СИЁСАТ
Шанбе 09 Декабр 2023 07:56
Баъди ба ихтиёр даровардани сарҳадот ва Кобули Афғонистон аз ҷониби гурӯҳи мамнуи Толибон кишварҳои Осиёи Марказӣ аз густариши гурӯҳҳои террористӣ ва хатари онҳо дар ин кишварҳо нигаронӣ мекунанд. Аз ҷумла, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 24-уми сентябр дар реҷаи видеоконфронс дар мубоҳисаҳои умумии Иҷлоси 76-уми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид аз ин гурӯҳҳо нигаронӣ намуда, чунин иброз доштанд:
“Гурӯҳҳои гуногуни террористӣ бо истифода аз вазъи ноустувори низомиву сиёсӣ дар Афғонистон мавқеи худро фаъолона мустаҳкам карда истодаанд. Ҳоло мо шоҳиди аз маҳбасҳо озод шудани ҳазорон аъзои ДИИШ, Ал-Қоида ва дигар гурӯҳҳои террористӣ мебошем.
Яъне ҷойи нигаронӣ ва таассуф аст, ки имрӯз Афғонистон дар роҳи бисёр хатарзои дигарбора ба лонаи терроризми байналмилалӣ табдил ёфтан қарор дорад”.
Ҳамзамон Сарвари давлат дар идома иброз доштанд, ки Тоҷикистон, ки бинобар мавқеи ҷуғрофии худ дар хатти пеши муқовимат бо хатару таҳдидҳои муосир, аз қабили терроризму ифротгароӣ, тундгароӣ, муомилоти ғайриқонунии маводи мухаддир ва дигар ҷинояткориҳои муташаккили фаромарзӣ қарор дорад, бо идомаи саъю талошҳои худ ҷиҳати пешгирӣ аз паҳншавии онҳо дастгирии ҷомеаи ҷаҳониро дар ин раванд зарур мешуморанд.
Дар робита бо ин, бархе аз мақомоти кишварҳои ғарбӣ низ аз бозгашти гурӯҳи террористии Ал-Қоида ба Афғонистон нигаронӣ карданд. Аз ҷумла, яке аз мақомҳои баландпояи амниятии Амрико иброз намуд, ки эҳтимолияти ба таври густурда фаъол шудани гурӯҳи даҳшатафкани Ал-Қоида дар ду соли оянда дар Афғонистон вуҷуд дорад. Аз сӯи дигар, айни замон гурӯҳи “Давлати исломӣ” ё ДИИШ дар қисматҳое аз Афғонистон фаъол шудааст ва чанде қабл таркишҳо низ бар зидди Толибон анҷом дода буд.
Ҳукумати Тоҷикистон низ барои ҳифозати шаҳрвандонаш дар минтақаҳои наздимарзӣ дар сарҳадоти кишвар қувваҳои низомиашро пурзӯртар менамояд.
Намояндагони Толибон дар Кобул эҳтимоли ҳама гуна таҳдидро ба марзҳои Тоҷикистон рад мекунанд ва мегӯянд, ба ягон гурӯҳ иҷозаи ҳамла ба хоки кишвари ҳамсояро нахоҳанд дод.
Забеҳуллоҳ Муҷоҳид, сухангӯи Толибон, ба расонаҳо гуфт, ки чунин хабарҳо асос надоранд. “Ин хабарҳо аслан воқеият надоранд. Касе иҷозат намедиҳад, ки аз хоки Афғонистон ба хотири ба ҳамсояҳои мо зарар расонидан истифода шавад. Чунин иқдом агар касе кард, мо ҷиддӣ ба ҳар қимате бошад, ҷилави онҳоро хоҳем гирифт”.
Мақомоти Тоҷикистон ҳам мегӯянд, аз замони назорати марз аз ҷониби Толибон ягон маротиба талоши убури мусаллаҳонаи сарҳад рух надодааст, вале нигаронӣ аз нооромиҳои он сӯи марз вуҷуд дорад.
ТОҶИКИСТОН БА КОРҲОИ ДОХИЛИИ АФҒОНИСТОН ДАХОЛАТ НАМЕКУНАД, АММО...
Чанде қабл Толибон аз Тоҷикистон хостанд, ки ба корҳои дохилии Афғонистон дахолат накунад. Мулло Абдулғанӣ Бародар, ноиби аввали сарвазири ҳукумати ташкилкардаи Толибон, Тоҷикистонро дар дахолат ба умури Афғонистон айбдор кард. Ҳамзамон Толибон гуфтанд, ки мехоҳанд бо Тоҷикистон муносибатҳои хуб дошта бошанд.
“Мо мехоҳем бо онҳо муносибатҳои хуб дошта бошем, аммо дахолати як кишвар ба корҳои дохилии ҳамсояаш наметавонад ба манфиати касе хидмат кунад ... Барои ҳар амал аксуламал пайдо мешавад”, - гуфтааст муовини раиси ҳукумати муваққатии Афғонистон Абдул Салом Ҳанафӣ дар барномаи шабакаи телевизиони “Ал-Ҷазира”.
Вале Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мубоҳисаҳои умумии Иҷлоси 76-уми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид зикр кард, ки Тоҷикистон ба корҳои дохилии Афғонистон дахолат намекунад, балки мардуми тоҷик баробари дигар қавмҳо ҳақ дорад дар корҳои дохилии ин кишвар ҷойгоҳи намоёни худро дошта бошад.
“Дар ин росто, тоҷикони Афғонистон низ, ки беш аз 46 фоизи аҳолии ин кишварро ташкил медиҳанд, баробари дигар қавмҳои ин кишвар, ҳақ доранд дар умури давлатдорӣ ҷойгоҳи шоиста дошта бошанд.
Вале бар ин боварем, ки барои ҳалли муносиби мушкилоти сиёсиву амниятии кишвари ҳамсоя, бояд тавассути интихобот ва иродаи мардуми ин кишвар ҳукумати ҳамашумуле бо иштироки намояндагони ҳама гурӯҳҳои сиёсӣ ва ақаллиятҳои милливу қавмӣ ташкил карда шавад. Яъне мо зарур медонем, ки сохти давлатдорӣ дар он кишвар аз роҳи раъйпурсӣ ва бо дарназардошти мавқеи тамоми шаҳрвандони кишвар муайян карда шавад”,-гуфтааст, Президенти кишвар дар идома.
Абдул Латиф Пидром сиёсатмадори афғон низ дар муроҷиати видеоии худ гуфт, изҳороти Тоҷикистон дар бораи вазъи кунунии Афғонистон дахолат ба умури дохилии Афғонистон нест.
Тавре хабаргузории “Афганистан.Ру” иттилоъ медиҳад, ӯ зикр кардааст, ки гуфтаҳои ҷониби Тоҷикистон ба арзишҳои байналмилалӣ ва Эъломияи ҳуқуқи башар мутобиқ аст. Ҳамзамон ӯ таъкид кардааст, ки ҳукумати Толибон ҳоло аз ҷониби касе ба расмият шинохта нашудааст.
Пидром ҳамчунин дар бораи дахолати Покистон изҳори назар намуда, сафари роҳбари хадамоти иктишофии Покистонро ба Кобул хотиррасон кардааст ва гуфтааст, шахсони расмии Покистон ба саросари дунё сафар мекунанд, то ки ҷиҳати ба расмият шинохтани Толибон муваффақ шаванд.
“Кадом кишвар ба умури Афғонистон дахолат мекунад: давлате, ки роҳбари хадамоти иктишофии он ба Афғонистон барои идоракунӣ ва ҳамоҳангсозии корҳо меояд ё кишваре, ки мехоҳад ҳамаи гурӯҳҳои этникӣ ва сиёсӣ ба ҳайати ҳукумат шомил карда шаванд?”, - иброз доштааст сиёсатмадор.
Ҳамзамон Сарвари давлат дар идомаи суҳбаташ бо нигаронӣ гуфт, ки таъсиси ҳама гуна ҳукумат бидуни ба эътибор гирифтани манфиатҳои кулли мардуми Афғонистон метавонад, боиси оқибатҳои фалокатбор дар ин кишвар гардад.
“Тайи ҷанги таҳмилӣ ва нооромии беш аз чилсола, ки мардуми Афғонистон барои ба вуҷуд омадани чунин вазъият гуноҳе надоранд, Афғонистон ба майдони бозиҳои геосиёсӣ мубаддал гардид ва аз оқибатҳои он тамоми ҷаҳон аз тариқи ҳодисаҳои мудҳиши сентябри соли 2001-ум хуб огоҳ аст. Афғонистони ҷабрдида ва миллати ба мо дӯсту бародари он набояд дигарбора ба вартаи ҷангҳои хунини таҳмилӣ кашида шавад. Аз ин лиҳоз, ҷомеаи ҷаҳонӣ бояд ба тақдири қавму миллатҳои маскуни Афғонистон ва ҳамсояҳои он бетафовут набошад”,-илова намуд Президенти кишвар.
Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзи аввали ҳукумати муваққатии Толибон аз тоҷикони Афғонистон дифоъ мекунад ва хоҳони сулҳи фарогир дар ин кишвар аст.
ТОЛИБОН ДАР МАРЗ?
Толибон ахиран эълон карданд, ки ҳазорон сарбози неруҳои махсуси худро ба вилояти Тахори Афғонистон, ки дар наздикии марзи Тоҷикистон воқеъ аст, равон кардаанд.
Забеҳуллоҳ Муҷоҳид, сухангӯи Толибон рӯзи 25-уми сентябр дар саҳифаи Твитери худ бо нашри акси мошинҳои низомӣ ва афроде дар либосҳои низомӣ аз ҷойгузин кардани “даҳ ҳазор аз неруҳои махсуси “Лашкари мансурии аморати исломӣ” бо ҳадафи ҷилавгирӣ аз таҳдидҳои эҳтимолӣ дар вилояти Тахор хабар додааст.
“Лашкари мансурии Аморати исломӣ” бештар афродеро дар бар мегирад, ки ба амалҳои маргталабона машғуланд. Ҳафтаи гузашта Толибон аз мустақар кардани ин неру дар Бадахшони Афғонистон хабар нашр карда буданд.
Мақомоти тоҷик мегӯянд, гурӯҳҳои ифротӣ дар он сӯи марз назорат мешаванд. Бархе аз коршиносон ин амалҳои марзии Толибонро ба он рабт медиҳанд, ки Тоҷикистон аз камтарин кишварҳои минтақа аст, ки ҳама гуна гуфтугӯ бо гурӯҳи Толибонро рад карда, онҳоро ба ваъдахилофӣ ва поймол кардани ҳуқуқи дигар миллатҳои Афғонистон айбдор мекунад.
Толибон рӯзи 15-уми август пас аз фирори Ашраф Ғанӣ, президенти пешини ин кишвар, Кобулро ба ихтиёри худ дароварданд ва Афғонистонро “Аморати исломӣ” эълон карданд. Вале бо гузашти чанд моҳ ҳеҷ кишваре ҳукумати Толибонро ба расмият нашинохтааст.
“Гурӯҳҳои гуногуни террористӣ бо истифода аз вазъи ноустувори низомиву сиёсӣ дар Афғонистон мавқеи худро фаъолона мустаҳкам карда истодаанд. Ҳоло мо шоҳиди аз маҳбасҳо озод шудани ҳазорон аъзои ДИИШ, Ал-Қоида ва дигар гурӯҳҳои террористӣ мебошем.
Яъне ҷойи нигаронӣ ва таассуф аст, ки имрӯз Афғонистон дар роҳи бисёр хатарзои дигарбора ба лонаи терроризми байналмилалӣ табдил ёфтан қарор дорад”.
Ҳамзамон Сарвари давлат дар идома иброз доштанд, ки Тоҷикистон, ки бинобар мавқеи ҷуғрофии худ дар хатти пеши муқовимат бо хатару таҳдидҳои муосир, аз қабили терроризму ифротгароӣ, тундгароӣ, муомилоти ғайриқонунии маводи мухаддир ва дигар ҷинояткориҳои муташаккили фаромарзӣ қарор дорад, бо идомаи саъю талошҳои худ ҷиҳати пешгирӣ аз паҳншавии онҳо дастгирии ҷомеаи ҷаҳониро дар ин раванд зарур мешуморанд.
Дар робита бо ин, бархе аз мақомоти кишварҳои ғарбӣ низ аз бозгашти гурӯҳи террористии Ал-Қоида ба Афғонистон нигаронӣ карданд. Аз ҷумла, яке аз мақомҳои баландпояи амниятии Амрико иброз намуд, ки эҳтимолияти ба таври густурда фаъол шудани гурӯҳи даҳшатафкани Ал-Қоида дар ду соли оянда дар Афғонистон вуҷуд дорад. Аз сӯи дигар, айни замон гурӯҳи “Давлати исломӣ” ё ДИИШ дар қисматҳое аз Афғонистон фаъол шудааст ва чанде қабл таркишҳо низ бар зидди Толибон анҷом дода буд.
Ҳукумати Тоҷикистон низ барои ҳифозати шаҳрвандонаш дар минтақаҳои наздимарзӣ дар сарҳадоти кишвар қувваҳои низомиашро пурзӯртар менамояд.
Намояндагони Толибон дар Кобул эҳтимоли ҳама гуна таҳдидро ба марзҳои Тоҷикистон рад мекунанд ва мегӯянд, ба ягон гурӯҳ иҷозаи ҳамла ба хоки кишвари ҳамсояро нахоҳанд дод.
Забеҳуллоҳ Муҷоҳид, сухангӯи Толибон, ба расонаҳо гуфт, ки чунин хабарҳо асос надоранд. “Ин хабарҳо аслан воқеият надоранд. Касе иҷозат намедиҳад, ки аз хоки Афғонистон ба хотири ба ҳамсояҳои мо зарар расонидан истифода шавад. Чунин иқдом агар касе кард, мо ҷиддӣ ба ҳар қимате бошад, ҷилави онҳоро хоҳем гирифт”.
Мақомоти Тоҷикистон ҳам мегӯянд, аз замони назорати марз аз ҷониби Толибон ягон маротиба талоши убури мусаллаҳонаи сарҳад рух надодааст, вале нигаронӣ аз нооромиҳои он сӯи марз вуҷуд дорад.
ТОҶИКИСТОН БА КОРҲОИ ДОХИЛИИ АФҒОНИСТОН ДАХОЛАТ НАМЕКУНАД, АММО...
Чанде қабл Толибон аз Тоҷикистон хостанд, ки ба корҳои дохилии Афғонистон дахолат накунад. Мулло Абдулғанӣ Бародар, ноиби аввали сарвазири ҳукумати ташкилкардаи Толибон, Тоҷикистонро дар дахолат ба умури Афғонистон айбдор кард. Ҳамзамон Толибон гуфтанд, ки мехоҳанд бо Тоҷикистон муносибатҳои хуб дошта бошанд.
“Мо мехоҳем бо онҳо муносибатҳои хуб дошта бошем, аммо дахолати як кишвар ба корҳои дохилии ҳамсояаш наметавонад ба манфиати касе хидмат кунад ... Барои ҳар амал аксуламал пайдо мешавад”, - гуфтааст муовини раиси ҳукумати муваққатии Афғонистон Абдул Салом Ҳанафӣ дар барномаи шабакаи телевизиони “Ал-Ҷазира”.
Вале Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мубоҳисаҳои умумии Иҷлоси 76-уми Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид зикр кард, ки Тоҷикистон ба корҳои дохилии Афғонистон дахолат намекунад, балки мардуми тоҷик баробари дигар қавмҳо ҳақ дорад дар корҳои дохилии ин кишвар ҷойгоҳи намоёни худро дошта бошад.
“Дар ин росто, тоҷикони Афғонистон низ, ки беш аз 46 фоизи аҳолии ин кишварро ташкил медиҳанд, баробари дигар қавмҳои ин кишвар, ҳақ доранд дар умури давлатдорӣ ҷойгоҳи шоиста дошта бошанд.
Вале бар ин боварем, ки барои ҳалли муносиби мушкилоти сиёсиву амниятии кишвари ҳамсоя, бояд тавассути интихобот ва иродаи мардуми ин кишвар ҳукумати ҳамашумуле бо иштироки намояндагони ҳама гурӯҳҳои сиёсӣ ва ақаллиятҳои милливу қавмӣ ташкил карда шавад. Яъне мо зарур медонем, ки сохти давлатдорӣ дар он кишвар аз роҳи раъйпурсӣ ва бо дарназардошти мавқеи тамоми шаҳрвандони кишвар муайян карда шавад”,-гуфтааст, Президенти кишвар дар идома.
Абдул Латиф Пидром сиёсатмадори афғон низ дар муроҷиати видеоии худ гуфт, изҳороти Тоҷикистон дар бораи вазъи кунунии Афғонистон дахолат ба умури дохилии Афғонистон нест.
Тавре хабаргузории “Афганистан.Ру” иттилоъ медиҳад, ӯ зикр кардааст, ки гуфтаҳои ҷониби Тоҷикистон ба арзишҳои байналмилалӣ ва Эъломияи ҳуқуқи башар мутобиқ аст. Ҳамзамон ӯ таъкид кардааст, ки ҳукумати Толибон ҳоло аз ҷониби касе ба расмият шинохта нашудааст.
Пидром ҳамчунин дар бораи дахолати Покистон изҳори назар намуда, сафари роҳбари хадамоти иктишофии Покистонро ба Кобул хотиррасон кардааст ва гуфтааст, шахсони расмии Покистон ба саросари дунё сафар мекунанд, то ки ҷиҳати ба расмият шинохтани Толибон муваффақ шаванд.
“Кадом кишвар ба умури Афғонистон дахолат мекунад: давлате, ки роҳбари хадамоти иктишофии он ба Афғонистон барои идоракунӣ ва ҳамоҳангсозии корҳо меояд ё кишваре, ки мехоҳад ҳамаи гурӯҳҳои этникӣ ва сиёсӣ ба ҳайати ҳукумат шомил карда шаванд?”, - иброз доштааст сиёсатмадор.
Ҳамзамон Сарвари давлат дар идомаи суҳбаташ бо нигаронӣ гуфт, ки таъсиси ҳама гуна ҳукумат бидуни ба эътибор гирифтани манфиатҳои кулли мардуми Афғонистон метавонад, боиси оқибатҳои фалокатбор дар ин кишвар гардад.
“Тайи ҷанги таҳмилӣ ва нооромии беш аз чилсола, ки мардуми Афғонистон барои ба вуҷуд омадани чунин вазъият гуноҳе надоранд, Афғонистон ба майдони бозиҳои геосиёсӣ мубаддал гардид ва аз оқибатҳои он тамоми ҷаҳон аз тариқи ҳодисаҳои мудҳиши сентябри соли 2001-ум хуб огоҳ аст. Афғонистони ҷабрдида ва миллати ба мо дӯсту бародари он набояд дигарбора ба вартаи ҷангҳои хунини таҳмилӣ кашида шавад. Аз ин лиҳоз, ҷомеаи ҷаҳонӣ бояд ба тақдири қавму миллатҳои маскуни Афғонистон ва ҳамсояҳои он бетафовут набошад”,-илова намуд Президенти кишвар.
Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзи аввали ҳукумати муваққатии Толибон аз тоҷикони Афғонистон дифоъ мекунад ва хоҳони сулҳи фарогир дар ин кишвар аст.
ТОЛИБОН ДАР МАРЗ?
Толибон ахиран эълон карданд, ки ҳазорон сарбози неруҳои махсуси худро ба вилояти Тахори Афғонистон, ки дар наздикии марзи Тоҷикистон воқеъ аст, равон кардаанд.
Забеҳуллоҳ Муҷоҳид, сухангӯи Толибон рӯзи 25-уми сентябр дар саҳифаи Твитери худ бо нашри акси мошинҳои низомӣ ва афроде дар либосҳои низомӣ аз ҷойгузин кардани “даҳ ҳазор аз неруҳои махсуси “Лашкари мансурии аморати исломӣ” бо ҳадафи ҷилавгирӣ аз таҳдидҳои эҳтимолӣ дар вилояти Тахор хабар додааст.
“Лашкари мансурии Аморати исломӣ” бештар афродеро дар бар мегирад, ки ба амалҳои маргталабона машғуланд. Ҳафтаи гузашта Толибон аз мустақар кардани ин неру дар Бадахшони Афғонистон хабар нашр карда буданд.
Мақомоти тоҷик мегӯянд, гурӯҳҳои ифротӣ дар он сӯи марз назорат мешаванд. Бархе аз коршиносон ин амалҳои марзии Толибонро ба он рабт медиҳанд, ки Тоҷикистон аз камтарин кишварҳои минтақа аст, ки ҳама гуна гуфтугӯ бо гурӯҳи Толибонро рад карда, онҳоро ба ваъдахилофӣ ва поймол кардани ҳуқуқи дигар миллатҳои Афғонистон айбдор мекунад.
Толибон рӯзи 15-уми август пас аз фирори Ашраф Ғанӣ, президенти пешини ин кишвар, Кобулро ба ихтиёри худ дароварданд ва Афғонистонро “Аморати исломӣ” эълон карданд. Вале бо гузашти чанд моҳ ҳеҷ кишваре ҳукумати Толибонро ба расмият нашинохтааст.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед