“Дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ ва марказҳои таълими калонсолон китобҳои дарсӣ ва тахассусӣ намерасанд”.
Иқтибос аз Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии кишвар 26.01.2021

Тӯли солҳои охир муассисаҳои таҳсилоти ибтидоиву касбӣ ва ҳамзамон марказҳои таълимии калонсолон аз норасоии китобҳои дарсӣ ва тахассусӣ танқисӣ мекашанд. Ин нукта аз ҷониби Президенти кишвар низ дар Паёми охирашон махсусан таъкид карда шуд. Пешвои миллат аз норасоии китобҳо дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоӣ ва марказҳои таълими калонсолон ёдовар шуда, ба сохторҳои масъул супориш дод, ки дар ин маврид чораҳои мушаххас андешида шавад.

“Ҳамзамон бо ин, ба вазоратҳои меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ, маориф ва илм супориш дода мешавад, ки барои таҷдиди назар кардани барномаву нақшаҳои таълими касбҳои коргарӣ ва ҳунарҳои мардумӣ ва таъмини муассисаҳои зикршуда бо китобҳои дарсӣ чораҳои заруриро ба роҳ монанд”,-таъкид намуданд Президенти кишвар.

Роҳбари давлат супориш доданд, ки ин мушкилӣ дар муддати ду сол бояд ҳаллу фасл гардад.

- Вобаста ба ин, зарур мешуморам, ки ба ҳар як муассисаи таҳсилоти ибтидоии касбӣ аз ҳисоби аъзои Ҳукумат, вакилони парламент, роҳбарони сохтору мақомоти марказӣ ва шаҳру ноҳияҳо якнафарӣ ба ҳайси сарпараст вобаста карда, дар зарфи ду соли оянда тамоми мушкилоту масъалаҳои ҷойдоштаи онҳо ҳаллу фасл карда шаванд,-илова намуданд, Пешвои миллат.
Дарвоқеъ, имрӯз мушкили норасоии китобҳои махсусан тоҷикӣ ва русӣ дар муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии миёна дида мешавад ва он ҳалли худро мехоҳад. Хонандагони мактабҳои таҳсилоти миёнаро низ ин масъала нигарон кардааст.

Маҳина хонандаи синфи 10 – и литсейи №1 барои хонандагони болаёқати шаҳри Душанбе аст. Ӯ мегӯяд, ҳамасола барояшон дастрас кардани китобҳои дарсӣ хеле мушкил мешавад, чунки ин китобҳо бо теъдоди хеле маҳдуд ва танҳо дар мағозаҳои алоҳида фурӯхта мешаванд.

- Аслан мо ҳамеша охирҳои соли хониш китобҳоро аз хонандагони синфҳои болоӣ бо нархҳои гарон дастрас мекунем. Аммо агар чунин имконият нашавад, дар давраи таътили тобистона ва ё баъди он дастрас карданашон хеле душвор мешавад. Масалан, соли гузашта 3 адад китобамро аз хонандагони синфҳои болоӣ пайдо карда натавонистаму хостам аз мағозаҳо дастрас кунам, аммо барои ин ман ва волидонам зиёда аз 2 моҳ овораю сарсон шудем. Оқибат бо ҷустуҷӯҳои зиёд 2 китобро аз марказҳои китобфурӯшӣ бо нархи ду маротиба гаронтар пайдо кардаму 1 китоби дигарамро то ҳол пайдо карда натавонистаам,-илова намуд ҳамсуҳбати мо.

Ӯ мегӯяд, дар баробари ин, омӯзгорон барои китоб надоштан, ба ҷои кӯмак расондан, баҳои он фанни таълимиро 1 хол кам мекунанд, ки ин аз рӯи инсоф нест.

Хонандаи дигари синфи 10-и гурӯҳи русии МТМУ - и №42-и ноҳияи Фирдавсии пойтахт Амиралии Саидакобир мегӯяд, ки китобҳои фанние чун адабиёт, англисӣ, ҳуқуқ, таърих ва иттилоотро надорад ва ин боис мегардад, ки аз иштирок дар олимпиадаҳо даст кашад.

“Набудани ин китобҳо сабаби пурра ба дарсҳо омода нашуданам аз инҳо фанҳо гаштааст. Барои ба мактаб дер омадан, имсол ба ман китоб нарасид. Маҷбур шудам, ки чанде аз онҳоро ба маблағи 260 сомонӣ харид намоям. Фақат як китоби биология 60 сомон нарх дошт. Бисёр мехостам аз фанни ҳуқуқ дар олимпиада иштирок намоям, вале аз сабабе, ки китоб надоштам, хуб омода шуда натавонистам”,-гуфт Амиралӣ.

Ҳамзамон аз камбуди китобҳои дарсӣ дар муассисаҳои таълимӣ роҳбарони онҳоро низ нигарон кардааст ва ҳалли онро мехоҳанд.

Мактаби таҳсилоти миёнаи умумии № 42 - и ноҳияи Фирдавсии шаҳри Душанбе яке аз серхонандатарин муассиса ба шумор меравад, ки шумораи хонандагони ин мактаб 4 ҳазорро ташкил медиҳад. Ин муассисаи таълимӣ таҳсилро бо ду забон - русӣ ва тоҷикӣ ба роҳ мондааст, ки аз норасоии китобҳои таълимии ҳарду забон танқисӣ мекашад.

Китобдори ин муассисаи таълимӣ Зулхумор Сафарова мегӯяд, ки дар мактаб бештар норасоии китобҳои физика барои хонандагони синфҳои 8, геометрия, китоби химия барои синфҳои 9 ва китоби ҳуқуқ барои хонандагони синфи 10 дида мешавад.

“Китоби суруд ва мусиқӣ дар синфҳои 6 тақрибан нест. Бештари китобҳо соли 2013 ба китобхона ворид шуда буданд. Масалан, 120 китоб аз фанни физикаи синфи ҳаштум боқӣ мондааст, ки то ҳол хонандагон аз он истифода мебаранд. Бо гузашти замон шумораи хонандагон зиёд шуда, баъзе аз китобҳо фарсуда ва гум шуданд. Ҳамчунин мо бо дигар муассисаҳои таълимии ноҳия ҳамкорӣ дорем ва бо китобҳои боқимондаи онҳо хонандагонамонро таъмин менамоем”,- гуфт номбурда.

Вале ӯ мегӯяд, дархосте, ки ба Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон карданд, натиҷаи хубе дод ва 70% хонандагони синфҳои болоии мактаби мазкур тавонистанд, ки ба китобҳои дарсӣ таъмин гарданд.

- Дархости мо ба Вазорати маорифи кишвар натиҷаи хуб дод ва дар давоми се соли охир китобҳои мавриди ниёзи хонандагон ба муассиса ворид шуданд. Ҳоло тақрибан 70% - и хонандагони синфҳои болоӣ бо китобҳои дарсӣ таъминанд,-илова намуд, китобдори мактаб З. Сафарова.

Омӯзгорони муассисаҳои таълимӣ низ аз он нигаронанд, ки надоштани китобҳои зарурӣ метавонад, рафти дарси онҳоро душвор гардонад.

- Норасоии китобҳо рафти дарси моро мушкилтар мегардонад. Арзиши китобҳои русӣ дар мағозаҳои китобфурӯшӣ хеле гарон буда, аз 40 то 80 сомонӣ нарх доранд,-мегӯяд, Ҷумаева Зиннат, омӯзгори забон ва адабиёти рус.

Ба гуфтаи ин омӯзгор, азбаски бештари китобҳои гурӯҳи русӣ аз Федератсияи Русия ба Тоҷикистон ворид мешавад, аз ин лиҳоз хонандагони гурӯҳи русӣ ба ҷуз китобҳои забон ва адабиёти рус, забони давлатӣ ва аз дигар китобҳои дарсӣ танқисӣ мекашанд.

Масъулини Вазорати маориф ва илми кишвар мегӯянд, ки дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд дар ин самт чораҷӯӣ мекунанд. Айни замон дар ин вазорат гурӯҳҳои корие ташкил шудааст, ки барои тарҷумаи китобҳо аз забони тоҷикӣ ба забонҳои русӣ, ӯзбекӣ, қирғизӣ машғуланд ва то ҳол 15 номгӯй китобҳои дарсӣ бо номгӯи маводи таълимӣ ва теъдоди 120 ҳазору 310 нусха нашр ва дастрас гардонида шудааст. То имрӯз аз 92 китоби дарсии ба забони русӣ тарҷумашаванда аз ҷониби гурӯҳи корӣ ва 53 номгӯи он тарҷума шуда, айни ҳол 4 номгӯяш дар озмун қарор дорад.

Муовини вазири маориф ва илми кишвар Латофат Назирӣ зимни нишасти хабарӣ иброз дошт, ки айни ҳол дар ҷумҳурӣ 173 адад мактабҳои тоҷикӣ-русӣ фаъолият мекунанд, ки дар он 218 ҳазору 857 нафар хонандагон ба таълим ва тарбия фаро гирифта шудаанд. Теъдоди мактабҳои русӣ бошанд, ба 38 адад мерасанд, ки дар онҳо бо забони русӣ таълим дода мешавад.
Бино ба иттилои маркази матбуотии ин ниҳод, айни замон чопи 27 номгӯи китоби дарсӣ бо теъдоди 2 млн. 406 ҳазору 340 нусха дар ширкатҳои ноширии ватанӣ идома дорад, ки давра ба давра нашр ва ба мактабҳои таҳсилоти умумӣ дастрас мешаванд.

Аз оне, ки Президенти кишвар ба ниҳодҳои масъул барои таъмини муассисаҳои таълимӣ бо китобҳои зарурӣ ду сол муҳлатро пешбинӣ намуд, умедворем, ки дар ин муддат мушкили мазкур ҳалли худро ёбад.