ҶОМЕА
Душанбе 18 Ноябр 2024 06:36
Ба озмуни "ҶТ"
(Хотираҳои фарзанди вакили мардумӣ)
Солҳои 1991 -1992 шаҳри Душанбе ноором гардида буд. Дар маркази шаҳр майдонҳои бо номи “Озодӣ” ва “Шаҳидон” ташкил шуд ва дар он ҷо хаймаҳои гуногун пайдо гашт. Дар он рӯзҳо, ашхоси ҷудоихоҳ бо мақсади расидан ба ҳадафҳои сиёсию иқтисодӣ мардумро ба майдонҳо кашида, миёни онҳо моҷароҳо барпо менамуданд, якчанд гурӯҳҳои ҷавонони ҷиноятпешаву ҷинояткор ба дуздиву ғоратгарӣ, куштани одамони бегуноҳ машғул шуда, молу мулки онҳоро аз худ мекарданд.
Қисми зиёди шаҳрвандон, алалхусус ҷавонон дар зери таъсири ғояҳои гуногун ба як саргумӣ афтода буданд. Дар байни мардум ақлу хирад, меҳру муҳаббат гӯё аз байн рафта буд. Одамон ба кишварҳои Афғонистон, Ӯзбекистон, Русия ва дигар давлатҳо кӯч мебастанд. Ҳар рӯз даҳҳо нафар одамон захмӣ ва кушта мешуданд.
Ҳар рӯз шурӯъ аз субҳ хабару овозаҳои ваҳмовару даҳшатангез дар кӯчаю маҳаллаҳо ва шаҳру рустоҳо паҳн мегашт. Ҳама - аз навраси мактабхону донишҷӯ то пири солхӯрдаву пиразанон дар баҳри хаёлҳои бесарунӯги ғамзо ғарқ гардида, аз худ мепурсиданд, ки ояндаи кишвари мардумаш хирадманду фарзона ва меҳмоннавоз чӣ мешуда бошад?
Вазъият рӯз ба рӯз сангинтару мураккабтар гардида, талаву тороҷи хонаҳои одамон ва таъқибу қасосгирии якдигарӣ ба авҷ мерасид.
Пойтахти мамлакат ба гирдобҳои хунин мубаддал гардида, ба ҷони шахсони мансабдор имкони ҳар лаҳза сӯиқасд вуҷуд дошт. Дар ҳамон вақтҳо шахсони шинохта, олимон, кормандони мақомоти давлатӣ, кормандони мақомоти корҳои дохилӣ, вакилони мардумии Шӯрои Олӣ, ҳунармандони шинохта ва журналистонро ба гарав мегирифтанд ё мекуштанд.
Дар ҳамон рӯзҳо мо дар шаҳри Душанбе зиндагонӣ мекардем. Дар хона вакилони мардумӣ - падарам Имомназар Хӯҷаназаров, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ Энаҷон Бойматова, прокурори генералии ҷумҳурӣ Нурулло Ҳувайдуллоев, духтури шинохта Ҷаҳон Набиев ва якчанд меҳмонон дар бораи тақдири кишвар суҳбат мекарданд.
Санаи 21 апрели соли 1992 як гурӯҳ ҷиноятпешаву афроди мусаллаҳи ҷинояткор 16 нафар вакилони Маҷлиси Олиро ба гарав гирифтанд. Ҳамон рӯз ман то соати 24-и шаб ба омадани падарам дар хона интизор шудам, аммо он кас ба ман на занг мезаданду на ягон хабар медоданд. Ҳамон рӯз хеле пазмон шуда, ба падарарусам занг задам. Он кас барои ором шуданам падарамро ба дигар вилоят барои гузаронидани маҷлис фиристоданд, гуфтанд. Баъдтар фаҳмидам, ки вакилони халқ Шодӣ Шабдолов, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ Миралӣ Маҳмадалиев, Темур Дадобоев, падарам ва якчанд нафар вакилонро ба гарав гирифта, хеле азоб дода будаанд.
Рӯзи 24-уми августи соли 1992 прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, вакили Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Нурулло Ҳувайдуллоевро дар кӯчаи хонаи истиқоматиаш ва дар назди ҳамсарашон бераҳмона куштанд. Каме вақт нагузашта, 18 октябри соли 1992 ҳунарманди шинохтаи кишвар Кароматулло Қурбонов ва якчанд нафар журналистонро, аз он ҷумла журналисти хеле ҷавон Тоҳирҷон Мирзоевро бераҳмона ба қатл расониданд.
Зиндагии занону кӯдакон, дар маҷмӯъ, мӯйсафедону ҷавонон ба сахтӣ ва азобҳои гӯшношунид мегузашт. Аз гуруснагӣ бештар кӯдакону тифлон бо марг рӯ ба рӯ гардида, тарки олам мекарданд. Модарон ашк дар бари рухсор, тифли гурусна дар оғӯш, бо дили хунбору чашми ҳасрат ва ҳазорон алам дар дил аз худ мепурсиданд, оё рӯзе мерасида бошад, ки дубора ба сарзаминашон, он ҷое, ки хуни нофи фарзандонашон рехтааст, қадам мегузоранд?
Ҳама меандешиданд, ки оё Худованд фирориёни ғурбатзадаро ба он рӯзҳои фараҳбахш мушарраф мегардонида бошад?..
Таърих гувоҳ аст, ки дар ҳамон вақт Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар пойтахт, яъне дар шаҳри Душанбе гузаронидан, бениҳоят душвор буд. Барои ҳамин Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки соли 1992 аз 16 –уми ноябр то 2-юми декабр давом кард, дар Қасри Арбоби ноҳияи Б.Ғафуров гузаронида шуд. Аз маълумотҳо аён аст, ки аз 222 нафар вакилони мардумӣ 197 нафар дар иҷлосия иштирок доштанд. Он рӯзҳо фишорҳои гуногун ба кори иҷлосия халал мерасонид ва рафти иҷлосия дар оинаи нилгун нишон дода мешуд. Дар Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон сухан дар бораи масъалаҳои ҷиддӣ, дар оянда нигоҳ доштани давлати Тоҷикистон мерафт.
Дар иҷлосия вакилон санаи 19 ноябри соли 1992 раиси Комиҷроияи вилояти Кӯлоб, вакили мардумӣ Эмомалӣ Шарипович Раҳмоновро ҳамчун ҷавони кордон, боистеъдоду болаёқат, ҷасур, ки тавонад роҳбарии вакилони мардумиро ба дӯш гирад ва низоми давлатдориро барқарор кунад, ба вазифаи Раиси Шӯрои Олии Тоҷикистон пешбарӣ карда, интихоб намуданд. Дар ин иҷлосия падари ман ҳам баромад намуда, вакилони мардумиро бо як овоз ба ин марди нотарс, ҷасур ва ҷавон дастгирӣ намуданашонро даъват карданд. Дар он вақт, ҳеҷ кас ҷуръати ба зимма гирифтани чунин масъулияти баландро надошт.
Эмомалӣ Раҳмон новобаста ба шароити вазнин, ҷангу нооромӣ нигоҳ накарда, ба тамоми масъулият ин вазифаро ба дӯш гирифт ва нахуст суханони эшон барқароркунии сулҳ дар Тоҷикистон, сохти конститутсионӣ ва баргардонидани гурезагони иҷборӣ ба Ватан буд. Дар иҷлосия раиси тозаинтихоб дар назди мардум суханронӣ намуда, ваъда доданд, ки “Ман ба шумо сулҳ меоварам!”. Сарвари давлат бо ҳисси баланди ватанпарастӣ, хештаншиносӣ, ҳувияти миллӣ ва бо маҳорати баланд миллатро аз вартаи нобудшавӣ берун оварда, аз сифр давлатро бунёд намуданд.
Агар ба таърих назар афканем, суханронӣ ва фаъолияти амалии Президенти кишвар дар ин иҷлосия ба қалби мардум роҳ ёфта, меҳру муҳаббат, боварӣ ва самимияти бошандагони мамлакатро ба ин сарвари ҷавон, ҷасур ва дурбин бештар намудааст. Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро сарчашмаи ваҳдати миллӣ ва сулҳи комил дар Тоҷикистони азизамон номид. Аз ин рӯ, беҳуда нест, ки ин иҷлосия дар саҳифаҳои таърих бо номи “Иҷлосияи тақдирсоз” сабт шудааст.
Боиси ифтихор аст, ки бо шарофати иҷлосияи тақдирсоз мартабаю манзалати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ рӯз ба рӯз боло меравад. Роҳбарияти тозаинтихоби мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз дар Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олӣ мухолифони сиёсии мусаллаҳро ба сулҳ ва музокирот даъват намуда буд. Яъне, аз рӯзҳои аввали барқарор кардани сохти Конститутсионӣ ҷангу зӯроварӣ ҳамчун васила рад гардида, роҳи осоишта ва сиёсии ҳалли мухолифатҳо аз тариқи гуфтушуниди ҷонибҳо ба миён гузошта шуд, ки хеле зарур буд.
Истиқрори сулҳ ва ваҳдати миллӣ, ки мардуми Тоҷикистон онро зиёд интизор буданд, хушбахтона 27 июни соли 1997 дар шаҳри Москва имзо гардид.
Бояд гуфт, ки барои ноил шудан ба чунин дастоварди тақдирсоз Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олӣ нақши муассир бозида, заминаҳои рушди минбаъдаи ҳаёти халқамонро фароҳам овард. Мардуми Тоҷикистон дарк намуд, ки танҳо дар фазои сулҳу ваҳдати миллӣ ва тавассути заҳмати ватандӯстона метавонад давлати тозаистиқлоли хешро ба мамлакати ободу пешрафта мубаддал гардонад ва барои наслҳои оянда як кишвари воқеан мутараққӣ ва мутамаддинро ба мерос гузорад.
Меҳнату заҳматҳои Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки имрӯз дар бадалаш зиндагии осоишта насиби мо ва фарзандон аст, боиси таҳсин ва сипосгузорист.
Омили асосии ҷашн гирифтани 30-солагии иҷлосия ва 25-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ аз он иборат аст, ки мардуми Тоҷикистон, хусусан насли ҷавон бояд сабақҳои гузаштаву имрӯзаи таърихи миллату давлати худро омӯзаду донад. Танҳо бо ҳамин васила мо таърихамонро меомӯзем ва ягонагии миллату давлатамонро эҳтирому арҷгузорӣ ва ҳифз менамоем.
Ҳаёт нишон дод, ки сулҳу субот дас-товарди бузург ва таърихии мардуми Тоҷикистон мебошад. Бинобар ин, моро мебояд неъмати бебаҳо ва муқаддас – сулҳу ваҳдати миллиро пос дорем.
М. И. ХӮҶАНАЗАРОВА,
мудири кафедраи
маркетинг-агробизнеси ДДҲБСТ
(Хотираҳои фарзанди вакили мардумӣ)
Солҳои 1991 -1992 шаҳри Душанбе ноором гардида буд. Дар маркази шаҳр майдонҳои бо номи “Озодӣ” ва “Шаҳидон” ташкил шуд ва дар он ҷо хаймаҳои гуногун пайдо гашт. Дар он рӯзҳо, ашхоси ҷудоихоҳ бо мақсади расидан ба ҳадафҳои сиёсию иқтисодӣ мардумро ба майдонҳо кашида, миёни онҳо моҷароҳо барпо менамуданд, якчанд гурӯҳҳои ҷавонони ҷиноятпешаву ҷинояткор ба дуздиву ғоратгарӣ, куштани одамони бегуноҳ машғул шуда, молу мулки онҳоро аз худ мекарданд.
Қисми зиёди шаҳрвандон, алалхусус ҷавонон дар зери таъсири ғояҳои гуногун ба як саргумӣ афтода буданд. Дар байни мардум ақлу хирад, меҳру муҳаббат гӯё аз байн рафта буд. Одамон ба кишварҳои Афғонистон, Ӯзбекистон, Русия ва дигар давлатҳо кӯч мебастанд. Ҳар рӯз даҳҳо нафар одамон захмӣ ва кушта мешуданд.
Ҳар рӯз шурӯъ аз субҳ хабару овозаҳои ваҳмовару даҳшатангез дар кӯчаю маҳаллаҳо ва шаҳру рустоҳо паҳн мегашт. Ҳама - аз навраси мактабхону донишҷӯ то пири солхӯрдаву пиразанон дар баҳри хаёлҳои бесарунӯги ғамзо ғарқ гардида, аз худ мепурсиданд, ки ояндаи кишвари мардумаш хирадманду фарзона ва меҳмоннавоз чӣ мешуда бошад?
Вазъият рӯз ба рӯз сангинтару мураккабтар гардида, талаву тороҷи хонаҳои одамон ва таъқибу қасосгирии якдигарӣ ба авҷ мерасид.
Пойтахти мамлакат ба гирдобҳои хунин мубаддал гардида, ба ҷони шахсони мансабдор имкони ҳар лаҳза сӯиқасд вуҷуд дошт. Дар ҳамон вақтҳо шахсони шинохта, олимон, кормандони мақомоти давлатӣ, кормандони мақомоти корҳои дохилӣ, вакилони мардумии Шӯрои Олӣ, ҳунармандони шинохта ва журналистонро ба гарав мегирифтанд ё мекуштанд.
Дар ҳамон рӯзҳо мо дар шаҳри Душанбе зиндагонӣ мекардем. Дар хона вакилони мардумӣ - падарам Имомназар Хӯҷаназаров, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ Энаҷон Бойматова, прокурори генералии ҷумҳурӣ Нурулло Ҳувайдуллоев, духтури шинохта Ҷаҳон Набиев ва якчанд меҳмонон дар бораи тақдири кишвар суҳбат мекарданд.
Санаи 21 апрели соли 1992 як гурӯҳ ҷиноятпешаву афроди мусаллаҳи ҷинояткор 16 нафар вакилони Маҷлиси Олиро ба гарав гирифтанд. Ҳамон рӯз ман то соати 24-и шаб ба омадани падарам дар хона интизор шудам, аммо он кас ба ман на занг мезаданду на ягон хабар медоданд. Ҳамон рӯз хеле пазмон шуда, ба падарарусам занг задам. Он кас барои ором шуданам падарамро ба дигар вилоят барои гузаронидани маҷлис фиристоданд, гуфтанд. Баъдтар фаҳмидам, ки вакилони халқ Шодӣ Шабдолов, Қаҳрамони меҳнати сотсиалистӣ Миралӣ Маҳмадалиев, Темур Дадобоев, падарам ва якчанд нафар вакилонро ба гарав гирифта, хеле азоб дода будаанд.
Рӯзи 24-уми августи соли 1992 прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, вакили Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Нурулло Ҳувайдуллоевро дар кӯчаи хонаи истиқоматиаш ва дар назди ҳамсарашон бераҳмона куштанд. Каме вақт нагузашта, 18 октябри соли 1992 ҳунарманди шинохтаи кишвар Кароматулло Қурбонов ва якчанд нафар журналистонро, аз он ҷумла журналисти хеле ҷавон Тоҳирҷон Мирзоевро бераҳмона ба қатл расониданд.
Зиндагии занону кӯдакон, дар маҷмӯъ, мӯйсафедону ҷавонон ба сахтӣ ва азобҳои гӯшношунид мегузашт. Аз гуруснагӣ бештар кӯдакону тифлон бо марг рӯ ба рӯ гардида, тарки олам мекарданд. Модарон ашк дар бари рухсор, тифли гурусна дар оғӯш, бо дили хунбору чашми ҳасрат ва ҳазорон алам дар дил аз худ мепурсиданд, оё рӯзе мерасида бошад, ки дубора ба сарзаминашон, он ҷое, ки хуни нофи фарзандонашон рехтааст, қадам мегузоранд?
Ҳама меандешиданд, ки оё Худованд фирориёни ғурбатзадаро ба он рӯзҳои фараҳбахш мушарраф мегардонида бошад?..
Таърих гувоҳ аст, ки дар ҳамон вақт Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар пойтахт, яъне дар шаҳри Душанбе гузаронидан, бениҳоят душвор буд. Барои ҳамин Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки соли 1992 аз 16 –уми ноябр то 2-юми декабр давом кард, дар Қасри Арбоби ноҳияи Б.Ғафуров гузаронида шуд. Аз маълумотҳо аён аст, ки аз 222 нафар вакилони мардумӣ 197 нафар дар иҷлосия иштирок доштанд. Он рӯзҳо фишорҳои гуногун ба кори иҷлосия халал мерасонид ва рафти иҷлосия дар оинаи нилгун нишон дода мешуд. Дар Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон сухан дар бораи масъалаҳои ҷиддӣ, дар оянда нигоҳ доштани давлати Тоҷикистон мерафт.
Дар иҷлосия вакилон санаи 19 ноябри соли 1992 раиси Комиҷроияи вилояти Кӯлоб, вакили мардумӣ Эмомалӣ Шарипович Раҳмоновро ҳамчун ҷавони кордон, боистеъдоду болаёқат, ҷасур, ки тавонад роҳбарии вакилони мардумиро ба дӯш гирад ва низоми давлатдориро барқарор кунад, ба вазифаи Раиси Шӯрои Олии Тоҷикистон пешбарӣ карда, интихоб намуданд. Дар ин иҷлосия падари ман ҳам баромад намуда, вакилони мардумиро бо як овоз ба ин марди нотарс, ҷасур ва ҷавон дастгирӣ намуданашонро даъват карданд. Дар он вақт, ҳеҷ кас ҷуръати ба зимма гирифтани чунин масъулияти баландро надошт.
Эмомалӣ Раҳмон новобаста ба шароити вазнин, ҷангу нооромӣ нигоҳ накарда, ба тамоми масъулият ин вазифаро ба дӯш гирифт ва нахуст суханони эшон барқароркунии сулҳ дар Тоҷикистон, сохти конститутсионӣ ва баргардонидани гурезагони иҷборӣ ба Ватан буд. Дар иҷлосия раиси тозаинтихоб дар назди мардум суханронӣ намуда, ваъда доданд, ки “Ман ба шумо сулҳ меоварам!”. Сарвари давлат бо ҳисси баланди ватанпарастӣ, хештаншиносӣ, ҳувияти миллӣ ва бо маҳорати баланд миллатро аз вартаи нобудшавӣ берун оварда, аз сифр давлатро бунёд намуданд.
Агар ба таърих назар афканем, суханронӣ ва фаъолияти амалии Президенти кишвар дар ин иҷлосия ба қалби мардум роҳ ёфта, меҳру муҳаббат, боварӣ ва самимияти бошандагони мамлакатро ба ин сарвари ҷавон, ҷасур ва дурбин бештар намудааст. Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистонро сарчашмаи ваҳдати миллӣ ва сулҳи комил дар Тоҷикистони азизамон номид. Аз ин рӯ, беҳуда нест, ки ин иҷлосия дар саҳифаҳои таърих бо номи “Иҷлосияи тақдирсоз” сабт шудааст.
Боиси ифтихор аст, ки бо шарофати иҷлосияи тақдирсоз мартабаю манзалати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ рӯз ба рӯз боло меравад. Роҳбарияти тозаинтихоби мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз дар Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олӣ мухолифони сиёсии мусаллаҳро ба сулҳ ва музокирот даъват намуда буд. Яъне, аз рӯзҳои аввали барқарор кардани сохти Конститутсионӣ ҷангу зӯроварӣ ҳамчун васила рад гардида, роҳи осоишта ва сиёсии ҳалли мухолифатҳо аз тариқи гуфтушуниди ҷонибҳо ба миён гузошта шуд, ки хеле зарур буд.
Истиқрори сулҳ ва ваҳдати миллӣ, ки мардуми Тоҷикистон онро зиёд интизор буданд, хушбахтона 27 июни соли 1997 дар шаҳри Москва имзо гардид.
Бояд гуфт, ки барои ноил шудан ба чунин дастоварди тақдирсоз Иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олӣ нақши муассир бозида, заминаҳои рушди минбаъдаи ҳаёти халқамонро фароҳам овард. Мардуми Тоҷикистон дарк намуд, ки танҳо дар фазои сулҳу ваҳдати миллӣ ва тавассути заҳмати ватандӯстона метавонад давлати тозаистиқлоли хешро ба мамлакати ободу пешрафта мубаддал гардонад ва барои наслҳои оянда як кишвари воқеан мутараққӣ ва мутамаддинро ба мерос гузорад.
Меҳнату заҳматҳои Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки имрӯз дар бадалаш зиндагии осоишта насиби мо ва фарзандон аст, боиси таҳсин ва сипосгузорист.
Омили асосии ҷашн гирифтани 30-солагии иҷлосия ва 25-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ аз он иборат аст, ки мардуми Тоҷикистон, хусусан насли ҷавон бояд сабақҳои гузаштаву имрӯзаи таърихи миллату давлати худро омӯзаду донад. Танҳо бо ҳамин васила мо таърихамонро меомӯзем ва ягонагии миллату давлатамонро эҳтирому арҷгузорӣ ва ҳифз менамоем.
Ҳаёт нишон дод, ки сулҳу субот дас-товарди бузург ва таърихии мардуми Тоҷикистон мебошад. Бинобар ин, моро мебояд неъмати бебаҳо ва муқаддас – сулҳу ваҳдати миллиро пос дорем.
М. И. ХӮҶАНАЗАРОВА,
мудири кафедраи
маркетинг-агробизнеси ДДҲБСТ
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед