшаи қабул аз рӯи холи ба даст овардаашон ҷой намешавад, бояд ягон ихтисоси дигарро интихоб кунанд. Баъдан, мо ба онҳо тавсия медиҳем, ки гурӯҳи ихтисосҳои якумро интихоб кунанд. Чунки гурӯҳи ихтисосҳои якум ва панҷум ба ҳамдигар наздиканд, яъне фанҳои имтиҳонии онҳо якхелаанд, фақат ду фан - биология ва риёзӣ фарқ мекунанд. Азбаски дар равияи табиатшиносию дақиқ ва риёзӣ интихоб кам аст, аз ин хотир ин ду равияро тавсия медиҳем, то ин ки онҳо аз таҳсил берун намонанд. Дар ду тақсимоте, ки мо дорем, он ҷо он нафароне мемонанд, ки одатан холҳои паст доранд, - илова намуд номбурда.
Тибқи иттилои ММТ, соли 2015 дар гурӯҳи ихтисосҳои якум 101% ҳиссаи довталабони аз қайдгузашта нисбат ба нақшаи қабули донишҷӯён буд, ки соли 2020 ин шумора 80% - ро ташкил медиҳад. Гурӯҳи ихтисосҳои дуюм бошад, дар соли 2015 131% буд, вале ин шумора соли 2020 ба 102% расидааст. Гурӯҳи ихтисосҳои сеюм нисбат ба нақшаи қабул 140 % довталабон аз қайд гузаштаанд. Ё ин ки гурӯҳи ихтисосҳои чорум 168% ва гурӯҳи ихтисосҳои панҷум 167% - ро ташкил медиҳанд.
Дар ММТ дохилшавии довталабон ба донишгоҳҳои олӣ дар ду марҳила сурат мегирад: марҳилаи асосӣ ва марҳилаи иловагӣ. Нафароне, ки дар се кластери охир месупоранд, агар холи баланд гиранд ва дар ин кластерҳо ҷойҳои холӣ набошад, онҳоро ба ду кластери аввал дохил мекунанд.
БАРОИ ИНТИХОБИ КЛАСТЕРҲОИ 1 ВА 2 ЧӢ БОЯД КАРД?
Абдулбосит Шодиниён, ёвари директори Маркази миллии тестӣ яке аз роҳҳои муассири интихоб намудани ин гурӯҳҳоро таблиғот миёни шаҳрвандон медонад.
- Бахусус бо дарназардошти он ки солҳои 2020-2040 “Солҳои омӯзиш ва рушди фанҳои дақиқ, табиатшиносӣ ва риёзӣ” эълон шудааст, муассисаҳои таълимиро зарур аст, ки дар ин самт корҳои таблиғотиро ҷоннок намоянд. Албатта, ин ҷо фақат фаъолияти ММТ басанда нест. Дар ин самт бояд ҳам мактаб, ҳам донишкадаву донишгоҳҳо ва ҳам ҷомеаи шаҳрвандӣ корбарӣ кунанд. Дар ин сурат метавонем гурӯҳи ихтисосҳоро ба як мувозинат дарорем, - мегӯяд Абдулбосит Шодиниён.
РЕЙТИНГИ КАДОМ ДОНИШГОҲҲО АЗ ҲАМА БАЛАНД АСТ?
Рейтинги имсолаи ММТ нишон медиҳад, ки дар рӯйхати 10 комбинатсияи ихтисосҳои серинтихоб дар имтиҳоноти марказонидашудаи дохилшавӣ – 2021 (дар ҳолати то 31.03.2021) довталабон ихтисосҳоеро бештар интихоб кардаанд, ки ба гурӯҳи ихтисосҳои 2, 3, 4 ва 5 дохил мешаванд.
Ба ин рӯйхат ихтисосҳои идораи давлатӣ ва ҳуқуқ (ДМТ), кори бонкӣ (ДМТ), кори тиббӣ – биологӣ (ДДХ), санҷиши судӣ (ДМТ), андоз ва андозбандӣ (ДМТ), аудит ва ревизия (ДМТ), педиатрия (ДДТТ), забонҳои муосири хориҷӣ (забони англисӣ – тарҷумон) (ДМТ), кори тиббию ташхисӣ (Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявии ВТҶТ) ва танзими ҳуқуқи молия ва қарз (ДМТ) дохил мешаванд, ки бештарин ин ихтисосҳо ба Донишгоҳи миллии Тоҷикистон рабт доранд.
Бояд гуфт, ки тибқи иттилои ММТ танҳо 118 ҳазору 767 шумораи довталабон ДМТ – ро интихоб кардаанд. Шумораи интихобкунандагони ДДТТ 65 137 нафар арзёбӣ мегардад.
Бояд тазаккур дод, ки шумораи духтарон соли 2015 37. 6% - ро ташкил мекард, дар соли 2020 ин шумора ба 43% расидааст.
Мо умедвор ҳастем, ки мушкили интихоби кластерҳои якум ва дуюм дар натиҷаи чораҳои андешидаи масъулини ММТ ва тариқи роҳандозии таблиғот аз ҷониби ин марказ ва дигар ниҳодҳои масъул дар фурсати наздик ҳалли худро меёбад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед