ҶОМЕА
Ҷумъа 19 Апрел 2024 08:33
Барои ба доми онҳо наафтидан чӣ бояд кард?
Чанд вақти ахир дар шабакаҳои иҷтимоӣ корбарон аз он шикоят мекунанд, ки қурбонии қаллобони интернетӣ шудаанд, ки дар натиҷа маблағҳои зиёдеро аз даст додаанд. Ба маркази матбуоти Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои омори гирифторони қаллобони интернетӣ муроҷиат кардем, вале Нусратулло Маҳмадзода сухангӯи ин ниҳод иттилоъ дод, ки то ба имрӯз ягон нафаре расман оид ба ин мавзӯъ муроҷиат накардааст.
ҚУРБОНИЁНИ ҚАЛЛОБОНИ ИНТЕРНЕТӢ КАМ НЕСТАНД
Мансур Алиев, як сокини шаҳри Душанбе ба доми қаллобон афтодааст. Ӯ ки мехост тариқи интернет - мағоза телефон харидорӣ кунад, дар лентаи инстаграми худ телефони маъқулашро пайдо мекунад, вале ҳангоми пурсон шудани нархаш худ нафаҳмида, ба доми қаллобе гирифтор мешавад.
Чӣ гунае худи ӯ мегӯяд: “Вақте бо ӯ ҳамсуҳбат шудам, худро Ситора муаррифӣ кард ва гуфт, ки аз Туркия бор меорад ва дар муддати панҷ рӯз телефон аллакай ба дастатон мерасад. Вале ӯ гуфт, ки бояд нисфи маблағро пешпардохт намоям, чун мабодо баъди телефонро овардан, аз хариди он даст кашам. Ҳамин гуна рақами телефон ва нусхаи шиносномаамро гирифт ва гуфт, ки агар ҳарчи зудтар маблағро гузаронам, ҳамон қадар зудтар телефонро мегирам, дар акси ҳол он то ҳафтаҳои оянда ба таъхир меафтад. Ҳамин гуна субҳи дигар барвақт занг заду пурсон шуд, ки маблағро гузаронам ва то гузаронидани маблағ чанд маротибаи дигар дар тамос шуду рақами телефонеро дода гуфт вақти гузаронидан, ҳатман онро акс гирам, чун вақти бақайдгирӣ ҳатман лозим меояд. Ва ман ҳамин гуна карда, 1400 сомониро пешпардохт кардам”.
Мансур мегӯяд, баъди ин чанд маротиба ба Ситора занг мезад ва ӯ ба зангҳояш ҷавоб медод, ки телефон дар роҳ аст ва ҳатман рӯзи ҷумъа дастрас мешавад, вале тавре рафтор мекард, ки умуман аз қаллоб будани он касе пай намебурд. Ба гуфтаи Мансур, ӯ танҳо барои он ба ин интернет-мағоза бовар кард, ки ин саҳифа зиёда аз 10 ҳазор обуначӣ дошт.
- Ҳамин тавр, рӯзи ҷумъа шуд, вале аз ӯ хабаре набуд. Бегоҳ шуда буд, ки ба ӯ занг задам ва телефонамро пурсон шудам. Ӯ дар ҷавоб гуфт, ки борҳо ба таъхир афтоданд ва бояд фардо биёянд. Ҳамин гуна як моҳи дароз ваъда дод, ки телефонамро меорад, вале наовард ва ҳар рӯз ҳар баҳона мекард, ки мушкилие пеш омадааст. Вале боре ҳам телефонашро хомӯш намекард ва маро ба умед мекарду ба боварии худ медаровард. Дар охир саҳифаашро аз инстаграм пок карду дигар маблағамро барнагардонд,-илова кард ботаассуф Мансур.
Мансур аввалин нафаре нест, ки ба доми чунин қаллобон гирифтор шуда бошад. Мавзуна Шарипова як ҷавондухтари тоҷик низ дар сомонаи эълон ва харидуфурӯши Somon.tj низ ба чунин ҳолат гирифтор шудааст, вале ӯ тавонистааст, ки дар охирон лаҳза аз доми қаллоб худро раҳо кунад.
Ӯ мегӯяд, соати ҳушмандеро барои фурӯш дар Somon.tj гузошт. Баъди чанд лаҳзае аз рақами ношиносе ба ӯ занг омад ва зани русзабоне бо ӯ дар тамос шуда, гуфт, ки аз Хуҷанд аст ва соатро харидан мехоҳад, вале маблағро тариқи корти электронӣ пардохт мекунад. Ӯ гуфт, ки таксие омада мегираду ба Хуҷанд равон мекунад. Чӣ гунае худи ӯ мегӯяд: “Баъдан ӯ ба ман гуфт, ки рақами кортамро гӯям, то ин ки ба он маблағро пардохт кунад. Рақамро додам, ӯ ба ман гуфт, ки дар телефонат як код меояд ва онро бояд ба ман гӯӣ. Ман дар аввал ҳайрон шудаму андак монда буд, ки кодро ба ӯ гӯям, вале хушбахтона шавҳарам дар наздам буд ва ба ман ишора кард, ки ягон хел код надиҳам. Ҳамин гуна қаллоб будани ӯро пай бурдам ва як ду гапи обдорро гуфтаму телефонамро хомӯш кардам”.
ҚАЛЛОБӢ ЧӢ ГУНА ҶАВОБГАРӢ ДОРАД?
Камолҷон Ғафуров, ҳуқуқшиноси тоҷик мегӯяд, тибқи талаботи қонунгузории ҷиноятии Тоҷикистон барои фиребгарӣ ва ё дуздӣ аз корт ва ҳамёни электронӣ ҷавобгарии ҷиноятӣ муқаррар карда шудааст.
Ба гуфтаи ин ҳуқуқшиноси тоҷик, аз ҷумла, аз рӯи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон чандин намуди ҷиноятҳо вобаста ба дуздии маблағ аз ҳамёни мобилӣ ё аз кортҳои пардохтии бонкӣ пешбинӣ шудааст. Масалан, моддаҳои 244 (дуздӣ), 245 азонихудкунӣ ё исрофкорӣ, 247 (қаллобӣ) ва ё 253 (расонидани зарари молу мулкӣ бо роҳи фиреб ё сӯиистифодаи боварӣ).
Аз ҷумла, барои ҷинояти “дуздӣ” аз ҷарима ба андозаи аз панҷсад нишондиҳанда барои ҳисобҳо оғоз карда, то дувоздаҳ соли маҳрум сохтан аз озодӣ муқаррар гардидааст. Барои ҷинояти “азонихудкунӣ ё исрофкорӣ” бошад, ҷарима ба андозаи аз сесаду шасту панҷ нишондиҳанда барои ҳисобҳо, то маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то понздаҳ сол ва бо маҳрум кардан аз ҳуқуқи ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан бо фаъолияти муайян ба муҳлати то панҷ сол муайян шудааст.
Ҳамзамон барои ҷинояти “қаллобӣ” ҷарима ба андозаи аз дусаду панҷоҳ нишондиҳанда барои ҳисобҳо то маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то дувоздаҳ сол бо маҳрум кардан аз ҳуқуқи ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан ба фаъолияти муайян ба муҳлати то панҷ сол ва барои ҷинояти “расонидани зарари молу мулкӣ бо роҳи фиреб ё сӯиистифодаи боварӣ” ҷарима ба андозаи аз дусаду панҷоҳ нишондиҳанда барои ҳисобҳо то маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то панҷ сол бо маҳрум кардан аз ҳуқуқӣ ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан бо фаъолияти муайян ба муҳлати то панҷ сол ё бидуни он пешбинӣ шудааст.
ЧӢ ГУНА ХУДРО АЗ ҚАЛЛОБОН МУҲОФИЗАТ КАРД?
Мутахассисон мегӯянд, бештари онҳое, ки ба доми қаллобон гирифтор мешаванд, нафароне ҳастанд, ки аз техникаву технология ба хубӣ огаҳ нестанд. Барои ҳамин ҳам, гирифторшавии онҳо ба доми қаллобон аз эҳтимол дур нест.
Дар ин маврид Рустам Гулов, мутахассис оид ба расонаҳои нав мегӯяд, пеш аз ҳама бояд нисбати ҳар як иттилоот бо шубҳа назар кард ва ҳар он чизи дар интернет пайдошударо набояд бовар кард.
- Чун вақте мо шубҳа мекунем, шояд дар он ягон нишонаи дурӯғ будан вуҷуд дошта бошад ё ин ки баръакс, яъне шубҳа кардан ин боварии комил надоштан аст. Вақте шубҳа кардем, барои асоснок ва аниқу дақиқ кардани он бояд пардозем. Агар шубҳаи мо тасдиқашро ёфт, мо ба қадами муҳими дигар, яъне санҷиш рӯй меорем ва вақте санҷида баромадем, ҳақиқати ҳол маълум мешавад. Яъне барои ба доми қаллобон наафтидан, пеш аз ҳама мо бояд ҳамин қадамҳоро гузарем,-мегӯяд ӯ.
Ҳамзамон ин мутахассис мегӯяд, ки замони техникаву технология ҳаст, ҳар нафар бояд дар баробари дигар донишҳо, ҳамзамон аз донишҳои техникӣ низ бархӯрдор бошад, чун донистани он аз гирифтории ҳар гуна қаллобон эмин нигоҳ медорад.
- Барои мисол вақте шумо аз бонк корт мегиред, дар пушти ҳар яки он ду рақам навишта шудааст. Яке рақами худи корт ва як серақамаи дигар. Вақте шумо ба ягон хизматрасонӣ маблағ гузарониданӣ мешавед, рамзи махфӣ дорад ва онро набояд ба касе диҳед, новобаста аз оне, ки ин нафар кист,-мегӯяд ҳамсуҳбати мо.
ИЗИ ҚАЛЛОБОНИ ИНТЕРНЕТИРО ЁФТАН ДУШВОР НЕСТ
Мутахассиси расонаҳои нав Рустам Гулов мегӯяд, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пайдо намудани изи аксарияти қаллобони интернетӣ он қадар душвор нест, чунки бештари онҳо саводи хуби техникӣ надоранд ва дар сатҳи касбӣ нестанд. Ба ақидаи ӯ, ин нафарон фикр мекунанд, ки ҳар чизе ки дар олами маҷозӣ мешавад, метавон рӯйпӯш кард, ҳол он ки баръакс пайдо кардани он осонтар аст.
- Масалан, фаҳмише вуҷуд дорад, ки онро изи рақамӣ (сифровой след) мегӯянд ва нафароне, ки фикр мекунанд, ёфтани онҳо ғайриимкон аст, хато мекунанд. Чун пок кардани изи рақамӣ хеле мушкил аст ва ҳар кас аз уҳдаи он баромада наметавонад. Ҳамавақт изи IP –адрес, логину парол, дар броузер ягон изро пайдо кардан мумкин аст. Яъне дар олами воқеӣ назар ба олами маҷозӣ пайдо кардани из осонтар аст. Ман бовар дорам, ки аксарияти он қаллобоне, ки ба ин кор машғуланд, қадар саводи хуби техникӣ надоранд. Яъне онҳо он қадар саводи кофии ихтисосӣ надоранд. Аз ҳамин хотир, пайдо кардани онҳо осонтар аст,-шарҳ дод Гулов.
Мутахассисон мегӯянд, барои ба доми қаллобон наафтидан, бояд аз эҳтиёт кор гирифт ва пеш аз ҳама аз шахсони бегона тариқи ҳар гуна сомонаҳо маълумоти шахсии худро пинҳон кард. Зеро дар ин ҳолат имконияти дучор шудан ба қаллобон ба миён меояд.
- Пеш аз ягон амалиёти бонкиро анҷом додан, масалан, харидуфурӯш тариқи сомонаҳо, сараввал фаъолияти он сомона, таърихи таъсисёбӣ, рейтинг, фикру мулоҳизаи муштариён ва дигар маълумотҳоро санҷида, баъдан хулосабарорӣ кунанд,-илова кард коршинос Рустам Гулов.
Коршиносони соҳа мегӯянд, ин гуна ҳолатҳои қаллобиро пешгирӣ кардан мумкин аст, дар ҳоле ки шахсони ба доми қаллобон гирифторшуда сари вақт ба мақомоти марбута муроҷиат намоянд.
Чанд вақти ахир дар шабакаҳои иҷтимоӣ корбарон аз он шикоят мекунанд, ки қурбонии қаллобони интернетӣ шудаанд, ки дар натиҷа маблағҳои зиёдеро аз даст додаанд. Ба маркази матбуоти Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои омори гирифторони қаллобони интернетӣ муроҷиат кардем, вале Нусратулло Маҳмадзода сухангӯи ин ниҳод иттилоъ дод, ки то ба имрӯз ягон нафаре расман оид ба ин мавзӯъ муроҷиат накардааст.
ҚУРБОНИЁНИ ҚАЛЛОБОНИ ИНТЕРНЕТӢ КАМ НЕСТАНД
Мансур Алиев, як сокини шаҳри Душанбе ба доми қаллобон афтодааст. Ӯ ки мехост тариқи интернет - мағоза телефон харидорӣ кунад, дар лентаи инстаграми худ телефони маъқулашро пайдо мекунад, вале ҳангоми пурсон шудани нархаш худ нафаҳмида, ба доми қаллобе гирифтор мешавад.
Чӣ гунае худи ӯ мегӯяд: “Вақте бо ӯ ҳамсуҳбат шудам, худро Ситора муаррифӣ кард ва гуфт, ки аз Туркия бор меорад ва дар муддати панҷ рӯз телефон аллакай ба дастатон мерасад. Вале ӯ гуфт, ки бояд нисфи маблағро пешпардохт намоям, чун мабодо баъди телефонро овардан, аз хариди он даст кашам. Ҳамин гуна рақами телефон ва нусхаи шиносномаамро гирифт ва гуфт, ки агар ҳарчи зудтар маблағро гузаронам, ҳамон қадар зудтар телефонро мегирам, дар акси ҳол он то ҳафтаҳои оянда ба таъхир меафтад. Ҳамин гуна субҳи дигар барвақт занг заду пурсон шуд, ки маблағро гузаронам ва то гузаронидани маблағ чанд маротибаи дигар дар тамос шуду рақами телефонеро дода гуфт вақти гузаронидан, ҳатман онро акс гирам, чун вақти бақайдгирӣ ҳатман лозим меояд. Ва ман ҳамин гуна карда, 1400 сомониро пешпардохт кардам”.
Мансур мегӯяд, баъди ин чанд маротиба ба Ситора занг мезад ва ӯ ба зангҳояш ҷавоб медод, ки телефон дар роҳ аст ва ҳатман рӯзи ҷумъа дастрас мешавад, вале тавре рафтор мекард, ки умуман аз қаллоб будани он касе пай намебурд. Ба гуфтаи Мансур, ӯ танҳо барои он ба ин интернет-мағоза бовар кард, ки ин саҳифа зиёда аз 10 ҳазор обуначӣ дошт.
- Ҳамин тавр, рӯзи ҷумъа шуд, вале аз ӯ хабаре набуд. Бегоҳ шуда буд, ки ба ӯ занг задам ва телефонамро пурсон шудам. Ӯ дар ҷавоб гуфт, ки борҳо ба таъхир афтоданд ва бояд фардо биёянд. Ҳамин гуна як моҳи дароз ваъда дод, ки телефонамро меорад, вале наовард ва ҳар рӯз ҳар баҳона мекард, ки мушкилие пеш омадааст. Вале боре ҳам телефонашро хомӯш намекард ва маро ба умед мекарду ба боварии худ медаровард. Дар охир саҳифаашро аз инстаграм пок карду дигар маблағамро барнагардонд,-илова кард ботаассуф Мансур.
Мансур аввалин нафаре нест, ки ба доми чунин қаллобон гирифтор шуда бошад. Мавзуна Шарипова як ҷавондухтари тоҷик низ дар сомонаи эълон ва харидуфурӯши Somon.tj низ ба чунин ҳолат гирифтор шудааст, вале ӯ тавонистааст, ки дар охирон лаҳза аз доми қаллоб худро раҳо кунад.
