Интихоботи навбатии президентӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи 11-уми октябри соли ҷорӣ баргузор мегардад. Дар ин бора Маҷлиси Олии Тоҷикистон рӯзи шашуми август қарор қабул кард. Бар асоси қонун акнун ҳизбҳои сиёсӣ ва иттифоқҳои касаба метавонанд, номзадҳои худро ба мақоми президентӣ пешниҳод кунанд.

Ин интихоботи шашуми президентӣ дар даврони соҳибистиқлолии кишвар буда, охирон интихоботи президентӣ дар ҷумҳурӣ моҳи ноябри соли 2013 баргузор шуда буд, ки аз он вақт то имрӯз бо ташаббуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар соҳаи сиёсат як қатор пешравиҳои назаррас ба чашм мерасад. Дар ин қисмат бобати созишномаҳои муҳими байналмилалие, ки миёни Тоҷикистон ва дигар давлатҳо дар солҳои 2013 -2020 дар соҳаи сиёсат баста шудааст, сухан хоҳем кард. Зеро онҳо дастовардҳои муҳим дар сиёсати давлатии кишвар ба ҳисоб меравад.

МУБОРИЗА БО ИФРОТГАРОӢ

Масъалаи ифротгароӣ тайи чанд соли ахир дар Тоҷикистон аз мавзуъҳои доғ, бахусус баъди пайвастани наздик ба 2 ҳазор нафар ба сафи гурӯҳи тундрави “Давлати исломӣ” ба ҳисоб меравад. Тибқи омори расмӣ аз соли 2015 то имрӯз наздик ба 1400 нафар бо ҷурми терроризм ва экстремизм дар Тоҷикистон боздошту зиндонӣ шудаанд. Вале Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои аз байн бурдани ин зуҳуроти номатлуб талош мекунад ва то андозае тавонистааст, ки онро нисбати солҳои пеш коҳиш диҳад. Яке аз чунин ташаббусҳо барои аз байн бурдани ифротгароӣ ин конфронси байналмилалии “Ҳамкории байналмилалӣ ва минтақавӣ дар мубориза бо терроризм ва манбаъҳои маблағгузории он, аз ҷумла гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир ва ҷиноятҳои муташаккил” мебошад, ки дар Тоҷикистон соли 2019 баргузор гардид ва онро Иттиҳоди Аврупо дастгирӣ намуд.

Бояд гуфт, ки чунин конфронсҳо баҳри шикаст додани терроризм ҳамоҳанг кардани кӯшишҳои ҷомеаи башарӣ зарур ва саривақтист. Мубориза бо терроризм, пешгирӣ ва мубориза бар зидди экстремизми хушунатомез барои кишварҳои Осиёи Марказӣ, бахусус барои Тоҷикистон аз авлавиятҳои муҳим ба ҳисоб меравад. Стратегияи ҷаҳонии зиддитеррористии Созмони Милали Муттаҳид ва нақшаи амал барои пешгирии экстремизми хушунатомез санадҳои асосӣ барои фаъолияти Иттиҳоди Аврупо дар самти муқовимат бо терроризм ва ифротгароии хушунатомез мебошанд. Иттиҳоди Аврупо ба муносибату равиши амиқу ҳамаҷониба ҷиҳати мубориза бо терроризм, аз ҷумла тавассути таҳкими фаъолияти мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, мубодилаи иттилоот, бартарафсозии истифодаи интернет барои мақсадҳои террористӣ ва хотима бахшидан ба маблағгузории терроризм ва дар ин самт пурра риоя кардани қонунгузории байналмилалӣ, аз ҷумла дар ҷодаи ҳуқуқи инсон ва қонуни байналмилалии гуманитарӣ, аҳамияти калон медиҳад.

Муовини дабири кулли Хадамоти аврупоии амалиёти хориҷии Иттиҳоди Аврупо ҷаноби Педро Серрано дар ин бобат чунин иброз намуда буд: “Осиёи Марказӣ аз ҷиҳати стратегӣ минтақаи муҳим ба шумор рафта, дар он талабот ва имкониятҳои зиёд барои роҳандозии муносибатҳои нави шарикӣ вуҷуд доранд. Мо дар тақвият додани ҳамкории худ чи дар соҳаи амният, аз ҷумла мубориза бо терроризм ва пешгирии экстремизм ва чи дар самти ривоҷи тиҷорат, энергетика, ҳамбастагӣ ва рушд манфиатҳои муштарак дорем”.

Ҳамзамон Ҷумҳурии Тоҷикистон чанде қабл қонунеро ба ҳукми иҷро даровард, ки он барои мубориза бо экстремизм равона гардидааст. Гуфта мешавад, ки дар қонуни мазкур роҳҳои нави пешгирӣ аз ифротгароӣ пешбинӣ шудааст. Ин қонунро моҳи декабри соли 2019 вакилони парлумон қабул карда буданд, аммо ҷузъиёташ маълум набуд. Бо нашри қонун дар матбуоти расмии Тоҷикистон дар оғози моҳи январи имсол тафсилоти қонун оммавӣ гардид.

Дар қонуни нав мақомот шарҳ додаанд, ки киро ҳамчун ифротгаро мешиносанд ва кадом амалҳо ҳамчун ифротгароӣ тавсиф мешавад. Ҳомиёни ҳуқуқ қонунро барои пешгирӣ аз ифротгароӣ дар кишвар муҳим мешуморанд.

Мутобиқи қонуни нав мақомоти Тоҷикистон амалҳои зеринро ҳамчун ифротгароӣ мешиносанд:- амалҳои марбут ба ноустувор кардани амнияти миллӣ ва қобилияти дифоии давлат, даъвати оммавии бо роҳи зӯроварӣ ғасб намудани ҳокимияти давлатӣ ё бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохтори конститутсионӣ, ҳаракатҳое, ки ба барангехтани кинаву адовати миллӣ, нажодӣ, маҳалгароӣ ё динӣ (мазҳабӣ) равона шудаанд.

Муаллифони қонун мегӯянд, ҳадафи асосӣ ба талаботу чолишҳои замон мутобиқ кардани қонун ва ҳам мутобиқ кардани он ба санадҳои байналмилалии мубориза бо ифротгароӣ аст.

Қонуни нави мубориза бо ифротгароӣ ба Хадамоти алоқаи Тоҷикистон ҳақ додааст, ки ҳамаи сомона ва шабакаҳои иҷтимоиро зери назорат бигирад ва дар ҳолати лозимӣ дастрасиро ба онҳо маҳдуд кунад. Ҳамчунин бори аввал қонун мақомотро муваззаф кардааст, ки бо ифротгароӣ на танҳо дар дохили кишвар, балки дар миёни муҳоҷирон мубориза баранд.

Қонуни мазкур ҳамчунин пешбинӣ кардааст, ки ҳангоми дар интернет ошкор намудани тарғиби экстремизм, дастрасӣ ба чунин иттилоот фавран қатъ ё маҳдуд карда шавад. Эътирофи маводе ҳамчун маводи экстремистӣ мисли қабл бар асоси хулосаи ташхиси ниҳодҳои расмӣ, аз ҷумла Маркази исломшиносӣ ва Кумитаи дин сурат мегирад.

Дар бораи таҳияи қонуни нави мубориза бо тундгароӣ Президенти Тоҷикистон дар Паёми соли гузаштааш ба порлумон дахл карда буд. Сарвари давлат гуфта буд, мақомот бояд тарзу усулҳои муосири муқовимат бо ифротгароиро дар қонунгузорӣ пурра кунанд.
Дар ин раванд Шӯрои Аврупо ҳуҷҷати роҳнамои стратегии худро моҳи июни соли 2017 таҳия карда, ба сиёсати худ дар самти мубориза ба муқобили софкории пул ва пешгирии маблағгузории терроризм такони нав бахшид.

Соли 2018 ҷомеаи башарӣ шоҳиди шикасти қариб пурраи ДИИШ ҳамчун созмони ифротгароӣ дар ҳудуди муайян амалкунанда гардид.

СОЗМОНИ ҲАМКОРИИ ШАНХАЙ

Бояд гуфт, ки Созмони Ҳамкории Шанхай аз ҷумлаи он созмонҳои минтақавию ҷаҳонист, ки маҳз барои ҳамкориву ҳамгироӣ ва ҳалли қазияҳои меҳварии давлатҳои ҷануби Осиё, Осиёи Марказӣ ва дигар манотиқи Шарқ таъсис ёфтааст. Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои оғози ҳамкорӣ ва узвияти худ дар Созмони Ҳамкории Шанхай тавонистааст, ки дар мавқеи стратегию геополитикии худ ба дастовардҳои назаррас ноил гардад ва мавриди эътироф ва ҳамоҳангии давлатҳои минтақа ва ҷаҳон қарор бигирад. Имрӯз, ки дар гузаргоҳи равандҳои пурпечутоби идеологӣ ва рангини ҷаҳон сиёсатҳои бесубот ба чашм мерасанд, баҳри ҳалли мушкилоти сиёсию амниятӣ Созмони Ҳамкории Шанхай мавқеи калидӣ дошта, суботу оромии минтақа ва қаламрави ҷуғрофии худро бечунучаро метавонад, таъмин намояд.
15 июни соли 2001 дар Шанхай вохӯрии сарони давлатҳо доир гардид, ки дар он изҳороти муштарак дар бораи қабули Ҷумҳурии Ӯзбекистон ба «Панҷгонаи Шанхай» қабул шуда, Эъломия дар бораи таъсис додани СҲШ ба имзо расид.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушду тавсеаи воқеии Созмони Ҳамкории Шанхай аз нигоҳи сиёсию иқтисодӣ ва идеологӣ мавқеи мушаххасро пайдо кардааст, ки дар ҳастию мавҷудият ва камолоти ин созмон комилан як чеҳраи калидӣ мебошад.

Шинохти инсон ва фароҳамории зиндагии беҳтар ва бидуни ҷангу ҷудоӣ яке аз ғояҳои асосии Созмони Ҳамкории Шанхай аст, ки Президенти Тоҷикистон аз ибтидои марҳилаи таъсисёбии ин созмон то ба имрӯз барои наҷоти минтақа ва рушду тавсеаи иқтисодию саноатӣ ва энергетикию фарҳангии он баромадҳо намудааст, ки бозгӯи инсонгароёна будани андешаҳои Сарвари давлати Тоҷикистон аст.
Дар робита ба ҷаҳонӣ будани ҳадафҳо ва вазифаҳои Созмони Ҳамкории Шанхай дар доираи имзои созишномаҳои муштараки иқтисодию саноатӣ Тоҷикистон ба дастовардҳои саноатию энергетикӣ ва иншои роҳу пулҳои замонавӣ ноил гашт, ки ин ҳам маҳсули ҳамкориҳо ва муносибатҳои самарабахш ва дӯстонаи Созмони Ҳамкории Шанхай бо Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб меёбад.

Айни замон созмон аз ҳашт давлати аъзо (Ҳиндустон, Қазоқистон, Чин, Қирғизистон, Покистон, Русия, Тоҷикистон, Ӯзбекистон), чаҳор давлати нозир (Афғонистон, Беларус, Эрон, Муғулистон) ва шаш давлати шарикони мусоҳибавӣ (Озарбойҷон, Арманистон, Кам-боҷа, Непал, Туркия, Шри-Ланка) иборат мебошад.

СҲШ, ки қаламрави бузург ва доираи васеи ҳамкориҳои минтақавиро дар бар мегирад, шакли нави ҳамкории давлатҳои аз нуқтаи назари сохтори сиёсӣ, иқтидори иқтисодӣ ва фарҳангӣ гуногун ба шумор меравад.

Ҳадафҳои асосии СҲШ таҳкими боварии мутақобилан судманд ва ҳамсоягии неки кишварҳои аъзо, мусоидат ба ҳамкории самарабахш дар соҳаҳои сиёсӣ, тиҷоратӣ, иқтисодӣ, илмӣ, техникӣ ва фарҳангӣ, инчунин дар соҳаи маориф, энергетика, нақлиёт, туризм, ҳифзи муҳити зист, таъмини якҷоя ва таъмини сулҳ, амният ва субот дар минтақа, пешравӣ дар ташкили тартиботи демократӣ, одилона ва оқилонаи байналмилалӣ дар соҳаи сиёсӣ ва иқтисодӣ ба шумор мераванд.

ҚАТЪНОМАИ ДАҲСОЛАИ ОБ ДАР СОЛҲОИ 2018-2028

Маҷмаи Умумии СММ Қатъномаи “Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор барои солҳои 2018-2028”-ро аз 21-уми декабри соли 2016 бо ҳаммуаллифии 177 кишвари узви СММ қабул намуд. Ин ташаббус бори аввал аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рафти форуми 7-уми ҷаҳонии об дар Ҷумҳурии Корея ироа шуда буд.

Мутобиқи қатъномаи мазкур солҳои 2018-2028 ҳамчун Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор” эълон мешавад, ки он аз 22-юми марти соли 2018 шуруъ шуда, 22-юми марти соли 2028, дар Рӯзи ҷаҳонии захираҳои об ба анҷом мерасад.

Дар ин бора зимни суханронӣ дар форум Президенти кишвар чунин зикр карда буданд: “Таҳдиду хатарҳои муосири глобалӣ, аз ҷумла буҳронҳои молиявию иқтисодӣ, афзоиши аҳолӣ, тағйири иқлим, зуд-зуд рух додани ҳодисаҳои офатбори гидрометеорологӣ, норасоии об ва дар натиҷа боло рафтани сатҳи камбизоатӣ, густариши бемориҳои сирояткунанда ва афзоиши фавти модару кӯдак, аз мо саъю талоши бештар ва дар ин арса андешидани тадбирҳои марбутаро тақозо доранд”.

Мувофиқи қатъномаи ҳадафҳои Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои рушди устувор” масъалаҳои зеринро фаро мегирад:- рушди устувор ва мудирияти ҳамгироёнаи захираҳои об ҷиҳати расидан ба ҳадафҳои иҷтимоӣ-иқтисодӣ ва муҳити зист - роҳандозӣ ва пешбарии барнома ва лоиҳаҳои дахлдор;- тавсеаи ҳамкорӣ ва ширкат дар ҳамаи сатҳҳо барои мусоидат ба татбиқи вазифа ва ҳадафҳои марбут ба захираҳои об, ки дар сатҳи байналмилалӣ мувофиқа шудаанд, аз ҷумла ҳадафҳои рушди устувор.

Ғайр аз ин, қатънома аҳамияти рушди истифодаи оқилонаи обро бо дарназардошти робитаи мутақобилаи захираҳои об бо маводи ғизоӣ, энергетика ва муҳити зист дар ҳама сатҳҳо таъкид мекунад.

Илова ба ин, қатънома масъалаҳои зеринро ҳамчун ҳадафҳои иловагии даҳсола муайян мекунад:- такмили абзори ташаккул ва интишори дониш, осонгардонии дастрасӣ ба дониш ва мубодилаи иттилоот роҷеъ ба таҷрибаи беҳтарин, баҳрабардорӣ аз иттилооти ҷадид дар бораи ҳадафҳои рушди устувори марбут ба захираҳои об;- бунёди шабакаҳо ва мусоидат ба ташаккули ширкат ва фаъолияти тарафҳои манфиатдор дар татбиқи ҳадафҳо ва вазифаҳои марбут ба захираҳои об; - тақвияти фаъолиятҳои иртиботӣ дар сатҳҳои мухталиф барои дастёбӣ ба ҳадафҳои марбут ба захираҳои об.

Қатъномаи мазкур аз дабири кулли СММ тақозо менамояд, ки бо истифода аз имкониятҳои ниҳоди байниидоравии “СММ-Об” ҷиҳати тарҳрезӣ ва ташкили фаъолият дар чорчӯби даҳсола дар сатҳҳои ҷаҳонӣ, минтақавӣ ва ҷумҳуриявӣ чораҳо андешад.