ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 05:08
Дар давоми 10 моҳи соли ҷорӣ танҳо дар вилояти Хатлон бештар аз 3 ҳазору 54 ҳолати бекоршавии ақди никоҳ ба қайд гирифта шудааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 393 ҳолат зиёд мебошад.
Бино ба иттиллои масъулини Раёсати асноди ҳолати шаҳрвандии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вилояти Хатлон бекоршавии ақди никоҳ аз ҳама бештар дар шаҳру ноҳияҳои Кӯлоб (255 ҳолат), Кӯшониён (250 ҳолат), Ёвон (247 ҳолат), Абдураҳмони Ҷомӣ (195 ҳолат) ба қайд гирифта шудааст. Аз шумораи умумии ҷудошавии оилаҳо 2 ҳазору 528 ақди никоҳ бо қарори суд бекор карда шудааст. Боқимонда бо розигии ҳамсарон ва бо аризаи яке аз онҳо ақди никоҳи хешро бекор кардаанд.
Имрӯз ҷудошавии оилаҳои ҷавон миёни ҷомеаи мо аз мушкилии доғ ба ҳисоб меравад ва дар бештари ҳолатҳо занон бо фарзандони хурдсолашон дар нимароҳ мемонанд ва бори гарони зиндангӣ бар дӯшашон меафтад. Омилҳои ҷудошавии оилаҳои ҷавон чист? Барои пешгирии он бояд чӣ корҳоро анҷом дод? Ин ва чанде аз дигар саволҳо аст, ки барои аз байн бурдани мушкилоти мавриди назар ба онҳо бояд посух гирифт.
ОМИЛҲОИ ҶУДОШАВӢ ЧИСТ?
Умеда сокини 24- солаи вилояти Хатлон аст, ки ду фарзанд дорад ва онҳо дар хурдӣ аз навозиши падар маҳрум мондаанд. Умеда мегӯяд, сабаби аслии барҳам хӯрдани оилааш, ин нофаҳмӣ миёни хонаводаи шавҳараш буд, чун хушдоманаш маломат мекард, ки келини ҳамсоя ҳамаи лавозимоти лозимаро гирифтааст, аммо ӯ на.
- Ба писари холаам ба шавҳар баромадам ва аз рӯзи аввали ба хонаи шавҳарам рафтан, пайваста хушдоманам маломат мекард, ки “келини ҳамсоя чизу чораи зиёд овард, чаро ту наовардӣ?. Волидонам имкон надош-танд, то телевизор, яхдон, мошинаи ҷомашӯӣ ва дигар лавозимоти рӯзгорро бароям харидорӣ кунанд”,-мегӯяд Умеда бо ҳасрат.
Айни ҳол Умеда бо ду фарзанди ноболиғаш дар хонаи падару модари худ зиндагӣ мекунад ва бо роҳи дӯзандагӣ рӯзгорашро пеш мебарад.
Мадина сокини дигари ин вилоят аст, ки таҳти фишору зӯроварӣ маҷбур шудааст, аз ҳамсараш ҷудо шавад. Ӯ мегӯяд, бо се фарзандаш ҳамарӯза таҳти зулму ситами шавҳари майхорааш қарор дошт, дигар тоб наоварда хонаи шавҳарашро тарк кард.
- Барои дарёфти як қадаҳ май ҳамаи ҷавоҳироту ашёи арзишнокамонро бурда мефурӯхт. Рӯз аз рӯз зиндагиямон ба дӯзах табдил меёфт. Бисёр фикр кардам, дар аввал умед доштам, ки шояд бо гузашти вақт ба худ меояд ва аз ин роҳаш мегардад. Мутаассифона, ҳар рӯз азобамон зиёдтар мешуд. Дигар илоҷе ҷуз ҷудошавиро надидам. Косаи сабрам лабрез шуду аз ӯ ҷудо шудам”,-нақл мекунад Мадина.
Ӯ мегӯяд, имрӯз зиндагӣ бо се фарзанд хеле мушкил аст. Ҳоло Мадина хонаеро иҷора гирифта, дар ошхонае ба ҳайси пешхизмат кор мекунад ва бо ҳамин ҳам пули иҷора ва ҳам фарзандонашро таъмин мекунад.
Коршиносони соҳа сабабҳои зиёди ҷудо шудани оилаҳои ҷавонро аз ҷумла якдигарнофаҳмӣ, дахолати волидон, таҳаммулнопазирӣ, хиёнати ҳамсарон, муҳоҷирати меҳнатӣ, бефарзандӣ, вазъи пасти иқтисодии оилаҳо арзёбӣ мекунанд.
Ҷомеашинос Фирӯз Миров мегӯяд, ки ҷудошавии ҳамсарони ҷавон ва қатъ гардидани ақди никоҳи байни онҳо зуҳуроти таркибии сохтори иҷтимоии ҷомеа мебошад. Табиист, ки нуқтаи назар, мавқеъ, сатҳи ҷаҳонбинӣ, мақсаду манфиатҳо ва арзишҳои ҳамсарон на ҳама вақт ба ҳам мувофиқ меоянд. Ба андешаи ин ҷомеашинос, афзудани ҳолати ҷудошавӣ ё қатъи никоҳи ҳамсарон паёмадҳои ногувори иҷтимоиро дар пай дорад.
- Мувофиқ наомадани арзишҳои ҳаётӣ, дахолати шахсони сеюм, таъсири муҳоҷирати меҳнатӣ, мувофиқат накардани мақоми иҷтимоӣ ва вазъи иқтисодии хонадони оилаҳо боиси ҷудошавии оилаҳои ҷавон мегардад,-гуфт номбурда.
ҶУДОШАВӢ ВА ТАЪСИРИ ОН БА РАВОНИ КӮДАК
Тибқи иттилои РАҲШ-и Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вилояти Хатлон мутаассифона, аз шумораи 3 ҳазору 54 ҳолати ҷудошавии оилаҳо 3 ҳазору 490 кӯдаки онҳоро ноболиғон ташкил медиҳад, ки ин ноболиғон аз тарбияи дурусти волидон маҳрум мондаанд. Аз ҷамъи умумии кӯдаконе, ки падару модарашон аз ҳам ҷудо шудаанд, 3 ҳазору 404 кӯдак дар тарбияи модар ва 86 нафари дигар дар тарбияи падарони худ қарор доранд.
Сафаралӣ Раҳимов мудири кафед-раи равоншиносии Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав мегӯяд, дар натиҷаи ҷудошавии хонаводаҳо аз ҳама бештар кӯдакони хурдсол зарбаи равонӣ мебинанд.
- Вақте оила пош хӯрд, кӯдак дар тарбияи модар монд ва агар мабодо модар ба фарзанд сухани ноҷое гӯяд, ӯ ба назди падар меравад. Боз аз падар ранҷад, ба назди модар меравад. Яъне, кӯдак дар байни обу оташ қарор мегирад, ки ин ҳолат яке аз намудҳои бадтарини тарбия аст . Кӯдак вобаста ба вазъият гоҳ падар ва гоҳ модарро бад мекунад. Вай мехоҳад, ки ҳамаи чиз ба нафъи ӯ ҳал шавад. Аз ин ҷо хислатҳои бадтарин, аз ҷумла ҳасад, нороҳатӣ дар вуҷуди кӯдак пайдо шуда, ҳамон гуна ташаккул меёбад”,-мегӯяд равоншинос.
Ҳамзамон, ин равоншинос мегӯяд, мутаассифона, аксари падару модарон тарбияи фарзандро дар таъмини хӯрок, либос ва шароити зист мебинанд, ки ин гуна ақидаҳо нодуруст аст.
- Вазифаи асосии волидон додани меҳру муҳаббат ба кӯдак аст. Зеро, меҳр ин сипар буда, фарзандро дар зиндагӣ устувор мекунад. Таҷриба нишон додааст, ки дар ҳолати набудани яке аз волидон, алалхусус падар, кӯдак доимо бо доду фиғон, муноқиша ва норасоӣ дар рӯзгор рӯ ба рӯст,- илова мекунад равоншинос.
Ҷомеашиносон мегӯянд, фазо ва муҳити оилавӣ дар рушди маънавӣ ва ҷисмонии кӯдак мактаби нахуст ва муҳим ба шумор меравад. Аз ин рӯ, кӯдак бояд дар тарбияи хуби волидон ба воя расад.
- Вақте муҳити оилавӣ ноором бошад, ба роҳи бад рафтани фарзанд аз эҳтимол дур нест. Зеро, муҳити носолим ба майнаи наврас ақидаҳои нодурустро ҷой медиҳад. Бар асоси тадқиқотҳо, пошхӯрии оилаҳо дар аввали омилҳое қарор доранд, ки боиси интихоби роҳи нодурусти наврасон мешавад, -илова менамояд Фирӯз Миров.
Ба андешаи коршиносон оила он вақт солиму устувор мемонад, ки баробарҳуқуқии зану мард таъмин шавад, якдигарфаҳмӣ, муносибати хуб байни фарзандону наздикон риоя гардад.
Таҷрибаи инсоният нишон медиҳад, ҷомеае, ки дар он институти оила мустаҳкам нест, ба нокомӣ ва мушкилоти зиёди иҷтимоӣ печида, дар ниҳоят хавфи аз байн рафтан низ ба он таҳдид мекунад. Пас, пос доштану муқаддас донистани оила бар нафъи ҳар сокини кишвар ва дар маҷмуъ, ҷомеа мебошад. Пас, биёед бикӯшем, то ҷомеаи солиму созгор дошта бошем.
Албина МИРЗОҚУЛОВА,
коромӯзи “ҶТ”
Бино ба иттиллои масъулини Раёсати асноди ҳолати шаҳрвандии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вилояти Хатлон бекоршавии ақди никоҳ аз ҳама бештар дар шаҳру ноҳияҳои Кӯлоб (255 ҳолат), Кӯшониён (250 ҳолат), Ёвон (247 ҳолат), Абдураҳмони Ҷомӣ (195 ҳолат) ба қайд гирифта шудааст. Аз шумораи умумии ҷудошавии оилаҳо 2 ҳазору 528 ақди никоҳ бо қарори суд бекор карда шудааст. Боқимонда бо розигии ҳамсарон ва бо аризаи яке аз онҳо ақди никоҳи хешро бекор кардаанд.
Имрӯз ҷудошавии оилаҳои ҷавон миёни ҷомеаи мо аз мушкилии доғ ба ҳисоб меравад ва дар бештари ҳолатҳо занон бо фарзандони хурдсолашон дар нимароҳ мемонанд ва бори гарони зиндангӣ бар дӯшашон меафтад. Омилҳои ҷудошавии оилаҳои ҷавон чист? Барои пешгирии он бояд чӣ корҳоро анҷом дод? Ин ва чанде аз дигар саволҳо аст, ки барои аз байн бурдани мушкилоти мавриди назар ба онҳо бояд посух гирифт.
ОМИЛҲОИ ҶУДОШАВӢ ЧИСТ?
Умеда сокини 24- солаи вилояти Хатлон аст, ки ду фарзанд дорад ва онҳо дар хурдӣ аз навозиши падар маҳрум мондаанд. Умеда мегӯяд, сабаби аслии барҳам хӯрдани оилааш, ин нофаҳмӣ миёни хонаводаи шавҳараш буд, чун хушдоманаш маломат мекард, ки келини ҳамсоя ҳамаи лавозимоти лозимаро гирифтааст, аммо ӯ на.
- Ба писари холаам ба шавҳар баромадам ва аз рӯзи аввали ба хонаи шавҳарам рафтан, пайваста хушдоманам маломат мекард, ки “келини ҳамсоя чизу чораи зиёд овард, чаро ту наовардӣ?. Волидонам имкон надош-танд, то телевизор, яхдон, мошинаи ҷомашӯӣ ва дигар лавозимоти рӯзгорро бароям харидорӣ кунанд”,-мегӯяд Умеда бо ҳасрат.
Айни ҳол Умеда бо ду фарзанди ноболиғаш дар хонаи падару модари худ зиндагӣ мекунад ва бо роҳи дӯзандагӣ рӯзгорашро пеш мебарад.
Мадина сокини дигари ин вилоят аст, ки таҳти фишору зӯроварӣ маҷбур шудааст, аз ҳамсараш ҷудо шавад. Ӯ мегӯяд, бо се фарзандаш ҳамарӯза таҳти зулму ситами шавҳари майхорааш қарор дошт, дигар тоб наоварда хонаи шавҳарашро тарк кард.
- Барои дарёфти як қадаҳ май ҳамаи ҷавоҳироту ашёи арзишнокамонро бурда мефурӯхт. Рӯз аз рӯз зиндагиямон ба дӯзах табдил меёфт. Бисёр фикр кардам, дар аввал умед доштам, ки шояд бо гузашти вақт ба худ меояд ва аз ин роҳаш мегардад. Мутаассифона, ҳар рӯз азобамон зиёдтар мешуд. Дигар илоҷе ҷуз ҷудошавиро надидам. Косаи сабрам лабрез шуду аз ӯ ҷудо шудам”,-нақл мекунад Мадина.
Ӯ мегӯяд, имрӯз зиндагӣ бо се фарзанд хеле мушкил аст. Ҳоло Мадина хонаеро иҷора гирифта, дар ошхонае ба ҳайси пешхизмат кор мекунад ва бо ҳамин ҳам пули иҷора ва ҳам фарзандонашро таъмин мекунад.
Коршиносони соҳа сабабҳои зиёди ҷудо шудани оилаҳои ҷавонро аз ҷумла якдигарнофаҳмӣ, дахолати волидон, таҳаммулнопазирӣ, хиёнати ҳамсарон, муҳоҷирати меҳнатӣ, бефарзандӣ, вазъи пасти иқтисодии оилаҳо арзёбӣ мекунанд.
