Ё серфарзандӣ садди роҳи муваффақияти мост

Ин суолест, ки чандест дар зеҳнам чарх мезанад ва намедонам чӣ ҷавобе баҳраш пайдо кунам. Дар воқеъ, ҷои баҳс нест, ки як ҷавони аврупоӣ нисбат ба ҷавони мо муваффақтар аст ва дар дилхоҳ соҳа нисбати мо дида пешрафти назаррасеро ноил мегардад. Сари масъалаи дигар низ бояд андеша кард, ки дар аксари давлатҳои аврупоӣ таҳсил барои тамоми табақаҳои иҷтимоӣ ройгон нест ва ҳар нафаре, ки мехоҳад соҳиби маълумоти миёнаву олӣ гардад, ҳатман маблағҳои ҳангуфтеро бояд ба буҷа супорад. Ба ғайр аз ин, то ҷое маълумот дорем, як ҷавони 25 то 30-солаи аврупоӣ аллакай соҳиби автомобили шахсиву ҷои кори муносиб ва ҳатто манзили худ аст. Аммо баръакси ин, аксари ҷавонони ин синни мо ё муҳоҷиранд ё агар донишгоҳу донишкадаеро таҳсил карда бошанд, ба ғайр аз диплом соҳиби чизе нестанд ва аксари соҳибмаълумотҳо намехоҳанд, дар дохили кишвар паи фаъолият бошанд.

Пас, чаро ва барои чӣ бо таҳсилоти ройгон, шароити мусоид ва муҳити орому осуда мо наметавонем муваффақ бошем?

Шоҳрух Саидов, як ҷавони тоҷик як сол аст донишгоҳро ба итмом расонидаву дар яке аз муассисаҳои бонуфӯзи кишвар фаъолият дорад. Бо вуҷуди он ки ҷои кори муносибу маоши хуб дорад, қасди тарк намудани кишвар ва ба муҳоҷират рафтанро мекунад. Ҳангоми суҳбат чун омили тарки кору фаъолият карданашро пурсон гардидем, гуфт: “Ман фарзанди калонии хонадон ҳастам. Чор хоҳару панҷ бародар дорам. Ду хоҳарам аллакай оиладор шудаанду яки дигар донишҷӯи донишкада ва хурдиаш хонандаи мактаб аст. Ду бародарам ҳанӯз мактаб намехонанд ва дуи дигар хонандаи мактабу бародари дигарам дар Донишгоҳи омӯзгорӣ таҳсил мекунад. Ман агарчанде ҷои кори хуб дорам, аммо барои ояндаи хоҳарону бародаронам маҷбурам, маблағи зиёдтар дарёфт кунам. Барои ҳамин тасмим гирифтаам, ки ба назди падарам барои мардикорӣ равам”.

Ба ин суол, ки “барои дониши азбарнамудаву ҷои кори пайдокардаат дилат намесӯзад”, чунин посух дод: “Баъзан барои ин ноаён гиря гулугирам мекунад, вале ояндаи онҳо низ барои мо муҳим аст. Падарам дар танҳоӣ наметавонад аз уҳдаи таъмини пурраи оила барояд. Ман низ маҷбурам, худ ва тамоми қуввае, ки дорам, қурбони ояндаи онҳо кунам”.

Шояд Шоҳрух ягона нафаре нест, ки баҳри бартараф кардани ин мушкил роҳи муҳоҷиратро пеш гирифта бошад. Ҳазорон ҷавони дигар, ки дар муҳоҷирати меҳнатӣ қарор доранд, баҳри бартараф намудани чунин мушкилот муҳоҷирати меҳнатиро ихтиёр намудаанд ва баҳри ин аз ояндаи дурахшони худ дар Ватан даст кашидаанд.

Чанде пеш Рустам ном як сокини ноҳияи Рӯдакӣ низ аз он ки 7 фарзанду якчанд набера дорад, тариқи расонаҳои хабарӣ аз вазъи нохуби оилавиаш шикоят карда буд. Ӯ аз он шиква дорад, ки ду писараш то синфи 10 таҳсил кардаву, аз сабаби ноҷурии рӯзгор рӯ ба муҳоҷират овардаанд. Аз ояндаи панҷ фарзанди дигараш, ки ҳанӯз дар макотиби миёна таҳсил мекунанд, нигарон аст.

То ҷое аён аст, ҳеҷ оилаи аврупоӣ аз як-ду фарзанд зиёдтар ба дунё намеорад. Ва ҳангоме, ки соҳиби фарзанд мешаванд, тамоми кӯшишу ғайрати худро ба он равона месозанд, ки фарзанди худро шоиста парвариш кунанд, онҳоро ба беҳтарин муассисаҳои таълимӣ баҳри таълиму тарбияи хуб дохил кунанд ва ҳангоми хатми таҳсилоти миёна дар пешрафтатарин донишгоҳҳо барои таҳсилот шароит фароҳам оранд.

Ҷои баҳс нест, ки ҳар падару модари тоҷик низ инро мехоҳад, аммо вақте 8-10 фарзанд тавлид мекунанд, ҳатман шароити иқтисодӣ ба онҳо даст намедиҳад (ин ҳолат дар Аврупо низ чунин хоҳад буд). Пас дар ин ҷо масъалаи танзими шумораи наслро бояд ба миён гузошт.

Аз рӯи пурсишҳои сотсиологӣ маълум мегардад, ки дар зершуури мардуми аврупоӣ якфарзандӣ нақш бастааст. Аммо бар хилофи ин, дар зеҳни сокинони мо қаҳрамонмодарӣ ифтихорест басо бузург, ки аз даврони Шӯравӣ нақш бастааст. Ҳатто дар вақти никоҳи ду ҷавон пирон ба оилаи ҷавон фарзандҳои бисёрро орзу мекунанд.

Серфарзандии оила як навъ проблемаҳои муосири ҷомеаи мутараққӣ ҳам ба шумор меравад. Таҷрибаҳои солҳои охир дар ҳамаи мамлакатҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ нишон медиҳад, ки оилаҳои серфарзанд ба тарбия ва таъминоти фарзандони худ қодир нестанд. Аз ин рӯ, фарзандони ин оилаҳо аз сабаби мушкилоти зиёди оилавӣ чандон муваффақ намешаванд.

Равоншиносии иҷтимоӣ ҳам серфарзандиро ҳаргиз чун идеал қабул намекунад. Агар оилаҳои серфарзанд аз ҷониби Ҳукумат дастгирӣ ёбанд ҳам, ба пешрафти волидон, махсусан бонуи оила халали ҷиддӣ ворид мекунад. Дар чунин ҳолат зан ҳатман бояд канори фарзандон бошад ва аз ҷамъият канор равад.

Ба таъкиди як мусоҳиби дигарамон, дар кишвари мо Тоҷикистон ағлаби оилаҳое, ки чанд даҳсола пеш барпо шудаанд, серфарзанданд. Дар шароити кунунӣ аслан серфарзандӣ хуб нест. Чун аксари аҳолии мо дар шароити миёна зиндагӣ доранду як қисмати аҳолӣ иҷорашинанд, аз уҳдаи нигоҳубин ва тарбияи хуби фарзандон баромада наметавонанд. Имрӯз яке аз сабабҳои зиёд будани муҳоҷирати меҳнатӣ ҳам маҳз серфарзандии оилаҳо мебошад. Агар дар оила 5 писар бошаду хонаи падарӣ ба яке аз онҳо мерос монад, чор фарзанди дигар маҷбур мешаванд, ки барои ҷои зист роҳи зиндагии худро ёбанд. Аз як паҳлӯ падарони тоҷик он қадар дорандае нестанд, ки барои 5 фарзанд хона созанд, аз паҳлӯи дигар музди меҳнат ба ин кифоят намекунад. Умуман, дар кишвари мо чунин шароит даст намедиҳад, ки кор карда дар як ё ду сол соҳиби ҷои зист шуд. Дар баробари ин боз зиёд ҳастанд омилҳое, ки тақозо менамоянд, то пеши роҳи серфарзандӣ гирифта шавад. Шояд як давра (замони Иттиҳоди Шӯравӣ) ин раванд зарур буд. Аммо бо назардошти шароит ва вазъу ҳолати кунинии на танҳо кишвари мо, балки кулли дунё дар оила шумораи фарзандон бояд ба низом дароварда шавад.

Аз гуфтаҳо чунин бармеояд, ки серфарзандӣ яке аз омили муваффақ нагардидани ҷавонони мо мебошад. Пас, бояд шуури оиладориро дигар созем, то тавонем як насли солиму муваффақеро дар оянда тарбия кунем.