15 дастоварди як иҷлосия

Оғози солҳои 90 – уми асри ХХ дар харитаи сиёсии ҷаҳон тағйироти сифатан куллӣ ба миён омад. Давлати абарқудрати Шӯравӣ бо дасти ҳизбиёни яккатозаш аз дохил фурӯ рехт. Натиҷа ҳамин буд, ки ҷумҳуриҳо соҳибистиқлол гардиданду озодии мустақи-лонаи худро ба даст оварданд. Дар ин раванди давлатсозӣ мардуми моро душманони дохиливу хориҷӣ ба ҷангу низоъҳои таҳмилии шаҳрвандӣ кашиданд. Дар саросари кишвари мо буҳрони амиқи сиёсиву иқтисодӣ, иҷтимоиву фарҳангӣ ва мафкуравиву мазҳабӣ доман паҳн кард. Тоҷикистон кишвареро мемонд, ки дар гирдоби бетаг ба маҳву нобудӣ гирифтор шуда, сарнишинони он дар талвосаи ҷонканӣ қарор дош-танд.

Сабабҳои чунин муноқишаҳо ба номукаммалии идеология вобаста буд, ки агарчи он зоҳиран ба бисёр расму русуми суннатӣ сари ҷанг дошта бошад ҳам, вале ботинан ба ҷои онҳо чизи ҷолиберо, ки ҷомеа ба онҳо ҷазман бипайвандад, пешниҳод намекард. Аз ин рӯ, хоҳ – нохоҳ ҷои чунин холигии иттилоотии мафкуравиро мусаламан мафкураи бегона ишғол мекард.

Муҳимтар аз ҳама, кандашавӣ аз суннатҳои гузаштагон ва тамаддуни беназири аҷдодӣ ва дастовардҳои чандинҳазорсолаи мардумонамон, ки аз миёни қарнҳо гузашта, натанҳо худ, балки мардуми бегона, аз қабили туркону ҳиндувон ва аъробу дигаронро сабақ омӯхта, дар гузашташиносиву рушди тамаддунашон нақши боарзише дорад, боиси қудратҳои дарунӣ ва ситезаҷӯйиҳо гардид.

Ҳамин тавр, ҷанги таҳмилӣ оғоз гардида, дар андак муддат тамоми қаламрави қисмати ҷанубу маркази мамлакат - шаҳри Душанберо фаро гирифт.

Сокинони мамлакат дилшикаставу парешон гардида, аз хонаҳои хеш намебаромадагӣ шуданд. Кӯчаҳои шаҳр холиву дарвозаи мактабҳои миёнаву олӣ баставу тадрису таълим қатъ гардида, корхонаву муассисаҳо аз кор монданд. Хуллас, мамлакат мавзеи ваҳму ҳарос гардид. Аз дару девори кишвар бӯи хун меомаду ҷуғзи ҷанг дар гӯшаи кунгураҳои нимвайрона бало металабид. Силоҳ ба сухан омада, ақлу идрок ва номусу виҷдон нокору забун гардид. Ҳақиракодамоне, ки аз дори дунё чанд ҳафтае гирди ким - кадом беному бенишони нохондае машқи мушткӯбиву лағатандозиро аз худ карда, дар гузарҳову маҳаллаҳо ва кӯчаҳои хеш бо шӯрапуштиву берӯйӣ унвон ёфта буданд, дар атрофи хеш ҳамҷинсону ҳамхаёлон ва ҳаммаслаконашонро ғун-дошта, ба табоҳкориҳову қабоҳатандешиҳо ва тахриб-кориҳо даст ёзониданд. Кор ба ҷое расид, ки сухан аз буду набудан ва маҳву нобудии натанҳо як қисмати кишвар, балки аз саҳифаи таърих нест шудани номи миллати тоҷик ва давлату давлатдории он ба миён омад.

Дар чунин шароити вазнин ва воқеан тақдирсоз фарзандони огоҳи миллат ва қувваҳои солими ҷомеа ба хотири наҷоти давлат ва миллат муттаҳид шуда, тамоми саъю талоши худро барои аз гирдоби ҷанги бародаркуши таҳмилӣ раҳоӣ бахшидани мардум сафарбар намуданд.

Ҳамин тавр, Иҷлосияи тақдирсози XVI Шӯрои Олӣ баргузор гардид. Ин иҷлосия ба бахти мардуми кишвар фарзанди содиқу вафодор, матин ва далеру номбардор – Эмомалӣ Раҳмонро ба сари қудрат овард. Сарвари навинтихоби Тоҷикистон тамоми қувва ва иродаю имконияти хешро дар он шабу рӯз барои таъмини сулҳи сартосарӣ, баргардонидани муҳоҷирин ба Ватан, ҳифзи истиқлолияти миллӣ ва шуруи музокирот бо мухолифони собиқ равона намуд. Сарвари давлатамон барои аз вартаи нестшавӣ баровардани Тоҷикистон, ба даст овардани ягонагии маънавӣ ва сиёсии кишвар, эҷоди ҳусни тафоҳуми гурӯҳ ва қишрҳои ҷомеа бо садоқату ҷонфишонӣ мубориза бурданд. Бо шарофати ҷуръату матонати беандоза масъулияти баланди ватандорӣ ва талошҳои пайгиронаи Сарвари дурандешу тавоноямон имконпазир гардид, ки дар Тоҷикистони соҳибистиқлол дар муҳлати кӯтоҳ суботи сиёсиву ваҳдати миллӣ пойдор гардад. Дар марҳилаҳои бисёр мураккаб бо иродаи қавии шикастнопазири Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба воситаи баргузор гаштани иҷлосияи сарнавиштсоз ба якчанд дастовардҳои бузурги таърихӣ ноил гардидем.

Якум. Ҳамдигарфаҳмии намояндагони мардум кори бобарори иҷлосияро таъмин кард. Ҳамзамон манофеи шахсӣ, гурӯҳӣ ва умумиву маҳаллиро як тараф гузошта, бо назари давлатсозона руҷӯъ карда тавонистани намояндагони мардум ҷиҳати илмиву амалии иҷлосияро таъмин намуд.
Дуюм. Ҳамдигарбахшӣ аз ҷумлаи дастовардҳои муҳими иҷлосия мебошад.

Сеюм. Иҷлосия аз Конститутсия ва қонунҳои ҷумҳурӣ воқеъбинона дифоъ намуда, ҳукумати ҳуқуқбунёдро таъсис дод.

Чорум. Иҷлосия мақомоти идораи ҳокимияти маҳаллӣ ва кори пурсамари онҳоро таъмин кард.

Панҷум. Иҷлосия сохтори фалаҷгардида ва ҳатто комилан аз миён рафтаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқро барқарор намуд.

Шашум. Иҷлосия тибқи ҳуҷҷатҳои хотимавии Маҷлиси Париж ва дигар шартномаҳои байналмилалӣ амал намуда, баҳри ба ҷои зисти доимӣ баргардонидани гурезаҳо иқдом гирифт. Гурезаҳоро ба Ватан баргардонид.

Ҳафтум. Бунёди Артиши миллӣ ва нигаҳбонии сарҳади кишвар амалан ҳосили андешаҳои амиқи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ мебошад.

Ҳаштум. Иҷлосия барои ҳарчи зудтар барқарор намудани муассисаву корхонаҳо ва ба меҳнати манфиатбахш сафарбар намудани қувваҳои корӣ ва корхонаҳои хурд муносибати бозориро инкишоф дод.

Нуҳум. Иҷлосия дар хусуси пайваста рӯ ба беҳбуд овардани муносибатҳои бозорӣ, ислоҳоти хоҷагии деҳот, молия, системаи бонкӣ, баҳрабардории бойгариҳои зеризаминӣ, таълиму тарбияи кадрҳо ва таъмини васоити таълимӣ, ҳимояи иҷтимоии табақаи ниёзманди аҳолӣ, меъёрҳои ҳуқуқии байналмилалӣ ва давлати ҳуқуқбунёд заминаи боэътимод гузошт.

Даҳум. Иҷлосия вуруди Ҷумҳурии Тоҷикистонро ба ҷомеаи ҷаҳонӣ таъмин сохт.

Ёздаҳум. Иҷлосия муносибати кишвари моро ба дипломатияи умумибашарӣ, таъсиси сафоратхонаҳои Тоҷикистонро дар дигар давлатҳо ва ифтитоҳи сафоратхонаҳои хориҷиро дар ҷумҳурӣ ба роҳ андохт.

Дувоздаҳум. Тоҷикистон ҳамчун давлати ҳуқуқбунёд ба узвияти созмонҳои байналмилалӣ пазируфта шуд.

Сенздаҳум. Ба демократияи бисёрҳизбӣ ва сохторҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ асос гузошт. Меъёри ягонае, ки фаъолияти ҳизбҳои сиёсиро танзим мекунад, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки имконияти дар фазои демократӣ фаъ-олият кардани онҳоро фароҳам овардааст.

Чордаҳум. Иҷлосия нақши шахсиятро дар бунёди давлат муайян кард.

Понздаҳум. Дар иқтисодиёт робитаи оқилонаи бахши хусусӣ ва давлатиро поя гузошт...

Воқеан ҳам, Иҷлосияи XVI Шӯрои Олӣ дар сарнавишти давлату миллати мо нақши муқаддас дорад. Ҳамзамон, ин анҷуман давлати моро аз маҳву нобудӣ наҷот бахшид. Ва ногуфта намонад, ки маҳз ҳамон баландии бахту қисмати мардуми сарбаландамон буд, ки Пешвои миллат аз як қатор минбарҳои ташкилотҳои ҷаҳонӣ миллати моро бори дигар бо фазилату заковати бемисл, лутфу инояти хосса, озодагиву мардумдӯстии ҳасана, руҳу равон ва қудрату тавонмандии рустамона ба ҷаҳониён муаррифӣ намуд.

Рустам ШАРИПОВ, сардори шуъбаи тарбияи
Донишкадаи технология ва
менеҷменти инноватсионӣ дар шаҳри Кӯлоб