СИЁСАТ
Шанбе 27 Апрел 2024 09:12
Чилахон Холов. Ин ҳунарманди маҳбуб ва овозхони шинохта ниёз ба муаррифӣ надорад. Ҳунар барояш мафҳуми олӣ ва ҳунарманд шахсияти хеле арзишманд аст. Дар муаррифии фарҳангу маданияти миллати тоҷик дар дохил ва хориҷи кишвар саҳми назаррас дорад. Ғаввоси бомаҳоратест дар уқёнуси беканори санъату мусиқӣ. Фаъолият доштан дар ҷодаи санъат ва ҳунарро барои худ рисолати бузурги фарҳангӣ ва мояи ифтихору сарфарозӣ медонад. Дилбохтаи ашъори ниёгон асту донандаи хуби вазни арӯз. Дар офаридани сурудҳои фолклорию лирикӣ ҳамто надорад. Сокини олами илму маонист. Ҳамсафари доимӣ ва роҳнамои ҳамешагиаш китоб аст. Аз шогирдони устоди зиндаёд Зафар Нозимов буда, аксари эҷодаш аз ашъори Муҳаммад Ҳусайни Кангуртӣ об мехӯрад.
ТАКОНИ АНДЕША
Суҳбати мо бо ин сарояндаи хушсадо, ҳунарманди пуркору заҳматкаш Чилахон Холов атрофи мақому манзалати ҳунару ҳунарманд, нақши фарҳангу маданият дар ташаккули шахсияти инсонҳо ва дар маҷмуъ олами эъҷозу эҷоди ин овозхони шинохта сурат гирифт, ки метавон онро такони андеша низ номид.
Чилахон Холов зодаи яке аз мавзеъҳои хушбоду ҳавои Тоҷикистон – Кангурт буда, аз овони кӯдакию наврасӣ хотироти зиёди фаромӯшношуданӣ дорад. Ба суоли мо, ки нахустин мактаби ҳунару эҷодаш аз куҷо сарчашма мегирад, чунин посух дод: “Дар зодгоҳи ман ҳунармандони ҳирфаӣ зиёд буданд, ки мо, дилбохтагони ҳунари мусиқӣ дастпарварони онҳо будем. Бузургтарин овозхони мардумӣ, ки бо хондани сурудҳои халқӣ дар диёри мо овозадор буд, Карими Шиш буд, ки мактаби ҳунариаш то имрӯз побарҷо аст ва ман яке аз пайравону идомадиҳандагони кору пайкори ҳамин ҳунармандам. Чунин ҳунармандони халқӣ дар мавзеи мо зиёд буданд, ки ҳар кадоме сабку услуб, шеваи хоси худро доштанд. Девонаи Сарҳол, бародарон Гули Хаспала ва Гули Палабарг, Соҳиби Увал, Солеҳи Зайнил, Саиди Қодир, Чилахон Абдулҳақов, Саиди Иноят ҳунармандоне мебошанд, ки аз мактаби ҳунариашон баҳра бурдаам. Ман бехудона ошиқи садои онҳо, лаҳни онҳо, шеваи сурудану навозиши мусиқии онҳо будам. Дар маҳфилу маъракаҳо, ки асосан бо иштироки онҳо барпо мегардиданд, ширкат мекардам.”
Ҳамин муҳаббати беҳудуд Чилахони ҷавонро овард ба олами беҳамтои ҳунару мусиқӣ ва андохт ба маҷрои пуршӯру пуртуғёни уқёнуси санъат. Маҳз сабақ омӯхтан аз мактаби маҳорати чунин ҳунармандон ӯро пухтаву инсони комил намуд. Ҳарчи медонаду ҳифз кардааст, аз мактаби ҳунари ҳамон ҳунармандони халқӣ аст. Воқеан, сабку садои Чиллахон мисли он ки маҳз барои сурудани сурудҳои халқӣ офарида шуда бошад, аз лаҳзаи нахустини баланд шудан мерасад ба қалби шунаванда ва мафтунаш месозад. Баъдан бо такрор ҷаззобтару ҷаззобтар мешавад, на дилбазан, чун саршор аст аз самимият.
НАФЪРАСОН
Ин ҳунарманди асил, ки имрӯз садҳо мухлисону пайравону шогирдон аз мактаби ҳунари ӯ сабақ меомӯзанд, худ хатмкардаи факултаи физикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аст. Чун дар мактаби миёна фанҳои дақиқро ба дараҷаи олӣ медонисту мунтазам ғолиби олимпиадаҳои байни мактабҳо мегардид, устодон тавсияаш доданд, ки ҳуҷҷатҳояшро ба факултаи физикаи донишгоҳ супорад. Ва ӯ донишҷӯи ҳамин даргоҳ шуд. Дар баробари таҳсили аъло мудом дар маҳфилу шабнишиниҳо овозхонӣ мекард ва узви фаъоли ансамбли “Наврӯз”-и назди донишгоҳ буд..
ОҒОЗИ РОҲ
Оқибат муҳаббати санъату ҳунару мусиқӣ аз ҳама чиз боло гирифту Чилахонро овард ба Филармонияи давлатии Тоҷикистон ва баъди хатми донишгоҳ ӯ корманди ин даргоҳи муқаддас шуд. Соли 1986 дар назди Филармонияи давлатии Тоҷикистон ансамбли фолклорӣ-этнографии “Ганҷина” таъсис ёфт, ки роҳбарии онро ҳунарманди мардумии Тоҷикистон, устод Зафар Нозим ба уҳда дошт. Озмуне, ки барои шомил шудан ба ин ансамбл доир гардид, довталабони зиёде дошт. Ҳайати ҳакамон низ аз шахсиятҳои барҷастаи санъату фарҳанги кишвар, аз ҷумла Аҳмад Бобоқулов, Зафар Нозимов, Ҷурабек Муродов, Ғаффор Валаматзода, Гавҳар Мирҷумаева, Низом Нурҷонов ва монанди инҳо иборат буд, ки дар ҳузури онҳо на ҳар ҷавони ҳаваскор ҷуръати сухан гуфтан мекард. Аз миёни 200 нафар довталабон ягона нафаре, ки ихтисоси соҳаи фарҳангу санъат надошт, Чилахон Холов буд. Ин ҷавони боғурури кӯҳистонӣ бо хондани ду суруди халқӣ, ки куллан ҷавобгӯи шартҳои озмун буданд, сазовори баҳои баланди ҳайати ҳакамон гардид. Ин оғози роҳи ӯ буд дар ҷодаи санъати касбӣ.
ГАНҶЕ ДАР “ГАНҶИНА”
Солиёни зиёд дар ин ансамбл фаъолияти пурсамар дошт ва зуд маҳбубият пайдо намуд, чун сурудҳояш аз забони халқ буд, офаридаҳои халқ буд, рӯзгори халқ буд ва бегумон чунин сурудҳо ба осонӣ дар қалбҳо маскан мегирад. “Қошуқтарош”, “Магаме”, “Бозубандамро бидеҳ” “Каҷкулоҳ” сурудҳоеанд, ки робитаи Чилахонро ба мардум ва мардумро ба Чилахон қавитар гардонид. Қомати расо, симои ҷаззоби ҷавонмарди кӯҳистонии тоҷик, сару либоси миллӣ бо садои дилчаспу марғуладор тавъам омадаву қалби ҳар як шунавандаро тасхир менамуд.
Бори зиёди масъулияти барномаҳои ансамбли “Ганҷина” ба души Чилахон буд, чун қисмати зиёди сурудҳоро ӯ мехонд. Ин буд, ки аз соли 1991 роҳбарии ансамбли овозадори фолклорӣ-этнографии “Ганҷина”- ро ба зиммаи ӯ вогузоштанд, ки то соли 2003 он ҷо фаъолият дошт. Ин давраро метавон аз давраҳои хеле пурмаҳсули фаъолияти ин ҳунарманд номид.
Ба кишварҳои зиёде сафарҳои ҳунарӣ анҷом додааст. Қариб ки дар тамоми кишварҳои ҳавзаи Аврупо, Ироқу Арабистон, Эрону Афғонистон, Ҳоланду Фаронса ва тамоми давлатҳои аъзои Иттиҳоди Шӯравӣ аз ҳунару фарҳанги миллати тоҷик намояндагӣ кардааст ва ҳар куҷо, ки буда, саъй кардааст, то урфу одат, анъанаву маросимҳои миллӣ ва дар маҷмуъ фарҳанги волои тоҷиконро ба қадри имкону тавон ба ҷаҳониён муаррифӣ намояд.
ТО БОЗДИД, ЭЙ ОФТОБ...
“Сафари ҳунарии мо ба Ироқ тавассути автобус сурат гирифт. Вақте чандин шаҳру вилоятҳои кишварҳои ҳамсояро убур карда, ба шаҳри Бағдод расидем, манзараи аҷибе пеши чашми мо намудор шуд. Як тарафи осмон пурра ранги лоҷувардӣ дошт, ки он ғуруби офтоб буд. Аксари мо, ки чунин манзараи ғайриодиро бори аввал мушоҳида мекардем, хеле ҳайратзада шуда будем. Офтоби кишвари мо одатан пушти кӯҳ ғуруб мекунад ва барои мо ғуруби офтоб дар даштҳои беканор хеле аҷибу ғайриодӣ намуда буд. Он лаҳза мо бо як овоз аз устод Зафар Нозимов хоҳиш кардем, то суруди машҳури “То боздид эй офтоб” – ро тараннум кунад. Баъдан ҳамаи мо бо устод ҳамовоз шудем. Сабти ҳамон лаҳзаҳои хотирмон то кунун дар дасти ман маҳфуз аст, ки бароям як таърихи зинда аст.”
РАҲНАВАРДИ МУВАФФАҚ ДАР ҶОДАИ ҲУНАР
Мояи хушбахтиашро оилаи солиму фарзандони солеҳ ва касбу ҳунари мондагораш медонад. Ҳаргиз аз чизе ҳарос надорад, чун беҳтарин сармояаш ҳунар аст, ки онро ҳама ҷо бо худ мебарад ва касеро қудрати он нест, ки ин сармояро аз ҳунарманд бигирад. Волотарин ҳунараш шод кардани дили мардум аст. Зиёд мутолиа мекунад, зиндагиаш шеър аст, ғазал аст, суруд аст, мусиқӣ аст, ишқ аст, муҳаббат аст, самимият аст...
Бо халқ будан, дуои халқро гирифтан ва барои халқ хизмат карданро асолати ҳамешагии ҳунарманд мешуморад.
“Саҳна макони муқаддасест, ки самимиятро, муҳаббати ҷунунворро, садоқатро, фидоӣ буданро тақозо мекунад, сӯхтану сохтанҳо дорад, - мегӯяд Чилахон. – Ҳунарманд ҳамеша садрнишин аст. Ҳунарманди асил фардест бохабар аз асолати таърихии хеш, таъриху тамаддуни миллати хеш, дорои дониши казоӣ ва фидоии касби худ. Асолати ҳунар қабл аз ҳама аз дарку фаҳми худи ҳунарманд вобаста аст. Асло набояд иҷозат диҳем, ки нафаре ҳунарро ба як падидаи бозорӣ, ё кӯчагӣ табдил диҳад. Ҳунар ва фарҳанг ин чеҳраи миллат, забони солими миллат, фахру ғурури миллат аст. Ва фарҳангро нафаре метавонад намояндагӣ кунад, ки пеш аз ҳама ҳувияти миллӣ, ифтихори миллӣ дорад. Бояд гуфт, ки ҳунар барои як доираи муайян, барои як анҷумани хос, як шабнишинӣ, ё танҳо барои дилхушӣ нест. Ҳунар асолати волотар дорад ва ана ҳамин асолатро бояд ҳар нафари мо дарк намоем.”
ОВОЗХОНӢ ЗАҲМАТ АСТ
Саъй мекунад, то сурудаҳояш ба дарди ҷомеа бихӯрад. Мудом дар хизмати мардум будан, ҳамнабзи замон гардидан, бори масъулият кашидан, ба эътимоди мардум хиёнат накардан ва боре ҳам пеши касе аз мушкилиҳо шиква накардан аз рисолати аслии кору зиндагиаш аст. Ғуруре дорад баландтар аз қуллаҳои осмонбӯси диёри зебоманзараш, ки шоир инро хеле моҳирона ба қалами тасвир кашидааст:
Қаноатпеша гарди нанг бар
гавҳар намебахшад,
Ҳазорон бор мурданро ту
беҳ аз чокарӣ донӣ.
“Гумон мекунам, ҳар тоҷике, ки эҳсосу шарафу ғурури миллии худро дар ҷомеа ба намоиш гузоштаву дар қалби ҳамагон тухми маърифат мекорад, аллакай барои муаррифии кишвари худ коре мекунад, - мегӯяд Чилахон Холов. - Агар хишти ҳунар аз заҳмат бошад, гилаш аз масъулият аст. Вақте ба ҳунару маҳорат, шеваи гуфтору рафтор, заҳмату талоши овозхон таваҷҷуҳ зоҳир мегардад, ин масъулияти ӯро даҳчанд зиёд менамояд. Мутаассифона, баъзан ба назар мерасад, ки ҳунар бозорӣ шудааст, техникӣ шудааст, яъне тавассути дастгоҳҳои техникӣ овозро ба таври дилхоҳ тағйир медиҳанд, ки ин омилҳо сафи ҳунармандони ғайривоқеӣ ва ҷоҳталабро меафзояд. Овозхон бояд дар назди тамошобин бо садои зинда хонда тавонад, чун ҳунари ғайритабиӣ умри дароз намебинад ва рӯзе маҳв мешавад.”
САТРҲОИ МИННАТДОРӢ
Вақте ҳикмате, сухани хуше, таронае мешунавад, шеъри дилнишине мутолиа мекунад, мусиқии дилнавозе гӯш мекунад, аз суҳбати дӯстон, устодону санъаткорон баҳравар мегардад, як муддат зери таъсири он қарор мегираду мурғи илҳомаш пар мекушояд ба олами руъёву андеша. “Ҳама сурудаҳои ман бо роҳнамоиву дастгирии шоирону оҳангсозони машҳури кишвар тавлид шудаву рӯи саҳна омадаанд. Хеле миннатдорам аз устод Абдураҳмон Мадхолов, шодравон Остон Раҳмон, Холмаҳмади Мавлон, дӯстонам Зафар Шарипов, Баҳром Қодиров, Фарҳод Одинаев, Умари Шерхон, Сайёфи Мизроб, Қурбоналӣ Раҳмонзода, Ҷонибеки Асрориён, Муҳаммад Ғоиб, Убайдулло Раҷабов, Давлат Сафар, Муҳтарам Ҳотам, Камол Насрулло, ки бо як дилгармиву оғӯши боз, бо муҳаббату самимият аз иқдомоти ман истиқбол мекунанду машварат медиҳанд.”
“АЗ ЗИНДА ХОНДАН НАҲАРОСЕД”
Чилахон ба ҷавононе, ки ба ӯ пайравӣ кардан мехоҳанд, мудом ҳушдор медиҳад, ки: “Набояд аз мушкилиҳо тарсид. Сабур бояд буд. Бо китоб унс бояд гирифт. Худи ҳамон матнҳое, ки барои суруд интихоб мекунем, метавонанд моро тарбият кунанд, чун саршори ҳикмату маъниҳои бикр ҳастанд. Бигзор, ҷавонҳо аз ҳунару фарҳанг бо як ҳувияти тоҷикона дифоъ кунанд, аз шароиту имконоти барояшон фароҳамшуда самаранок истифода намоянд. Ва муҳимтар аз ҳама аз зинда хондан наҳаросанд.”
ТОЗАКОРИҲОИ ЭҶОД
- Ҳунарманде ки эҷодкор набошад, вазни шеърро надонад, ҳунарманд нест, -ин аст андешаи бикри ин овозхони маҳбуб. Оҳангҳои зиёде эҷод кардаву рӯи кор овардааст, ки дар хазинаи тиллоии Кумитаи радио ва телевизион маҳфузанд. Албоми тозаэҷоди Чилахон Холов, ки иборат аз 25 адад сурудҳои ватандӯстона аст, ба Ҷашни 30-солагии Истиқлоли давлатии кишвар бахшида шудааст. Оре, идома дорад тозакориҳову эҷоду эъҷози ин ҳунарманд ва мо низ бовар дорем, ки ин устоди ҳунару мусиқӣ ва фарҳанги кишвар боз солиёни зиёде рӯи саҳнаи суруду мусиқӣ ҷилва намуда, бо суруду оҳангҳои дилпазиру нотакрори хеш хотири мухлисонро шод менамояд.
ҲУНАРМАНДИ МАРДУМӢ
Чилахон Холов, ин сермаҳсул-тарин ҳунарманди Тоҷикистон, ғайр аз ҳунарманди шоистаи мамлакат, ки онро 28 сол қабл соҳиб шудааст, унвони дигаре надорад. Аммо аз ин руҳафтода нест, чун беҳтарин унвон эҳтирому эътирофи халқи маҳбубашро меҳисобад. Ва ӯ ҳақ дорад, чунки баҳои ҳаққониро ба ҳунари асил танҳо халқ дода метавонад. Чилахон Холов ҳунарманди мардумӣ аст ва ҳунарманди мардумӣ мемонад. Чун ҳамнабзу ҳамқисмату ҳамдилу ҳамрозаш мардум аст, мардуме, ки ҳатто ҳунарманди мардумӣ буданашро намедонаду дӯсташ медорад, сурудашро ҳамрадифи аллаи модар мепарастад ва ба қавли худи ҳунарманд барояш ҳамеша дасти дуо мебардорад. Мо низ ба ин ҳунарманд дар арафаи зодрӯзаш беҳтарин хушиҳои рӯзгор ва амалишавии нақшаву ниятҳои некро таманно дорем.
ТАКОНИ АНДЕША
Суҳбати мо бо ин сарояндаи хушсадо, ҳунарманди пуркору заҳматкаш Чилахон Холов атрофи мақому манзалати ҳунару ҳунарманд, нақши фарҳангу маданият дар ташаккули шахсияти инсонҳо ва дар маҷмуъ олами эъҷозу эҷоди ин овозхони шинохта сурат гирифт, ки метавон онро такони андеша низ номид.
Чилахон Холов зодаи яке аз мавзеъҳои хушбоду ҳавои Тоҷикистон – Кангурт буда, аз овони кӯдакию наврасӣ хотироти зиёди фаромӯшношуданӣ дорад. Ба суоли мо, ки нахустин мактаби ҳунару эҷодаш аз куҷо сарчашма мегирад, чунин посух дод: “Дар зодгоҳи ман ҳунармандони ҳирфаӣ зиёд буданд, ки мо, дилбохтагони ҳунари мусиқӣ дастпарварони онҳо будем. Бузургтарин овозхони мардумӣ, ки бо хондани сурудҳои халқӣ дар диёри мо овозадор буд, Карими Шиш буд, ки мактаби ҳунариаш то имрӯз побарҷо аст ва ман яке аз пайравону идомадиҳандагони кору пайкори ҳамин ҳунармандам. Чунин ҳунармандони халқӣ дар мавзеи мо зиёд буданд, ки ҳар кадоме сабку услуб, шеваи хоси худро доштанд. Девонаи Сарҳол, бародарон Гули Хаспала ва Гули Палабарг, Соҳиби Увал, Солеҳи Зайнил, Саиди Қодир, Чилахон Абдулҳақов, Саиди Иноят ҳунармандоне мебошанд, ки аз мактаби ҳунариашон баҳра бурдаам. Ман бехудона ошиқи садои онҳо, лаҳни онҳо, шеваи сурудану навозиши мусиқии онҳо будам. Дар маҳфилу маъракаҳо, ки асосан бо иштироки онҳо барпо мегардиданд, ширкат мекардам.”
Ҳамин муҳаббати беҳудуд Чилахони ҷавонро овард ба олами беҳамтои ҳунару мусиқӣ ва андохт ба маҷрои пуршӯру пуртуғёни уқёнуси санъат. Маҳз сабақ омӯхтан аз мактаби маҳорати чунин ҳунармандон ӯро пухтаву инсони комил намуд. Ҳарчи медонаду ҳифз кардааст, аз мактаби ҳунари ҳамон ҳунармандони халқӣ аст. Воқеан, сабку садои Чиллахон мисли он ки маҳз барои сурудани сурудҳои халқӣ офарида шуда бошад, аз лаҳзаи нахустини баланд шудан мерасад ба қалби шунаванда ва мафтунаш месозад. Баъдан бо такрор ҷаззобтару ҷаззобтар мешавад, на дилбазан, чун саршор аст аз самимият.
НАФЪРАСОН
Ин ҳунарманди асил, ки имрӯз садҳо мухлисону пайравону шогирдон аз мактаби ҳунари ӯ сабақ меомӯзанд, худ хатмкардаи факултаи физикаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аст. Чун дар мактаби миёна фанҳои дақиқро ба дараҷаи олӣ медонисту мунтазам ғолиби олимпиадаҳои байни мактабҳо мегардид, устодон тавсияаш доданд, ки ҳуҷҷатҳояшро ба факултаи физикаи донишгоҳ супорад. Ва ӯ донишҷӯи ҳамин даргоҳ шуд. Дар баробари таҳсили аъло мудом дар маҳфилу шабнишиниҳо овозхонӣ мекард ва узви фаъоли ансамбли “Наврӯз”-и назди донишгоҳ буд..