Ҷомеашинос Фирӯз Миров мегӯяд, ки ҷудошавии ҳамсарони ҷавон ва қатъ гардидани ақди никоҳи байни онҳо зуҳуроти таркибии сохтори иҷтимоии ҷомеа мебошад. Табиист, ки нуқтаи назар, мавқеъ, сатҳи ҷаҳонбинӣ, мақсаду манфиатҳо ва арзишҳои ҳамсарон на ҳама вақт ба ҳам мувофиқ меоянд. Ба андешаи ин ҷомеашинос, афзудани ҳолати ҷудошавӣ ё қатъи никоҳи ҳамсарон паёмадҳои ногувори иҷтимоиро дар пай дорад.
- Мувофиқ наомадани арзишҳои ҳаётӣ, дахолати шахсони сеюм, таъсири муҳоҷирати меҳнатӣ, мувофиқат накардани мақоми иҷтимоӣ ва вазъи иқтисодии хонадони оилаҳо боиси ҷудошавии оилаҳои ҷавон мегардад,-гуфт номбурда.
ҶУДОШАВӢ ВА ТАЪСИРИ ОН БА РАВОНИ КӮДАК
Тибқи иттилои РАҲШ-и Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вилояти Хатлон мутаассифона, аз шумораи 3 ҳазору 54 ҳолати ҷудошавии оилаҳо 3 ҳазору 490 кӯдаки онҳоро ноболиғон ташкил медиҳад, ки ин ноболиғон аз тарбияи дурусти волидон маҳрум мондаанд. Аз ҷамъи умумии кӯдаконе, ки падару модарашон аз ҳам ҷудо шудаанд, 3 ҳазору 404 кӯдак дар тарбияи модар ва 86 нафари дигар дар тарбияи падарони худ қарор доранд.
Сафаралӣ Раҳимов мудири кафед-раи равоншиносии Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав мегӯяд, дар натиҷаи ҷудошавии хонаводаҳо аз ҳама бештар кӯдакони хурдсол зарбаи равонӣ мебинанд.
- Вақте оила пош хӯрд, кӯдак дар тарбияи модар монд ва агар мабодо модар ба фарзанд сухани ноҷое гӯяд, ӯ ба назди падар меравад. Боз аз падар ранҷад, ба назди модар меравад. Яъне, кӯдак дар байни обу оташ қарор мегирад, ки ин ҳолат яке аз намудҳои бадтарини тарбия аст . Кӯдак вобаста ба вазъият гоҳ падар ва гоҳ модарро бад мекунад. Вай мехоҳад, ки ҳамаи чиз ба нафъи ӯ ҳал шавад. Аз ин ҷо хислатҳои бадтарин, аз ҷумла ҳасад, нороҳатӣ дар вуҷуди кӯдак пайдо шуда, ҳамон гуна ташаккул меёбад”,-мегӯяд равоншинос.
Ҳамзамон, ин равоншинос мегӯяд, мутаассифона, аксари падару модарон тарбияи фарзандро дар таъмини хӯрок, либос ва шароити зист мебинанд, ки ин гуна ақидаҳо нодуруст аст.
- Вазифаи асосии волидон додани меҳру муҳаббат ба кӯдак аст. Зеро, меҳр ин сипар буда, фарзандро дар зиндагӣ устувор мекунад. Таҷриба нишон додааст, ки дар ҳолати набудани яке аз волидон, алалхусус падар, кӯдак доимо бо доду фиғон, муноқиша ва норасоӣ дар рӯзгор рӯ ба рӯст,- илова мекунад равоншинос.
Ҷомеашиносон мегӯянд, фазо ва муҳити оилавӣ дар рушди маънавӣ ва ҷисмонии кӯдак мактаби нахуст ва муҳим ба шумор меравад. Аз ин рӯ, кӯдак бояд дар тарбияи хуби волидон ба воя расад.
- Вақте муҳити оилавӣ ноором бошад, ба роҳи бад рафтани фарзанд аз эҳтимол дур нест. Зеро, муҳити носолим ба майнаи наврас ақидаҳои нодурустро ҷой медиҳад. Бар асоси тадқиқотҳо, пошхӯрии оилаҳо дар аввали омилҳое қарор доранд, ки боиси интихоби роҳи нодурусти наврасон мешавад, -илова менамояд Фирӯз Миров.
Ба андешаи коршиносон оила он вақт солиму устувор мемонад, ки баробарҳуқуқии зану мард таъмин шавад, якдигарфаҳмӣ, муносибати хуб байни фарзандону наздикон риоя гардад.
Таҷрибаи инсоният нишон медиҳад, ҷомеае, ки дар он институти оила мустаҳкам нест, ба нокомӣ ва мушкилоти зиёди иҷтимоӣ печида, дар ниҳоят хавфи аз байн рафтан низ ба он таҳдид мекунад. Пас, пос доштану муқаддас донистани оила бар нафъи ҳар сокини кишвар ва дар маҷмуъ, ҷомеа мебошад. Пас, биёед бикӯшем, то ҷомеаи солиму созгор дошта бошем.
Албина МИРЗОҚУЛОВА,
коромӯзи “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед