Афғонистонро чӣ интизор аст?

Ба он нигоҳ накарда, ки ғалабаи ҳаракати Толибон дар Афғонистон чандон боварибахш набуд, воқеоти рӯзҳои охир ин ҷо ба таври барқосо сурат гирифт. Президент Ашраф Ғанӣ истеъфо дода, фавран кишварро тарк намуду Толибон умуман бе ҷанг вориди Кобул гардиданд.

Ба чунин ғалабаи Толибон на аврупоиҳо, на амрикоиҳо бовар доштанд. Амрикоиҳо ба он бовар буданд, ки бо дастгирии ҳавоияшон ҳукумати Афғонистон шояд то охири фасли пойиз дошт намояд. Ва агар вазъ ҷиддан тағйир наёбад, пас тақдири ин ҳукумат ҳал хоҳад шуд. Дар Вазорати дифои Олмон бошад, аз хусуси ҷанги кашолёбанда ҳарф мезаданд. Вазорати корҳои хориҷаи Русия бошад, изҳор дошт, ки ҳамлаҳои Толибон, аз афташ дамгир шуд.

Рӯйдодҳои баъдина нишон дод, ки пешгӯии бисёирҳо хато будааст. Ҳукумати дар сари қудрат будаи афғон, ки аз ҷониби амрикоиҳо дастгирии сахт меёфт, назди сокинони кишвараш умуман ҳеҷ ҷонибдоре надоштаст. Ашраф Ғанӣ аз ташкили ҳукумат дар асоси шартҳои Толибон розӣ нашуд ва чанд рӯз пештар тавассути ҷаҳоннамо аз хусуси пешгирии ҳаракати минбаъдаи ин ҳаракат ба самти Кобул ваъда дод. Маълум гардид, ки ғайр аз худ дигар касеро дар назар надорад. Зеро барои ин ҳукумат, на дастаҳои махсуси омоданамудаи амрикоиҳо ва на полису артиш ҷон нисор кардан нахост.

Ғалабаи Толибон шояд чораи начандон хубест, ки пас аз соли 2019 Ашраф Ғанӣ дар интихоботи президентӣ, дар натиҷаи таҳрифи овозҳо ғолиб дониста шуд. Дар ҳоле аксаран Абдуллоҳ Абдуллоҳро ғолиби воқеӣ мешумурданд. Он вақт ҳокимият дар шароити шартии чорабиниҳои демократӣ тағйир наёфт. Кунун бо ёрии аслиҳа, ба нафъи ҳаракате тағйир меёбад, ки изҳор медорад, Афғонистонро ба кишвари аморати исломӣ табдил диҳад.

Ҳоло Толибон ҳамроҳи намояндагони ҳукумати пешина мехоҳанд ҳукумати муваққатӣ таъсис диҳанд. Онро як нафарӣ аз ҷониби Толибон ва Шӯрои олии мусолиҳаи миллии Афғонистон бояд роҳбарӣ намоянд. Ин девони вазиронро кӯтоҳмудат номидан хато нахоҳад шуд. Зеро касе, ки ба ҳайати ин гурӯҳ шомил нагардад, дар муҳлатҳои начандон тӯлонӣ аз ҳукумат дур карда мешавад.

Бархе аз коршиносон бар он андешаанд, ки ҳаракати Толибон тӯли ин солҳо то андозае тағйир ёфтааст. Аз ҷумла, онҳо изҳор медоранд, ки барои занон як қатор ҳуқуқҳоро риоя хоҳанд кард. Чунончи, ҳуқуқ барои таҳсил. Албатта, бо пӯшидани ҳиҷоб. Аз ин қабл ин ҳаракат чунин имконотро барои занон умуман намедод.
Ҳоло ҳаракат тиҷорати наздисарҳадиро дар ҳудудҳои дар ихтиёрдошта ба роҳ мондааст.

Метавон тахмин зад, ки акнун масоили муҳим барои кишварҳое, ки худро дар минтақа нисбатан озод ҳис мекунанд, яъне Русия ва Чин, ба вуҷуд ояд. Шояд Толибон берун аз ҳудудҳои мулки афғон ба амалиётҳои густурда напардозанд. Лек таъсирашон ба кишварҳои пасошӯравии Осиёи марказӣ, ҳамчунин уйғурҳои Чин мумкин афзоиш ёбад. Зеро ҳар давлат мехоҳад дар атрофи худ бо ҳамсоягон робита ва додугирифт дошта бошад. Илова бар он, пешвоёни аморати нави исломӣ усулеро аз худ кардаанд, ки натанҳо бо зӯри аслиҳа, ҳамчунин бо макру ҳила метавон ҳокимиятро соҳиб шуд. Маҳз аз ин хотир, собиқ президенти Гурҷистон Михаил Саакашвили ҳукуматдорони русро ҳушдор додааст, то ғофил намонанд.