ОҒОЗИ РОҲ
Оқибат муҳаббати санъату ҳунару мусиқӣ аз ҳама чиз боло гирифту Чилахонро овард ба Филармонияи давлатии Тоҷикистон ва баъди хатми донишгоҳ ӯ корманди ин даргоҳи муқаддас шуд. Соли 1986 дар назди Филармонияи давлатии Тоҷикистон ансамбли фолклорӣ-этнографии “Ганҷина” таъсис ёфт, ки роҳбарии онро ҳунарманди мардумии Тоҷикистон, устод Зафар Нозим ба уҳда дошт. Озмуне, ки барои шомил шудан ба ин ансамбл доир гардид, довталабони зиёде дошт. Ҳайати ҳакамон низ аз шахсиятҳои барҷастаи санъату фарҳанги кишвар, аз ҷумла Аҳмад Бобоқулов, Зафар Нозимов, Ҷурабек Муродов, Ғаффор Валаматзода, Гавҳар Мирҷумаева, Низом Нурҷонов ва монанди инҳо иборат буд, ки дар ҳузури онҳо на ҳар ҷавони ҳаваскор ҷуръати сухан гуфтан мекард. Аз миёни 200 нафар довталабон ягона нафаре, ки ихтисоси соҳаи фарҳангу санъат надошт, Чилахон Холов буд. Ин ҷавони боғурури кӯҳистонӣ бо хондани ду суруди халқӣ, ки куллан ҷавобгӯи шартҳои озмун буданд, сазовори баҳои баланди ҳайати ҳакамон гардид. Ин оғози роҳи ӯ буд дар ҷодаи санъати касбӣ.
ГАНҶЕ ДАР “ГАНҶИНА”
Солиёни зиёд дар ин ансамбл фаъолияти пурсамар дошт ва зуд маҳбубият пайдо намуд, чун сурудҳояш аз забони халқ буд, офаридаҳои халқ буд, рӯзгори халқ буд ва бегумон чунин сурудҳо ба осонӣ дар қалбҳо маскан мегирад. “Қошуқтарош”, “Магаме”, “Бозубандамро бидеҳ” “Каҷкулоҳ” сурудҳоеанд, ки робитаи Чилахонро ба мардум ва мардумро ба Чилахон қавитар гардонид. Қомати расо, симои ҷаззоби ҷавонмарди кӯҳистонии тоҷик, сару либоси миллӣ бо садои дилчаспу марғуладор тавъам омадаву қалби ҳар як шунавандаро тасхир менамуд.
Бори зиёди масъулияти барномаҳои ансамбли “Ганҷина” ба души Чилахон буд, чун қисмати зиёди сурудҳоро ӯ мехонд. Ин буд, ки аз соли 1991 роҳбарии ансамбли овозадори фолклорӣ-этнографии “Ганҷина”- ро ба зиммаи ӯ вогузоштанд, ки то соли 2003 он ҷо фаъолият дошт. Ин давраро метавон аз давраҳои хеле пурмаҳсули фаъолияти ин ҳунарманд номид.
Ба кишварҳои зиёде сафарҳои ҳунарӣ анҷом додааст. Қариб ки дар тамоми кишварҳои ҳавзаи Аврупо, Ироқу Арабистон, Эрону Афғонистон, Ҳоланду Фаронса ва тамоми давлатҳои аъзои Иттиҳоди Шӯравӣ аз ҳунару фарҳанги миллати тоҷик намояндагӣ кардааст ва ҳар куҷо, ки буда, саъй кардааст, то урфу одат, анъанаву маросимҳои миллӣ ва дар маҷмуъ фарҳанги волои тоҷиконро ба қадри имкону тавон ба ҷаҳониён муаррифӣ намояд.
ТО БОЗДИД, ЭЙ ОФТОБ...
“Сафари ҳунарии мо ба Ироқ тавассути автобус сурат гирифт. Вақте чандин шаҳру вилоятҳои кишварҳои ҳамсояро убур карда, ба шаҳри Бағдод расидем, манзараи аҷибе пеши чашми мо намудор шуд. Як тарафи осмон пурра ранги лоҷувардӣ дошт, ки он ғуруби офтоб буд. Аксари мо, ки чунин манзараи ғайриодиро бори аввал мушоҳида мекардем, хеле ҳайратзада шуда будем. Офтоби кишвари мо одатан пушти кӯҳ ғуруб мекунад ва барои мо ғуруби офтоб дар даштҳои беканор хеле аҷибу ғайриодӣ намуда буд. Он лаҳза мо бо як овоз аз устод Зафар Нозимов хоҳиш кардем, то суруди машҳури “То боздид эй офтоб” – ро тараннум кунад. Баъдан ҳамаи мо бо устод ҳамовоз шудем. Сабти ҳамон лаҳзаҳои хотирмон то кунун дар дасти ман маҳфуз аст, ки бароям як таърихи зинда аст.”
РАҲНАВАРДИ МУВАФФАҚ ДАР ҶОДАИ ҲУНАР
Мояи хушбахтиашро оилаи солиму фарзандони солеҳ ва касбу ҳунари мондагораш медонад. Ҳаргиз аз чизе ҳарос надорад, чун беҳтарин сармояаш ҳунар аст, ки онро ҳама ҷо бо худ мебарад ва касеро қудрати он нест, ки ин сармояро аз ҳунарманд бигирад. Волотарин ҳунараш шод кардани дили мардум аст. Зиёд мутолиа мекунад, зиндагиаш шеър аст, ғазал аст, суруд аст, мусиқӣ аст, ишқ аст, муҳаббат аст, самимият аст...
Бо халқ будан, дуои халқро гирифтан ва барои халқ хизмат карданро асолати ҳамешагии ҳунарманд мешуморад.
“Саҳна макони муқаддасест, ки самимиятро, муҳаббати ҷунунворро, садоқатро, фидоӣ буданро тақозо мекунад, сӯхтану сохтанҳо дорад, - мегӯяд Чилахон. – Ҳунарманд ҳамеша садрнишин аст. Ҳунарманди асил фардест бохабар аз асолати таърихии хеш, таъриху тамаддуни миллати хеш, дорои дониши казоӣ ва фидоии касби худ. Асолати ҳунар қабл аз ҳама аз дарку фаҳми худи ҳунарманд вобаста аст. Асло набояд иҷозат диҳем, ки нафаре ҳунарро ба як падидаи бозорӣ, ё кӯчагӣ табдил диҳад. Ҳунар ва фарҳанг ин чеҳраи миллат, забони солими миллат, фахру ғурури миллат аст. Ва фарҳангро нафаре метавонад намояндагӣ кунад, ки пеш аз ҳама ҳувияти миллӣ, ифтихори миллӣ дорад. Бояд гуфт, ки ҳунар барои як доираи муайян, барои як анҷумани хос, як шабнишинӣ, ё танҳо барои дилхушӣ нест. Ҳунар асолати волотар дорад ва ана ҳамин асолатро бояд ҳар нафари мо дарк намоем.”
ОВОЗХОНӢ ЗАҲМАТ АСТ
Саъй мекунад, то сурудаҳояш ба дарди ҷомеа бихӯрад. Мудом дар хизмати мардум будан, ҳамнабзи замон гардидан, бори масъулият кашидан, ба эътимоди мардум хиёнат накардан ва боре ҳам пеши касе аз мушкилиҳо шиква накардан аз рисолати аслии кору зиндагиаш аст. Ғуруре дорад баландтар аз қуллаҳои осмонбӯси диёри зебоманзараш, ки шоир инро хеле моҳирона ба қалами тасвир кашидааст:
Қаноатпеша гарди нанг бар
гавҳар намебахшад,
Ҳазорон бор мурданро ту
беҳ аз чокарӣ донӣ.
“Гумон мекунам, ҳар тоҷике, ки эҳсосу шарафу ғурури миллии худро дар ҷомеа ба намоиш гузоштаву дар қалби ҳамагон тухми маърифат мекорад, аллакай барои муаррифии кишвари худ коре мекунад, - мегӯяд Чилахон Холов. - Агар хишти ҳунар аз заҳмат бошад, гилаш аз масъулият аст. Вақте ба ҳунару маҳорат, шеваи гуфтору рафтор, заҳмату талоши овозхон таваҷҷуҳ зоҳир мегардад, ин масъулияти ӯро даҳчанд зиёд менамояд. Мутаассифона, баъзан ба назар мерасад, ки ҳунар бозорӣ шудааст, техникӣ шудааст, яъне тавассути дастгоҳҳои техникӣ овозро ба таври дилхоҳ тағйир медиҳанд, ки ин омилҳо сафи ҳунармандони ғайривоқеӣ ва ҷоҳталабро меафзояд. Овозхон бояд дар назди тамошобин бо садои зинда хонда тавонад, чун ҳунари ғайритабиӣ умри дароз намебинад ва рӯзе маҳв мешавад.”
САТРҲОИ МИННАТДОРӢ
Вақте ҳикмате, сухани хуше, таронае мешунавад, шеъри дилнишине мутолиа мекунад, мусиқии дилнавозе гӯш мекунад, аз суҳбати дӯстон, устодону санъаткорон баҳравар мегардад, як муддат зери таъсири он қарор мегираду мурғи илҳомаш пар мекушояд ба олами руъёву андеша. “Ҳама сурудаҳои ман бо роҳнамоиву дастгирии шоирону оҳангсозони машҳури кишвар тавлид шудаву рӯи саҳна омадаанд. Хеле миннатдорам аз устод Абдураҳмон Мадхолов, шодравон Остон Раҳмон, Холмаҳмади Мавлон, дӯстонам Зафар Шарипов, Баҳром Қодиров, Фарҳод Одинаев, Умари Шерхон, Сайёфи Мизроб, Қурбоналӣ Раҳмонзода, Ҷонибеки Асрориён, Муҳаммад Ғоиб, Убайдулло Раҷабов, Давлат Сафар, Муҳтарам Ҳотам, Камол Насрулло, ки бо як дилгармиву оғӯши боз, бо муҳаббату самимият аз иқдомоти ман истиқбол мекунанду машварат медиҳанд.”
“АЗ ЗИНДА ХОНДАН НАҲАРОСЕД”
Чилахон ба ҷавононе, ки ба ӯ пайравӣ кардан мехоҳанд, мудом ҳушдор медиҳад, ки: “Набояд аз мушкилиҳо тарсид. Сабур бояд буд. Бо китоб унс бояд гирифт. Худи ҳамон матнҳое, ки барои суруд интихоб мекунем, метавонанд моро тарбият кунанд, чун саршори ҳикмату маъниҳои бикр ҳастанд. Бигзор, ҷавонҳо аз ҳунару фарҳанг бо як ҳувияти тоҷикона дифоъ кунанд, аз шароиту имконоти барояшон фароҳамшуда самаранок истифода намоянд. Ва муҳимтар аз ҳама аз зинда хондан наҳаросанд.”
ТОЗАКОРИҲОИ ЭҶОД
- Ҳунарманде ки эҷодкор набошад, вазни шеърро надонад, ҳунарманд нест, -ин аст андешаи бикри ин овозхони маҳбуб. Оҳангҳои зиёде эҷод кардаву рӯи кор овардааст, ки дар хазинаи тиллоии Кумитаи радио ва телевизион маҳфузанд. Албоми тозаэҷоди Чилахон Холов, ки иборат аз 25 адад сурудҳои ватандӯстона аст, ба Ҷашни 30-солагии Истиқлоли давлатии кишвар бахшида шудааст. Оре, идома дорад тозакориҳову эҷоду эъҷози ин ҳунарманд ва мо низ бовар дорем, ки ин устоди ҳунару мусиқӣ ва фарҳанги кишвар боз солиёни зиёде рӯи саҳнаи суруду мусиқӣ ҷилва намуда, бо суруду оҳангҳои дилпазиру нотакрори хеш хотири мухлисонро шод менамояд.
ҲУНАРМАНДИ МАРДУМӢ
Чилахон Холов, ин сермаҳсул-тарин ҳунарманди Тоҷикистон, ғайр аз ҳунарманди шоистаи мамлакат, ки онро 28 сол қабл соҳиб шудааст, унвони дигаре надорад. Аммо аз ин руҳафтода нест, чун беҳтарин унвон эҳтирому эътирофи халқи маҳбубашро меҳисобад. Ва ӯ ҳақ дорад, чунки баҳои ҳаққониро ба ҳунари асил танҳо халқ дода метавонад. Чилахон Холов ҳунарманди мардумӣ аст ва ҳунарманди мардумӣ мемонад. Чун ҳамнабзу ҳамқисмату ҳамдилу ҳамрозаш мардум аст, мардуме, ки ҳатто ҳунарманди мардумӣ буданашро намедонаду дӯсташ медорад, сурудашро ҳамрадифи аллаи модар мепарастад ва ба қавли худи ҳунарманд барояш ҳамеша дасти дуо мебардорад. Мо низ ба ин ҳунарманд дар арафаи зодрӯзаш беҳтарин хушиҳои рӯзгор ва амалишавии нақшаву ниятҳои некро таманно дорем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед