Ҳангоми истифодаи гӯшту шир эҳтиёт кунем

Одатан дар ҳаёти ҳаррӯзаи хеш маҳсулоти гӯштии хом ё шири ҳайвоноти хонагиро харидорӣ мекунем. Ҳолатҳое мешаванд, ки дар паскӯчаҳо ҳам хӯрданиҳои шириро бевосита аз дасти сокинони чорвопарвар мегирем. Лекин боре ҳам фикр намекунем, ки онҳо то кадом дараҷа барои организми мо хавф доранд.

Дар тӯли таърихи башарият мутахассисони соҳаи тандурустӣ касалиҳои зиёдеро ошкор сохтанд, ки маҳз аз ҳайвонот ба инсон мегузаранд. Мувофиқи ақидаи коршиносони тиб брутселёз низ яке аз 100 касалии зооантропонозӣ ё бемориҳое аст, ки аз давраҳои пеш то ҳозир аз ҳайвон ба инсон сироят мекунад. Яъне он дар қатори касалиҳои лихорадкаи эбола, чума, ҳорӣ ва ғайра, ки аз ҳайвон сарчашма гирифтаанд, ба ҳисоб рафта, агар сари вақт пешгирӣ карда нашавад, оқибати ногувор доштанаш аз эҳтимол дур нест.

Солҳои охир Ҳукумати кишвар барои аз байн бурдани бемории мазкур дар ҳамбастагӣ бо сохторҳои дахлдор муборизаи беамон мебарад. Оид ба пешгирӣ кардани касалӣ, бавижа дар ВМКБ масъулин чораҳои муассиреро ба кор бурда истодаанд. Вале масъала минбаъд ҳам беҳбудии куллиро тақозо дорад.

Баҳодурбек Баҳодурбеков, коршиноси Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологии вилоят аз хусуси сироятёбии брутселёз бо мо иброз дошт, ки ин беморӣ ҳаргиз аз одам ба одам намегузарад. Аммо таҳдиди сироятёбии онро аз тариқи истеъмоли маҳсулоти дар боло зикргардида аз эҳтимол дур намедонад.

- Чорводориву молпарварӣ аз фаъолиятҳои хусусии хоҷагидорӣ дар сатҳи вилоят башумор меравад. Вале дар баъзе ҳолатҳо чорвопарварон амсоли говдӯшзанон, чупонҳо ва ашхосе, ки бо ҳайвоноти хонагӣ сару кор доранд, дастуру қоидаҳои санитарӣ ва беҳдоштиро мувофиқи матлаб иҷро намекунанд.

Яъне ҳаррӯза дар вақти ворид шудан ба фермаҳои чорво ё оғилхонаҳо соҳибони ҳайвонот бояд пайваста аз либос ва пояфзоли махсуси гигиенӣ – беҳдоштӣ истифода кунанд. Чаро ки бактерияи касалии брутселёз зарраи микроскопӣ буда, хавфи вижагии он дар вақти наслгирӣ аз ҳайвоноти хонагӣ аст. Дар ин айём, агар чорво сироятёфта бошаду инсон бидуни дастпӯшакҳои резинӣ аъмоли наслгириро иҷро кунад, ӯ бевосита мубталои брутселёз мегардад”.

Бар замми ин, гарчанде ки қисми зиёди аҳолӣ дар деҳоту ноҳияҳои вилоят зиндагӣ доранд, ба коркарди пӯсти чорво ё пашми он бештар шуғл доранд. Дар ҳолатҳои зиёд онҳо мӯинаро бо усули аҷдодӣ, тариқи камонаки дастӣ тоза мекунанд. Маҳз дар ин ҳангом бояд аз айнакҳои махсус ва дигар воситаҳо истифода карда шавад, то ки бактерияи ин беморӣ тавассути чангу ғубор ба пардаи нозуктарини босира ва ҳамчунин узвҳои нафаскашӣ роҳ наёбад. Аммо аз чӣ бошад, ки баъзан сокинон чунин ҳолатҳои пешгирикунандаро нодида мегиранд.

- Беморӣ ҳамчунин нишона ё худ аломатҳои сироятёбӣ дорад. Аввалан ҳарорати инсон баланд мешавад ва ӯ аз иштиҳои таомхурӣ мемонад. Дарди банду мушакҳо, дилбеҳузурӣ, сардард бемадорӣ эҳсос мегардад. Дар ин вақт лозим аст, ки сироятёфта ҳатман ба духтур муроҷиат кунад. Мисоли бемории мазкур дигар касалиҳо, аз қабили бурсит, артрит, полиартрит, острахандроз, радикулит ва ғайра низ чунин нишонаҳо доранд, ки ба банду мушакҳо рабт доранд. Ба хотири он ки брутселёзро аз онҳо комилан фарқ кунем, бояд ба духтур муроҷиат намоем. Яъне ба ин касалӣ мубталошудагонро метавон танҳо тавассути гирифтани хун дар озмоишгоҳҳо муайян сохт, - тавзеҳ дод Б. Баҳодурбеков.

Солҳои пеш мутасаддиёни соҳаи ҳифзи саломатӣ занони ҳомиладору кӯдаконро ба хотири сироят наёфтан бо касалӣ аз чорвопарварӣ эмин нигоҳ медоштанд ва роҳ намедоданд, ки онҳо ба чунин кор банд бошанд. Лекин, мутаассифона, ҳоло дар баъзе хоҷагидории хусусӣ аз кӯҳансолон то кӯдакон ба чунин фаъолият машғуланд ва ҳолатҳое мушоҳида мешавад, ки тифлакон ҳам аз брутселёз сироят меёбанд.
Ба гуфтаи Юсуфбек Юсуфбеков, сардори Хадамоти бойтории вилоят, феълан дар ВМКБ ҷиҳати безараргардонии ҳайвоноти сироятёфта кушторхонаҳои махсус бояд фаъолият намоянд. Ҳоло фақат барои сохтмони онҳо аз ҷониби мақомоти маҳаллии шаҳру навоҳӣ ҷой ҷудо гардидааст ва дар ояндаи наздик чунин хонаҳои махсус бунёд хоҳанд шуд.

Азбаски чорвои калону майда хусусӣ аст, ҳар нафар ҳайвонро дар ҳавлии худ забҳ мекунад ва дар ин вақт хун ва бозмондаҳои дарунии он рӯи замин мерезанд. Агар чорво қаблан сироятёфта бошад, инфексияи он ба гирду атроф паҳн мегардад. Сипас, дигар ҳайвоноти хонагӣ аз наздикиҳои ин ҷой алафро истеъмол мекунанд ва бо ҳамин ҷода ҳам бемории брутселёз реша медавонад.
Ҳамзамон дар вилоят чарогоҳи алоҳида барои чорвои касал нест, ки дар он ҳайвоноти сироятёфта зуд ошкор карда шаваду нигоҳубини махсуси онҳо аз ҷониби мутахассисон сурат гирад. Агар солҳои пеш ҳолатҳои сироятёбӣ аз касалии мазкур танҳо дар ноҳияҳои Дарвоз, Мурғоб ва Шуғнон ба қайд гирифта шуда буд, феълан ғайр аз Ишкошиму Рӯшон вазъи мубталошавӣ ба он қариб дар ҳамаи ноҳияҳои вилоят аз ҷониби коршиносон ошкор гардидааст. Дар шаҳри Хоруғ теъдоди чорво кам бошад ҳам мутахассисон онро сари вақт аз ташхис мегузаронанд. Аммо бо вуҷуд воридоти маҳсулоти хоми шириву гӯштӣ аз деҳаҳои дуру наздик беҳбудӣ ва назорати ҷиддиро тақозо дорад. Яъне агар дар дохили бозори марказии вилоят ва дукону мағозаҳои гирду атрофи он назорати масъулин аст, дар кӯчаву паскӯчаҳои шаҳр низ фурӯши чунин маҳсулот бояд сахт зери назорат қарор гирад.

- Камбуди дигари масъала он аст, ки бештари сокинон ҳайвоноти хонагиро мувофиқи муқаррарот ба қайди суғуртаи давлатӣ номнавис намекунанд. Қайд кардан ҷоиз аст, ки оид ба ин паҳлӯи заминаи ҳуқуқӣ бояд механизми мушаххас аз ҷониби масъулин роҳандозӣ шавад, - мегӯяд Б. Баҳодурбеков. - Ҳоло нафароне ҳам ҳастанд, ки ҳатто дар давраи собиқ шӯравӣ сироят ёфтаанду тасодуфан бо нияти бемории дигар ба касалхона даромаданӣ мешаванд. Фақат баъди гирифтани хун ва ташхиси тиббӣ муайян мегардад, ки шаҳрванд дорои бемории брутселёз асту он ба касалии музмин табдил ёфтааст.

Аз соли 2010 пойгоҳи муқтадири маълумотиро рӯи кор овардем ва тамоюли болоравии беморӣ воқеан мушоҳида шуд. Лекин ҳозир дар қиёс бо солҳои пеш агар гирем, сатҳи сироятёбӣ аз брутселёз ба андозае коҳиш ёфтааст, - хулоса кард Баҳодурбек Баҳодурбеков.