Дар ҷаҳони муосир масъалаи амнияти тамаддун ва кишварҳо проблемаи муҳимтарини ҳаётӣ шудааст. Зеро зиддиятҳои иқтисодӣ ва иҷтимоӣ бештар зиддияти фарҳангиро ба худ таҷассум кардааст. Мардуми Шарқу Ғарб муносибатҳои тезутундеро, ки ба вуҷуд омадааст, ҳамчун муқовиматҳои динӣ мешуморанд. Ин зиддиятҳо, ки имрӯз ба хунрезиҳои бесобиқа ва даҳшатафканиҳои бемонанд овардаанд, инсониятро ба хатари ҷиддӣ рӯ ба рӯ намуда истодаанд.

Дар Тоҷикистон низ чунин зиддиятҳо ду даҳсола пеш ба ҷанги шадиди шаҳрвандӣ боис шуд. Дар Тоҷикистон муқовимат шакли мусаллаҳонаро ба худ гирифт. Ин низоъ аз лиҳози мафкуравӣ низои байни ҷаҳонбинии диниву дунявӣ буд. Қувваҳои дигар тундгароёну табаддулотхоҳони исломӣ ва ҳаммаслакони онҳо аз як тараф ва ҷонибдорони сохти конститутсионӣ аз тарафи дигар буданд. Дар оғози истиқлолияти давлатӣ раванди ҷаҳонишавӣ, “демократия”-и таҳмилӣ ва таҳаммулнопазирии динӣ Тоҷикистонро ба коми оташу хун кашид.

Халқи тоҷик дар он солҳо ба роҳбаре мисли Исмоили Сомонӣ, Сталин, Де Гол ё Черчил ниёз дошт, ки ба ҷанг хотима бахшида, роҳро ба сулҳу тараққиёт боз намояд. Чунин роҳбар дар шахсияти Эмомалӣ Раҳмон ба майдон омад. Дар ҳақиқат, ӯ бо ташаббусҳои худ барои расидан ба ормони мардум, ки ташнаи сулҳу зиндагии ором буданд, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ гардид ва рисолати Пешвои миллат буданро исбот кард.

Дар ҳамин вазъияти ниҳоят мураккаб ва хавфнок Ҳукумат ва парлумон бо сарварии Эмомалӣ Раҳмон фаъолияти худро дар шаҳри Душанбе оғоз карданд.

Ҷанги шаҳрвандии Тоҷикистон аз як тараф сатҳи пасти фарҳангӣ, сиёсӣ, маҳалгароӣ ва таассуби динии роҳбарони мухолифини Ҳукуматро нишон диҳад, аз тарафи дигар лидерҳои он ба қувваҳо ва машваратҳои беруна такя мекарданд ва иродаи онҳоро дар бораи эҷоди давлати динӣ иҷро менамуданд. Ин ду омили ҷиддӣ аз дохил ва хориҷи кишвар муқовимати шаҳрвандиро шиддат мебахшид.

Мақсад ва оғози фаъолияти Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси сарвари давлат дар он марҳила ноил шудан ба сулҳу ризоияти миллӣ ва ҳифзи якпорчагии кишвар буд. Бинобар ин ӯ бо шеваҳои ғайриодӣ, ҷасурона, ҷоннисорона ва ватанпарастона роҳи ҳалли қазияи тоҷиконро ҷустуҷӯ мекард, мехост ҳарчи зудтар мардум сарҷамъ шавад, зиндагӣ дар кишвар ба маҷрои одӣ ворид гардад. Вале монеаҳо бисёр буданд, мухолифат дар роҳи ба ҳам омадани тоҷикон бештар мегардид.

Бо вуҷуди он ки музокирот марҳила ба марҳила давом мекард, муқовимати низомию сиёсӣ идома меёфт ва ҳатто дар минтақаҳои ҷануб ва шарқии ҷумҳурӣ ҷангҳои шадид дар байни қувваҳои ҳукуматӣ ва дастаҳои мухолифин сурат мегирифт. Ин вазъият ҳарчи зудтар ба мувофиқа омадани тарафҳоро тақозо мекард. Ва билохира Эмомалӣ Раҳмон бо барнома ва ҳадафҳои нишонраси хеш мардуми Тоҷикистонро ба сӯи қуллаҳои мурод роҳнамоӣ карданд.

Пешвои муаззами миллат – Эмомалӣ Раҳмон дар шароите ба саҳнаи сиёсат ворид шуданд, ки низоми сиёсии давлат фалаҷ гардида, дар ҳолати нобудшавӣ қарор дошт. Ҷанги шаҳрвандӣ ва бозиҳои сиёсии гурӯҳу давлатҳои манфиатхоҳ суботу оромии ҷомеаро аз байн бурда буд. Дар ин давраи ҳассос ва душвор Эмомалӣ Раҳмон бо ғояи барқарории сулҳу ваҳдат аз байни мардум ва барои мардум ба саҳнаи сиёсат ворид гардида, фаъолияти худро оғоз карданд. Дар ҳақиқат, иброз доштани “Ман ба шумо сулҳ меорам”-и Эмомалӣ Раҳмон ҷомаи амал пӯшид. Роҳбари давлат заминаҳои бунёдии системаи идоракуниро ташаккул дода, давлатдории миллиро эҳё намуданд.

Баъд аз ташаккул додани низоми сиёсии идоракунӣ масъалаи таъмини субот ва эҳёи ваҳдат масъалаи ҳаётан муҳим арзёбӣ мешуд. Дар алоқамандӣ ба ҳолати мазкур дар раванди ҷанги шаҳрвандӣ масъалаи барқарор намудани сулҳу ваҳдат ва сарҷамъ намудани миллати тоҷик яке аз унсурҳои асосии барномаи кории Эмомалӣ Раҳмонро фаро гирифта буд. Дар марҳилаи даргириҳо ва авҷи моҷароҳо дар мамлакат, инчунин, дастгирӣ ёфтани неруҳои бадхоҳ аз ҷониби манфиатдорони хориҷӣ барқарор намудани сулҳу ваҳдати миллӣ кори мушкил буд.

Ҷонфидоӣ, талошҳо ва ҷасорати Пешвои муаззами миллат – Эмомалӣ Раҳмон омиле гардид, ки суботу ҳамгироии миллӣ дар давлат барқарор гардида, ваҳдати миллӣ тантана кард. Имрӯз дар фазои субот, ҳамгироӣ ва ваҳдату якдилӣ рушд намудани Ҷумҳурии Тоҷикистон самараи фаъолияти сулҳофарии Эмомалӣ Раҳмон аст.

Эмомалӣ Раҳмон дар баробари ташаккул додани низоми муайяни рушди давлатдорӣ, ҳамчунин, дар ҳалли масъалаҳои ҷаҳонӣ ташаббусҳои беназирро роҳандозӣ намуданд, ки мавриди эътирофи ҷомеаи ҷаҳонӣ қарор гирифт. Хусусан, дар ҳалли муаммоҳои глобалии об, гармшавии иқлим, мубориза бар зидди терроризму экстремизм ва гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир.

Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо шинохти таърихӣ, таҳлили рушди фарҳанг ва давлату давлатдории тоҷикон дар гузашта ва имрӯз тавонистанд, тоҷиконро ба гузаштаи хеш пайванд карда, дар худогоҳӣ ва ҷустуҷӯҳои таърихии миллии тоҷикон марҳалаи комилан тозаро ба вуҷуд биёранд. Президенти кишвар ба худ ва ба ҳаммилатони хеш ҳамин мақом ва ҳиммати олиро ҳадафи кору пайкор ва рисолати будану зистан дониста, бо асарҳои таърихии худ дар рушди давраи навини таърихнигории миллии тоҷикон саҳми босазо гузоштаанд.

Умуман, фаъолияти сиёсии Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун сарвари сиёсӣ фарогири дастовардҳои беназиру бештар аст. Агар ҳамаи он дастовардҳоро огоҳона баҳогузорӣ намоем, дарк мекунем, ки ин шахсияти ҷаҳонӣ худро барои миллату давлати тоҷик фидо намудаанд. Маҳз чунин фидокорӣ боис гардид, ки миллати тоҷик Эмомалӣ Раҳмонро ҳамчун Пешвои миллат пазируфт.

Қозизода ШӮҲРАТҶОН,
магистранти Инстути таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А.Дониш