Ӯ мегӯяд, соати ҳушмандеро барои фурӯш дар Somon.tj гузошт. Баъди чанд лаҳзае аз рақами ношиносе ба ӯ занг омад ва зани русзабоне бо ӯ дар тамос шуда, гуфт, ки аз Хуҷанд аст ва соатро харидан мехоҳад, вале маблағро тариқи корти электронӣ пардохт мекунад. Ӯ гуфт, ки таксие омада мегираду ба Хуҷанд равон мекунад. Чӣ гунае худи ӯ мегӯяд: “Баъдан ӯ ба ман гуфт, ки рақами кортамро гӯям, то ин ки ба он маблағро пардохт кунад. Рақамро додам, ӯ ба ман гуфт, ки дар телефонат як код меояд ва онро бояд ба ман гӯӣ. Ман дар аввал ҳайрон шудаму андак монда буд, ки кодро ба ӯ гӯям, вале хушбахтона шавҳарам дар наздам буд ва ба ман ишора кард, ки ягон хел код надиҳам. Ҳамин гуна қаллоб будани ӯро пай бурдам ва як ду гапи обдорро гуфтаму телефонамро хомӯш кардам”.
ҚАЛЛОБӢ ЧӢ ГУНА ҶАВОБГАРӢ ДОРАД?
Камолҷон Ғафуров, ҳуқуқшиноси тоҷик мегӯяд, тибқи талаботи қонунгузории ҷиноятии Тоҷикистон барои фиребгарӣ ва ё дуздӣ аз корт ва ҳамёни электронӣ ҷавобгарии ҷиноятӣ муқаррар карда шудааст.
Ба гуфтаи ин ҳуқуқшиноси тоҷик, аз ҷумла, аз рӯи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон чандин намуди ҷиноятҳо вобаста ба дуздии маблағ аз ҳамёни мобилӣ ё аз кортҳои пардохтии бонкӣ пешбинӣ шудааст. Масалан, моддаҳои 244 (дуздӣ), 245 азонихудкунӣ ё исрофкорӣ, 247 (қаллобӣ) ва ё 253 (расонидани зарари молу мулкӣ бо роҳи фиреб ё сӯиистифодаи боварӣ).
Аз ҷумла, барои ҷинояти “дуздӣ” аз ҷарима ба андозаи аз панҷсад нишондиҳанда барои ҳисобҳо оғоз карда, то дувоздаҳ соли маҳрум сохтан аз озодӣ муқаррар гардидааст. Барои ҷинояти “азонихудкунӣ ё исрофкорӣ” бошад, ҷарима ба андозаи аз сесаду шасту панҷ нишондиҳанда барои ҳисобҳо, то маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то понздаҳ сол ва бо маҳрум кардан аз ҳуқуқи ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан бо фаъолияти муайян ба муҳлати то панҷ сол муайян шудааст.
Ҳамзамон барои ҷинояти “қаллобӣ” ҷарима ба андозаи аз дусаду панҷоҳ нишондиҳанда барои ҳисобҳо то маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то дувоздаҳ сол бо маҳрум кардан аз ҳуқуқи ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан ба фаъолияти муайян ба муҳлати то панҷ сол ва барои ҷинояти “расонидани зарари молу мулкӣ бо роҳи фиреб ё сӯиистифодаи боварӣ” ҷарима ба андозаи аз дусаду панҷоҳ нишондиҳанда барои ҳисобҳо то маҳрум сохтан аз озодӣ ба муҳлати то панҷ сол бо маҳрум кардан аз ҳуқуқӣ ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан бо фаъолияти муайян ба муҳлати то панҷ сол ё бидуни он пешбинӣ шудааст.
ЧӢ ГУНА ХУДРО АЗ ҚАЛЛОБОН МУҲОФИЗАТ КАРД?
Мутахассисон мегӯянд, бештари онҳое, ки ба доми қаллобон гирифтор мешаванд, нафароне ҳастанд, ки аз техникаву технология ба хубӣ огаҳ нестанд. Барои ҳамин ҳам, гирифторшавии онҳо ба доми қаллобон аз эҳтимол дур нест.
Дар ин маврид Рустам Гулов, мутахассис оид ба расонаҳои нав мегӯяд, пеш аз ҳама бояд нисбати ҳар як иттилоот бо шубҳа назар кард ва ҳар он чизи дар интернет пайдошударо набояд бовар кард.
- Чун вақте мо шубҳа мекунем, шояд дар он ягон нишонаи дурӯғ будан вуҷуд дошта бошад ё ин ки баръакс, яъне шубҳа кардан ин боварии комил надоштан аст. Вақте шубҳа кардем, барои асоснок ва аниқу дақиқ кардани он бояд пардозем. Агар шубҳаи мо тасдиқашро ёфт, мо ба қадами муҳими дигар, яъне санҷиш рӯй меорем ва вақте санҷида баромадем, ҳақиқати ҳол маълум мешавад. Яъне барои ба доми қаллобон наафтидан, пеш аз ҳама мо бояд ҳамин қадамҳоро гузарем,-мегӯяд ӯ.
Ҳамзамон ин мутахассис мегӯяд, ки замони техникаву технология ҳаст, ҳар нафар бояд дар баробари дигар донишҳо, ҳамзамон аз донишҳои техникӣ низ бархӯрдор бошад, чун донистани он аз гирифтории ҳар гуна қаллобон эмин нигоҳ медорад.
- Барои мисол вақте шумо аз бонк корт мегиред, дар пушти ҳар яки он ду рақам навишта шудааст. Яке рақами худи корт ва як серақамаи дигар. Вақте шумо ба ягон хизматрасонӣ маблағ гузарониданӣ мешавед, рамзи махфӣ дорад ва онро набояд ба касе диҳед, новобаста аз оне, ки ин нафар кист,-мегӯяд ҳамсуҳбати мо.
ИЗИ ҚАЛЛОБОНИ ИНТЕРНЕТИРО ЁФТАН ДУШВОР НЕСТ
Мутахассиси расонаҳои нав Рустам Гулов мегӯяд, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пайдо намудани изи аксарияти қаллобони интернетӣ он қадар душвор нест, чунки бештари онҳо саводи хуби техникӣ надоранд ва дар сатҳи касбӣ нестанд. Ба ақидаи ӯ, ин нафарон фикр мекунанд, ки ҳар чизе ки дар олами маҷозӣ мешавад, метавон рӯйпӯш кард, ҳол он ки баръакс пайдо кардани он осонтар аст.
- Масалан, фаҳмише вуҷуд дорад, ки онро изи рақамӣ (сифровой след) мегӯянд ва нафароне, ки фикр мекунанд, ёфтани онҳо ғайриимкон аст, хато мекунанд. Чун пок кардани изи рақамӣ хеле мушкил аст ва ҳар кас аз уҳдаи он баромада наметавонад. Ҳамавақт изи IP –адрес, логину парол, дар броузер ягон изро пайдо кардан мумкин аст. Яъне дар олами воқеӣ назар ба олами маҷозӣ пайдо кардани из осонтар аст. Ман бовар дорам, ки аксарияти он қаллобоне, ки ба ин кор машғуланд, қадар саводи хуби техникӣ надоранд. Яъне онҳо он қадар саводи кофии ихтисосӣ надоранд. Аз ҳамин хотир, пайдо кардани онҳо осонтар аст,-шарҳ дод Гулов.
Мутахассисон мегӯянд, барои ба доми қаллобон наафтидан, бояд аз эҳтиёт кор гирифт ва пеш аз ҳама аз шахсони бегона тариқи ҳар гуна сомонаҳо маълумоти шахсии худро пинҳон кард. Зеро дар ин ҳолат имконияти дучор шудан ба қаллобон ба миён меояд.
- Пеш аз ягон амалиёти бонкиро анҷом додан, масалан, харидуфурӯш тариқи сомонаҳо, сараввал фаъолияти он сомона, таърихи таъсисёбӣ, рейтинг, фикру мулоҳизаи муштариён ва дигар маълумотҳоро санҷида, баъдан хулосабарорӣ кунанд,-илова кард коршинос Рустам Гулов.
Коршиносони соҳа мегӯянд, ин гуна ҳолатҳои қаллобиро пешгирӣ кардан мумкин аст, дар ҳоле ки шахсони ба доми қаллобон гирифторшуда сари вақт ба мақомоти марбута муроҷиат намоянд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед