Охирҳои асри пешин, яъне 18 декабри соли 1990 СММ ҳуҷҷате ба тасвиб расонд, ки мувофиқи он ҳимояи ҳуқуқу манфиатҳои муҳоҷирон ва аҳли байти эшон дар назар гирифта шудааст. Дар асоси ин ҳуҷҷат, оғоз аз 18 декабри соли 2000, ҳамасола Рӯзи байналмилалии муҳоҷират таҷлил мегардад. Муҳоҷират аз минтақае ба минтақаи дигар ҳиҷрат намудани одамон аст. Дар шароити кунунӣ бошад, сафари гурӯҳ ё қисми хеле зиёди одамон ба масофаҳои дурро низ дар назар дорад. Муҳоҷират асосан дохила ва берун аз ҳар кишвар ва бо чанд навъ ё шакл аст: дар ҳоли рух додани ҷангу ҷидолҳо одамон маҷбуранд тарки макони зист намоянд; барои таҳсил; табобат; сайру сайёҳӣ; маъмултар муҳоҷирати меҳнатӣ.

Мувофиқи маълумоти СММ агар раванди муҳоҷират соли 2013 то 232 миллион нафар сокини сайёраро фаро гирифта бошад, пас то моҳи сентябри соли гузашта дар олам теъдоди ин гурӯҳи одамон ба 272 миллион нафар расидааст.

Раванди муҳоҷират барои ҷумҳуриҳои Осиёи марказӣ пас аз пош хӯрдани Иттиҳоди Шӯравӣ асосан ҷараён гирифт. Барои Тоҷикистон, кишвари минтақа баъди соҳибистиқлолӣ ва оғози ҷанги шаҳрвандӣ раванди фирориёни иҷборӣ оғоз ёфт. Дар ин замина ба муҳоҷирати меҳнатӣ ҳам асос гузошта шуд, ки то кунун идома дорад.

Ҳар сол садҳо ҳазор нафар баҳри дарёфти ризқу рӯзӣ аз кишвар берун мешаванд. Бештар ҷониби Русия. Қарордод байни ҳукуматҳои Русия ва Тоҷикистон бобати душаҳрвандӣ шароит фароҳам овардааст, бе дарёфти раводид, муҳоҷирони меҳнатии тоҷик ба ин кишвар равон шаванд. Саҳми муҳоҷирони меҳнатӣ бобати беҳдошти рӯзгори наздикону пайвандон, вазъи иҷтимоӣ, дар сатҳи лозима нигоҳ доштани қурби пули миллӣ басо калон аст. Соли пешин тавассути заҳмати муҳоҷирони тоҷик ба кишвар 2,7 миллиард доллар маблағ ворид шудааст. Ин нақши муҳимест дар пешрафти иқтисодиёти кишвар.

Сол аз сол ҳукуматдорони рус ҳолати будубоши муҳоҷирони кориро дар ҳудуди кишвари хеш торафт шадидтар доранд. Мисолаш ҳамасола афзоиш бахшидан ба нархномаи иҷозатномаи меҳнатӣ, яъне патент. Лек ба ҳама душвориҳо, хориҷкуниҳо, ҳатто таҳқиру озорҳо аз ҷониби кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқи рус ва дигар омилҳо нигоҳ накарда, раванди муҳоҷират ҳеҷ не ки коҳиш ёбад.

Тавре расонаҳои худи Русия иттилоъ медиҳанд, аҳолии ин кишвар сол то сол рӯ ба камшавист. Қабул ба шаҳрвандӣ аз ҳисоби мардумони кишварҳои пасошӯравӣ, аз ҷумла аз Осиёи марказӣ, воситаест афзоиш бахшидан ба шумори аҳолии ин кишвар.

Агар раванди муҳоҷират баҳри беҳдошти рӯзгори мардуми тоҷик мусоидат карда бошад ҳам, тарафҳои манфии худро низ боз намуд. Бисёре аз мардон аз ҳисоби занони кишвари сарди рус барои худ ҳамсари нав дарёфта, пайвандони дар ватан мондаро ба гӯшаи фаромӯшӣ гузоштанд. Аҳли байт, бахусус занони муштипар ва тифлони хурдсол бесаробон ва сарҳӯй монд. Дар натиҷа бисёр занон баҳри пешбурди рӯзгор ба корҳои пасте даст заданд, ки зебандаи эшон нест.