Боз куштор. Боз қатли инсонҳои маъсум... кӯдакон, занону мӯйсафедон, мусулмонон... Ин дафъа дар Зеландияи Нав. Дар шаҳри Кристчарч, рӯзи ҷумъа... Террористе бо номи Брентон Таррант, ки шаҳрванди Австралия ном бурда мешавад, вақте ки мусулмонони Зеландияи Нав дар ду масҷид барои адои намоз ҷамъ шуда буданд, ба сӯи онҳо аз масофаи наздик оташ кушод. Дар натиҷаи ин ҳамлаи ваҳшатбор 49 нафар ба ҳалокат расидаю 48 нафари дигар маҷруҳ гаштааст.

Сарвазири кишвар Ҷасинда Ардерн бо нигаронӣ аз ин фоҷиаи мудҳиш изҳор доштааст, ки имрӯз барои Зеландияи Нав рӯзи сиёҳ аст. “Ин як ваҳшатест, ки мислу монандашро надидаем. Мо чунин навъи тундгароиро бо қатъият рад мекунем. Дар ин ҷо (Зеландияи Нав) ба чунин идеологияҳо ҷой нест... Ба касоне, ки то ҳол сарфаҳм ба ин ҳодиса нарафтаанд, гуфтанием: Кишвари мо ҷое нест, ки ба нафрат, бадбинӣ оғӯш кушояд. Сабаби дар кишвари мо рух додани ин даҳшат он аст, ки мо бо нажодпарастӣ, бадбинӣ алоқа надорем. Мо ҳама вақт бо рангорангӣ, дӯстӣ, накӯӣ ва ҳамгироӣ зиндагӣ хоҳем кард. Ва ҳеҷ як даҳшату амалҳои ғайриинсонӣ ин арзишҳои моро халалдор карда наметавонад...”

Дар пайи ин ҳамлаи даҳшатбор се марду як зан боздошт шудаанд. Яке аз онҳо барои куштори инсонҳои зиёд се тани дигар барои ғайриқонунӣ нигоҳ доштани аслиҳа.

Мактаб ва муассисаҳои дигари таълимӣ, роҳу гузаргоҳҳо пас аз ҳамлаи нангин муваққатан баста шуда, танҳо беморхонаҳо кор мекарданд.

НАВОРИ ҲАМЛАИ ХУНИН

Гуфта мешавад, ки навори ин ҳамлаи мудҳиш ва пурқурбон тариқи шабакаҳои иҷтимоӣ дарҳол пас аз 20 дақиқаи фоҷиа пахш гардидааст. Шабакаи “Facebook” ҳам баъд аз интиқодҳо нисбаташ гуфтааст, ки давоми 20 соат 1,5 миллион видеоро, ки ба ҳодисаи куштори мусулмонон дар ду масҷиди ҷомеъ рабт дошт, аз шабака бардоштаанд. Зимнан, аксари расонаҳои дунё ба хотири эҳтиром ба руҳи қурбониёни ҳамлаи нангин дар Зеландияи Нав аз нашри наворҳо худдорӣ кардаанд.

ҲАЛОКШУДАГОН КИҲО БУДАНД?

Зимнан, маҷруҳони ҳамлаи террористӣ дар беморхонаҳо таҳти табобату назорати духтурон қарор дошта, мақомоти Зеландияи Нав бошад, барои маълум намудани шахсияти ҳалокшудагон кор бурда истодааст. Гуфта мешавад, ки ҳалокшудагон аз кишварҳои гуногун буда, дар Зеландияи Нав ба ҳайси муҳоҷир ва паноҳанда сукунат доштаанд.

Хабаргузории БиБиСи шахсияти чанде аз онҳо ё ба истилоҳ достони зиндагии бархе аз қурбониёнро нашр кардааст.

Миёни ҳалокшудагон Довуд Набии 71-сола аввалин нафарест, ки шахсияташ маълум шудааст. Ӯ зодаи Афғонистон буда, соли 1980 баъд аз вуруди артиши Шӯравӣ ба хоки Афғонистон аз кишвараш гуреза шуда, ба Зеландияи Нав омадаву сукунат ихтиёр кардааст. Аз рӯи ихтисос муҳандис буда, ҳаводори мошинҳои сохти классикӣ будааст. Пас аз ба нафақа баромадан сардори як ҷамъият интихоб шуда, ҷамъияти афғонҳоро ташкил дода, ақаллиятҳои дигарро дастгириву кӯмак мекардааст. Писараш Умар дар суҳбат ба шабакаи NBC News-и амрикоӣ чунин гуфтааст: “Барои падар фарқ надошт, ки кӣ аз куҷост. Хоҳ аз Фаластину Ироқ бошад, хоҳ аз Сурия ба ҳамаи мусулмонон дасти ёрӣ дароз мекард”.

Қурбонии дигар Сайёд Милно ном дошта, 14-сола будааст. Орзу доштааст, ки футболбоз шавад. Рӯзи ҷумъа ҳамроҳи модараш ба масҷиди Нур рафтааст. Падараш дар суҳбат бо расонаҳои Зеландияи Нав дар васфи ҷигарпорааш чунин баён кардааст: “Ӯ як сарбози хурд, вале ҷасуреро мемонд... Ӯ ба абадият пайваст”

Наим Рашид, марди 50-солаи покистонӣ, ки дар шаҳри Кирстчарчи Зеландияи Нав омӯзгор буд, низ аз ҳалокшудагони ҳамлаи мудҳиш будааст. Дар навор дида шудааст, ки ӯ барои безарар гардонидани террорист бо ӯ занозанӣ мекунад, лек маҷруҳ мегардад. Чанде дар беморхона бистарӣ шуда, ӯ низ ба ҳалокат мерасад.

Дар ин ҳамла аз тири террорист Брентон Таррант фарзанди Наим Рашид - Талҳа Рашиди 21-сола низ ба ҳалокат расидааст.

Синну соли ҳалокшудагони ин ҳамла аз 3 то 77-сола арзёбӣ мешавад. Ва онҳо касбу кори гуногун доштаанд. Миёнашон ҳам духтур, ҳам муҳандису омӯзгор будааст.

МИЛЛИОНҲО ДОЛЛАР КӮМАКИ ХАЙРИЯ

Дар Зеландияи Нав, ки ҳамагӣ аҳолиаш 5 миллион арзёбӣ мешавад, чунин куштор ё қатли ом назир надоштааст. Барои кӯмак ба пайвандони ҳалокшудагон кӯмакҳои хайриявӣ роҳандозӣ шудааст. Аллакай 2 миллиону 200 ҳазор доллар кӯмак ҷамъ шудааст. Дар кишвар теъдоди мусулмонон 50 ҳазор буда, ҳамагӣ аз 100 як фоизи аҳолии мамлакатро ташкил медиҳанд ва онҳо асосан зодагони мамолики Покистону Бангладеш, Афғонистону Миср, Арабистони Саудиву Ҳиндустон мебошанд.

ОГОҲНОМАИ ТЕРРОРИСТ

Дар ҳамин ҳол гуфта мешавад, ки террористи ҳамлагар як баёния ё худ огоҳномаеро 9 дақиқа пеш аз ҳамла бурданаш ба масоҷид ба номи сарвазири Зеландияи Нав Ҷасинда Ардерн аз тариқи почтаи электронӣ ирсол доштааст. Ин огоҳнома, ки бо як шеваи тунд иншо шудааст, бе суроға ва номи нафари ирсолкунанда будааст. Дар он таҳдид ба Ангела Меркел, ки ба мусулмонон дар Аврупо имкони зистан додааст, инчунин ба шаҳрдори Лондон Содиқ Хон ва чанде дигар низ будааст...

Як омили асосии чунин бархӯрду муносибатҳои дағал ба ақаллиятҳо ва онҳое, ки ба динҳои гуногун эътиқод доранд, нафрат, бадбинии аз ҳад зиёд аст. Ин бадбинӣ гурӯҳу ҷамъиятҳои тундгароро дар кишварҳои гуногун нороҳат мекунад ва барои даст заданашон ба амалҳои ғайриинсонӣ боис мешавад.

Аҷиб он аст, ки нажодпарастӣ, исломбадбинӣ дар кишварҳои аз лиҳози иқтисодӣ пешрафта ва демократӣ низ зуҳур мекунад. Муҳоҷирону паноҳандагоне, ки аз кишварҳояшон бо сабаби вазъи бади иқтисодӣ, инчунин бесуботӣ ба ин кишварҳо меоянд, ғазаби гурӯҳҳои исломбадбину нафринкунандаро ба таҳрик меоранд. Ин аст, ки нафар ё нафарони тундгаро проблемаву буҳронҳои иқтисодии кишварашонро, ки дар асл сабабгораш авзои иқтисодии ҷаҳон аст, ба сари муҳоҷирин, бахусус мусулмонон мерезанд...