ҶОМЕА
Якшанбе 10 Ноябр 2024 11:54
1797
Кишвари мо баъд аз истиқлолият ба даст овардан ба мушкилиҳои зиёд дучор гардид. Маълум аст, ки дар Иттиҳоди Шӯравӣ низоми ягонаи иқтисодӣ амал мекард ва он баъд аз пошхурии ИҶШС аз байн рафт. Махсусан соҳаи энергетика. Дар баробари ин, хисороти ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ зиёда 10 млрд. доллари ИМА-ро ташкил дод.

Дар даврони соҳибистиқлолӣ таҳти сиёсати созандаву бунёдкоронаи Пешвои миллат, Президенти ҷумҳурӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон ба эъмори ҷомеаи демокративу ҳуқуқбунёд оғоз намуда, дар ин давра ба муваффақиятҳои бузург дар соҳаҳои мухталиф, аз ҷумла энергетика ноил гардид. Тоҷикистон пеш аз ҳама дар кишвар масъалаи таъ¬мини рушди устувори иқтисодиро ба миён гузошт. Бо дарназардошти ҳамин, Ҳукумати кишвар барои инкишофи минбаъда се ҳадафи стратегиро барои рушди иқтисодиёт ба нақша гирифт: таъмини истиқлолияти энергетикӣ, раҳоӣ аз бунбасти коммуникатсионӣ ва ҳифзи амнияти озуқаворӣ.

Барои пешрафти иқтисодиёти кишвар моро зарур буд, ки ба истиқлолияти энергетикӣ ҳарчи зудтар ноил гардем. Роҳбари давлат низ борҳо таъкид намуданд, ки рушди мунтазами иқтисодиёти кишвар бе истиқлолияти энергетикӣ ва таъмини пурраи ҳамаи соҳаҳо бо нерӯи барқ ғайриимкон аст. Барои рушди энер¬гетика, ки чун яке аз заминаҳои асосии рушди иқтисодии кишвар дониста мешавад, кӯшишҳои зиёд ва назаррас ба анҷом расид. Ҳамин буд, ки дар ин муддат, давлату ҳукумат ва миллати сарбаланди тоҷик дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро сармашқи фаъолият қарор дода, баҳри ҳалли мушкилоти энергетикӣ, ноил гардидан ба истиқлолияти комили энергетикӣ ва рав¬шану чароғон намудани ҳар хонадони тоҷику тоҷикистонӣ камари ҳиммат баста, ба дастовардҳои зерин ноил гардид.

Пешво-дар-Роғун.gif

Дар соҳаи электроэнергетикаи ҷумҳурӣ 17 лоиҳаи давлатии сармоягузорӣ бо ҷалби зиёда аз 1,8 млрд. доллари ИМА татбиқ гардид. Муҳимтарин дастовардҳои соҳа мавриди истифода қарор гирифтани иқтидорҳои нави тав¬лиди нерӯи барқ, ба монанди нерӯгоҳҳои барқи обии «Сангтӯда 1» (670 МВт), «Сангтӯда-2» (220 МВт), Маркази барқу гармидиҳии Душанбе-2 (100 МВт), НБО “Помир-1” ва як қатор нерӯгоҳҳои барқи обии хурд (30 МВт) бо иқтидори уму¬мии 1020 МВт, сохтмони зеристгоҳҳои барқии 500 кВ «Душанбе-500», «Суғд-500», дастгоҳи тақсимкунандаи пӯшидаи элегазии 500 кВ дар НБО-и “Норак”, хати интиқоли барқи 500 кВ «Ҷануб-Шимол» (ба масофаи 263,8 км), зеристгоҳҳои барқии 220 кВ «Лолазор», «Хатлон», «Айнӣ», «Шаҳристон», «Шаҳринав», хатҳои интиқоли барқи 220 кВ «Лолазор-Хатлон» (53,3 км) «Тоҷикистон-Афғонистон» (116 км), «Хуҷанд–Айнӣ» (83,2 км), «Қайроққум-Ашт» (74 км) ва «Геран-Румӣ» (78 км) ба масофаи уму¬мии 407,5 км ба шумор мераванд. Ило¬ва бар ин, дигар иншооти муҳими соҳа, ба монанди сохтмони навбати дуюми Маркази барқу гармидиҳии Душанбе-2 (300 МВт), хатҳои интиқоли барқи 220 кВ “Қайроққум-Суғд”, «Айнӣ-Рӯдакӣ», хати интиқоли барқи 110 кВ НБО “Хоруғ” – НБО “Помир”, зеристгоҳҳои барқии «Геран-2» ва «Қайроққум» дар ара¬фаи анҷомёбист. Инчунин, мувофиқи нақша дар ояндаи наздик мавриди ис¬тифода қарор гирифтани дигар иншооти нави тавлиди нерӯи барқ, ба мо¬нанди нерӯгоҳҳои барқи обии “Роғун” ва “Себзор” (10 МВт), татбиқи лоиҳаҳои «Сохтмони нерӯгоҳи барқи ҳароратии «Фон-Яғноб», нерӯгоҳҳои барқи обии “Шӯроб”, “Айнӣ”, “Санобод”, «Нуробод-1», «Нуробод-2», таҷдиди нерӯгоҳҳои барқи обии «Норак», «Сарбанд», «Қайроққум» ва сохтмони хатҳои интиқоли барқи 500 кВ дар ноҳияҳои тобеи марказ (200 км) ва лоиҳаи “САSA-1000” (252 км), барқарорсозии зеристгоҳҳои барқии 220/500 кВ «Равшан», «Румӣ», «Бойғозӣ», «Регар», ҷорӣ намудани низоми автоматии идоракунӣ ва назорати нерӯи барқ дар вилояти Суғд, Хатлон ва ноҳияҳои тобеи марказ пешбинӣ гардидааст.

Роғун.gif

Аз солҳои 2000-ум рушди босуръа¬ти соҳаи энергетика ба хубӣ мушоҳида мегардад. Ҳукумати кишвар дар доираи имконият лоиҳаҳои гуногунро амалӣ гардонид, ки дар натиҷа иқтидори энер-гетикии кишвар ба 6300 мВт расид. Ин нишондод дар солҳои 2000-ум ба 5000 мВт баробар буд. Дар нақша аст, ки иқтидори энергетикии ҷумҳурӣ то соли 2030 ба 10000 мВт расонда шавад. Ал-батта, барои ба ин ҳадаф расидан ва ба кишвари содиркунандаи неруи барқ табдил додани кишвар баробари сохтмони неругоҳҳои бузург мо бояд ба манбаъҳои алтернативии энергия, техникаву таҷҳизоти каммасрафи барқӣ, сохтмони неругоҳҳои барқи обии хурду миёна ва истифодаи самараноки қувваи барқ аҳамияти аввалиндараҷа диҳем. Ҳамин аст, ки Пешвои миллат дар Паёмашон изҳор доштанд, ки: «Ҳангоми банақшагирии сохтмони корхонаҳои саноатӣ ҳаҷми зарурии неруи барқ, об, роҳ ва дигар инфрасохтори истеҳсоливу иҷтимоӣ бо истифодаи технологияҳои каммасраф ба инобат гирифта шавад. Сохтмону таҷдиди иншооти энергети¬кии банақшагирифташуда дар ояндаи наздик имкон медиҳад, ки аҳолӣ ва соҳаҳои гуногуни иқтисоди миллиамон пурра бо барқ таъмин гардида, барои со¬дироти нерӯи барқи зиёдатӣ дар фасли тобистон ба кишварҳои минтақа шароит фароҳам оварда шавад».

Ба назар мерасад, ки кишварамон бо азму иродаи қавӣ сол то сол барои раси¬дан ба истиқлолияти пурраи энергетикӣ қадамҳои устувор мемонад. Ин аст, ки сол то сол лимити барқ дар фасли сар-мо беҳтар мегардад. Агар ду-се соли пеш аҳолии кишвар дар шабонарӯз 6-7 соат барқ доштанд, соли гузашта он ба 13-15 соат баробар буд. Бино ба маълу¬моти Вазорати энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон, истеҳсоли неруи барқ соли 2015 аз ҳисоби ҳамаи манбаъҳо 17 миллиарду 134 миллион кВт/соатро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2014 706,1 миллион кВт/соат зиёд буда, суръати афзоиш 104,3 дарсадро ташкил медиҳад.

Тоҷикистон кишвари дорои захираҳои бузурги нерӯи об буда, дар ҳолати истифодаи пурраи он дар ояндаи наздик метавонад ба давлатҳои ҳамсоя нерӯи барқро ба андозаи боз ҳам зиёд интиқол дода, вазъияти молиявии худро ба маротиб беҳ намояд.

Роғун-2.gif

Бояд қайд намуд, ки барои ноил шудан ба ин ҳама пешравиҳо саҳми мутахассисони соҳаи энергетика дар кишвар ниҳоят калон мебошад. Барои ба даст овардани истиқлолияти комили энергетикии мамлакат кадрҳои баландихтисоси соҳаи энергетика басо заруранд. Дар ҷумҳурӣ донишгоҳу донишкада ва коллеҷҳои махсус барои таёр кардани мутахассисони ҷавон дар соҳаи энергетика фаолият мекунанд. Аз ҷумла дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи М. Осимӣ факултети энергетикӣ аз рӯзи ташкилёбии донишгоҳ (соли 1956) арзи вуҷуд дорад. Ҳоло вобаста ба талаботи иқтисодиёт ва амалӣ намудани нақшаи дурнамои Ҳукумати кишвар дар самти энергетика ва тайёр намудани мутахассисон дар ин самт факултет мутахассисонро аз рӯи даҳ ихтисос омода менамояд. Дар як давр дар факултети мазкур 1300 нафар таҳсил мекунанд. Чуноне декани факулултет Рустам Ҷалилов иброз дошт, тайёр намудани муҳандисон дар факултет таълимию илмӣ мебошад. Анъанаҳои тайёр намудани таҳкурсиҳои таълимии муҳандисиро факултет ҳифз намуда, мутахассисонро ҷавобгӯ бо замона тайёр менамояд. Аз рӯзи таъсисё¬биаш то имрӯз факултетро зиёда аз 9000 нафар хатм намудаанд. Таълими хуби донишгоҳ имрӯз нишон медиҳад, ки кишвари мо ба мутахассисони беруна ниёз надорад. Хатмкунандаҳо дар вазифаҳои гуногуни роҳбарикунандаи вазорату корхонаҳо, ба монанди Вазорати энер¬гетика ва захираҳои об, ШСХБ “Барқи тоҷик”, ҶСК “Телерадиоком”, “Ширкати алюминии тоҷик” ва ғайраҳо кору фаъолият доранд. Ҳамзамон хатмкунандаго¬ни факултет дар хориҷи наздику дур ба монанди Русия, Ӯзбекистон, ИМА, Олмон, Шведсия, Британия, Зеландияи Нав ва ғайраҳо кор карда истодаанд.

обтаъминкунӣ.gif

Ин раванд нишон медиҳад, ки имрӯз Тоҷикистон метавонад, бо ҷалби мутахассисони худӣ, мушкилиҳои энергетикиро ҳалу фасл намояд. Имрӯзҳо мутахассисони ҷавон ҳангоми таҳсил дар донишгоҳу донишкадаҳо аз сӯи корхонаҳо ҷалб карда мешавад. Албатта, танҳо он вақт мо бо дастовардҳои назаррас дар соҳаи энергетика дастёб мегардем, ки мутахассисони баландпоя дар соҳаи мазкур тарбият ёфта, дар рушди устувори он саҳм гузоранд. Чононе Р. Ҷалилов қайд намуд: “Донишҷӯён ҳангоми таҳсил дар нерӯгоҳҳо таҷриба меомӯзанд. Аз лаёқат ва кордонии балани онҳост, ки дарҳол аз сӯи масъулин ба кор ҷалб карда меша¬ванд”. Соли 2015 мутахассисони ҷавони донишгоҳи мазкур дар Федератсияи Русия соҳиби сертификати аккредитат¬сияи байналмиллалӣ ва нишони сифати EUR-FCE гардиданд. Ин имкон медиҳад, ки онҳо дар 14 давлати Аврупо ба мо¬нанди Олмон, Италия, Британияи Ка¬бир, Фаронса, Испания, Белгия ва ғайра кору фаъолият намоянд. Албатта, маҳз бо шарофати истиқлолияти давлатӣ ва дастгириҳои бевоситаи Пешвои мил¬лат имрӯз ҷавонон дар роҳи расидан ба истиқлолияти энергетикӣ саҳми бориз гузошта истодаанд. Соҳибистиқлолии кишвар ба ҷавонон даст додааст, ки онҳо дар ҷомеа дар бахшҳои гуногун, аз ҷумла энергетика кору фолият наму¬да, барои вусъат ёфтани соҳаи мазкур ва дар роҳи беҳтар намудани зиндагии аҳолии мамлакат ва таъмини мардум бо нерӯи барқ қадамҳои боз ҳам устувор¬тар гузоранд. Умуман тибқи маълумот имрӯз беш аз 30 дарсади кормандони соҳаи энергетикаро ҷавонони то 35-сола ташкил медиҳанд.

Маълум аст, ки беҳтар гардидани сатҳи зисту зиндагии мардум, рушди бонизоми соҳаҳои мухталифи кишвар дар замони муосир ба соҳаи энергети¬ка вобастагии зич дорад. Он рӯз нест, ки маҳдудияти интиқоли нерӯи барқ пурра бардошта мешавад. Ин дурнамо ва ояндабиниро дар талошҳои имрӯзаи Ҳукумати мамлакат ва сол то сол беҳтар гардидани таъмини аҳолӣ бо неруи барқ дидан мумкин аст.

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм