Бо вуҷуди он ки дар бораи Рӯзи Ваҳдати миллӣ ҳамарӯза тариқи воситаҳои ахбори оммаи чопиву электронӣ мавод мунташир ва пахш мегардад, аммо то ҳол баъзе ҷанбаҳои он норавшан мондаанд. Доир ба таърих ва баъзе ҷанбаҳои ногуфтаи Ваҳдати миллӣ суҳбате оростем бо директори Бойгонии давлатии вилояти Хатлон Гулова Муниса Сайдаҳмадовна.

- Барои хотима бахшидани ҷанги шаҳрвандӣ Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мушаххасан кадом чораҳоро меандешид?

- Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз дар соли 1993 ин амри воқеиро ба хубӣ дарк намуда, доир ба масъалаҳои қатъ гаштани ҷанги шаҳрвандӣ дар кишвар, бозпас гардонидани гурезаҳо ва муҳоҷирони иҷборӣ ба макони зисташон барқарор сохтани ҳазорҳо манзили бар асари ҷанги бемаъниву бемаврид харобгашта ва боздоштани иқтисодиёти Тоҷикистон аз пастравӣ чораандешӣ менамуданд.

- Раиси ҷумҳур бо сарвари Иттиҳоди мухолифин Саид Абдуллои Нурӣ чанд навбат сари мизи музокирот нишаст?

- Дар маҷмуъ 8 навбат музокироти сулҳи тоҷикон барпо шудааст. Нахустин музокироти сулҳи тоҷикон дар шаҳри Москва аз 5 то 19 апрели соли 1994 баргузор гардид. Дувумин мулоқоти ҷонибҳо аз 17 то 19 майи соли 1995 дар шаҳри Кобули Ҷумҳурии Исломии Афғонистон баргузор гардид, ки дар он изҳороти муштарак қабул карда шуд. Мулоқоти минбаъда дар сатҳи олӣ 19 июли соли 1995 дар шаҳри Теҳрони Ҷумҳурии Исломии Эрон барпо гардид. Мулоқоти 4-ум аз 10 то 11 декабри соли 1996 дар Ҷумҳурии Исломии Афғонистон, мулоқоти 5-ум аз 19 то 23 декабри соли 1996 дар шаҳри Москва доир гардид. Мулоқоти 6-ум 21-22 феврали соли 1997 дар шаҳри Машҳад мулоқоти 7-ум аз 16 то 18 май соли 1997 дар шаҳри Бишкеки Ҷумҳурии Қирғизистон, мулоқоти 8-ум бошад, 27 июни соли 1997 дар шаҳри Москваи Федератсияи Русия доир гардид, ки ниҳоят сулҳи тоҷикон бо имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ба даст омад.

- Баъди ба имзо расидани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ Сардори давлат ин ҳодисаи фараҳбахшро чӣ гуна арзёбӣ намуд?

- Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар муроҷиатномаи худ ба ҳамаи тоҷику тоҷикистониён ба имзо расидани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризояти миллиро яке аз воқеаҳои фараҳбахш барои халқи тоҷик номид ва таъкид намуда гуфт: “Ҷидду ҷаҳд ва умедвориҳои 5-6 -солаи охир барои нигоҳ доштани давлати миллии тоҷикон маҳз дар ҳамин рӯзи саид ҷомаи амал пӯшид. Ман имрӯз гуфта метавонам, ки насли ҳозираи миллати тоҷик ҳарчанд аввал пешпо хӯрда бошад ҳам, имрӯз пирӯз шуд. Зеро ин насл тавонист, васвасаи аҳриманиро, ки дар майнаи халқи мо ҷо гирифта буд аз худ дур сохта, морони заҳҳокиро, ки ҷони ҷавони садҳо фарзандони моро қурбон мекарданд, саркӯб созад. Ақли солим ва хиради дурбини халқи тоҷик пирӯз шуд. Рӯзи фархундае, ки онро дар ҳамаи шаҳру ноҳияҳо ва деҳоти дурдаст, дар ҳамаи оилаҳо интизор буданд, фаро расид”.

- Якпорчагии Ватанамон аз куҷо сарчашма гирифт?

- Баъд аз имзои Созишномаи умумии истикдори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ва натиҷаи кӯшишҳои пайвастаи Ҳукумати ҷумхурӣ дар кишварамон фазои сулҳу салоҳ ва ризоияти миллӣ барқарор шуд. Маҳз, аз баракати сулҳу оштии миллӣ мо тавонистем ваҳдати миллӣ ва якпорчагии Ватанамонро таъмин намуда, чорабиниҳои хурду бузурги умумимиллиамонро дар сатҳи баланд гузаронем.

- Дар таҳким ёфтани сулҳ миёни тоҷикон саҳми кадом давлатҳои ҳамсоя назаррас аст?

- Дар таҳким ёфтани сулҳи байни тоҷикон саҳми Созмони Милали Муттаҳид ва давлатҳои кафил, чун Русия, Афғонистон, Покистон, Қазоқистон, Қирғизистон, Туркманистон ва Ӯзбекистон ниҳоят чашмрас аст. Хамчунин, бояд қайд кард, ки дар ба даст омадани сулҳи тоҷикон нақши Шӯрои ҷамъиятии Тоҷикистон ва дигар сохторҳои сиёсию ҷамъиятӣ, ки дар ин Шӯро ҷамъ омаданд, назаррас буд.

- Ҳадафи асосии таъсисёбии Шӯрои ҷамъиятӣ аз чӣ иборат буд?

- Ҳадафи асосии Аҳднома ва таъсиси Шӯрои ҷамъиятӣ ин дастёб шудан ба сулҳ ва ризоияти миллӣ буд, ки хушбахтона, халқи тоҷик ба ин ҳадафи олии худ ноил гашт. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии хеш дар ҷаласаи Шӯрои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 11 марти соли 2002 баргузор гардид, махсус қайд кард: “Мо хизматҳои арзандаи иштирокчиёни Аҳдномаи ризояти ҷомеаи Точикистон – узви Шӯрои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар комёб шудан ба сулҳу ризоияти миллӣ фаромӯш намекунем. Тавсияву пешниҳодҳо ва муроҷиатномаҳои мушаххаси онҳо дар ҷараёни мақсаднок равона кардани музокирот миёни тоҷикон мусоидат намуд”.

- Ба мардуми шарифи Тоҷикистон чӣ таманниёт доред?

- Бигзор дар хонадони ҳар як шаҳрванди диёр ваҳдату ҳамдилӣ ҳамеша танинандоз бошаду онро ҳамеша чун дурр нигоҳ доранд ва дарк кунанд, ки пирӯзии мо дар ваҳдати мост.

Мусоҳиб Сайвалӣ МУРОДОВ, узви ИЖТ