ҶОМЕА
Шанбе 16 Ноябр 2024 08:13
ё ҳаёт бидуни тамоку зебост
Имрӯз дар ҷомеа бо нафароне, ки аз он истифода мебаранд, ҳар лаҳза рӯ ба рӯ шудан мумкин. Бархе онро ҳамчун воситаи таскинёбӣ ва оромшавии ҳолати равонӣ ва баъзеи дигар чун роҳи каме дур гардидан аз мушкилиҳои рӯзгор истифода мебаранд. Худоромкунии мо дар раванди зиндагӣ ба воситаҳои гуногун сурат мегирад. Чунончӣ, бархе аз ҷавонон роҳи ором сохтани хешро дар кашидани тамоку ва нос мебинанд. Ба андешаи онҳо пас аз кашидани маводи номбурда, асабҳояшон орому ғамҳояшон дур мегардад. Шояд ками онҳо бидонанд, ки он дуди “ғамбарор”, ҳамзамон, ба организмашон зиён дорад.
Равоншиносон мегӯянд, ки тамокукашӣ на танҳо проблемаи тиббӣ аст, балки ҷиҳатҳои равонӣ низ дорад. Ба гуфти онҳо дар натиҷаи кашидани тамоку ва нос асаби инсон то андозае хароб шуда, боиси фаромӯшхотирӣ ва зуд-зуд асабонӣ шудани истеъмолкунанда мегардад.
Мадина Шарипова, равоншинос мегӯяд: “Яке аз сабабҳои аввалине, ки шахс ба тамокукашӣ даст мезанад, синну соли наврасӣ мебошад. Наврас мехоҳад донад, ки он чӣ тамъу лаззат дорад? Дар ин ҳолат вобастагии ҷисмонӣ пайдо мешавад. Сабаби дигараш омили иҷтимоист. Дар ин ҳолат шахс мебинад, ки дар ҷомеа нафарони сигоркаш вуҷуд доранд ва дар филмҳо низ мебинад, қаҳрамонҳо сигор кашида истодаанд, ӯ низ ба онҳо пайравӣ мекунад, ки ин ҳодисаи тақлидӣ мебошад. Яке аз сабабҳои дигаре, ки дар синну соли калонтар ба кашидани сигор шахсро водор мекунад, вайроншавии ҳолати рӯҳӣ (стресс) мебошад. Дар чунин маврид шахс барои ором намудани худ аз сигор истифода мебарад.”
Лютер Террӣ, духтури амрикоӣ ҳануз 50 сол муқаддам расман дар расонаҳои хабарӣ эълон карда буд, ки тамокукашӣ ба саломатии инсон хатари ҷиддӣ дорад. Мутахассисон ин гуфтаҳоро имрӯз низ тасдиқ намуда, мегӯянд, дар натиҷаи кашидани маводи номбурда, бештар ба кори дилу системаи асаб ва шуш таъсири манфӣ мерасад ва яке аз натиҷаҳои кашидани тамоку боиси пайдошавии бемориҳои роҳи нафас, дил ва вайрон шудани таркиби хун хоҳад гашт. Бахусус, пас аз кашидани тамоку он дуде, ки ба воситаи нафас вориди шуш мегардад, ба кори шуш хатар эҷод мекунад, ки гирифтани нафасро то андозае мушкил мегардонад. Яке аз моддаҳои заҳрноке, ки дар таркиби тамоку мавҷуд аст, никотин ба шумор меравад. Ба гуфти мутахассисони соҳаи тиб дар таркиби сигор чаҳор ҳазор моддаҳои кимиёвии зарарнок мавҷуд буда, чилтои он бениҳоят хавфноканд. Бахусус, никотин дар таркиби баргҳои тамоку ниҳоят зиёд мебошад. Никотин моддаи заҳрноки равғанмонанд буда, таъсири хело зарарнок дорад. Он пас аз ворид шудан ба ҷараёни хун дар 7 сония ба мағзи сар расида, баъдан ба дигар узвҳо паҳн мегардад.
Имрӯзҳо дар саросари ҷаҳон ҷиҳати пешгирии тамокукашӣ чораҳои гуногун андешида мешавад. Аз ҷумла, ҳар сол саннаи 31 май дар аксари кишварҳои ҷаҳон Рӯзи ҷаҳонии бидуни тамоку бо баргузории маҳфилҳои зидди тамоку ва таблиғи шеваи солими зиндагӣ қайд карда мешавад. Зеро шумори нафарони тамокукаш рӯ ба афзоиш буда, адади фавт низ дар натиҷаи истифодаи ин маводи зараррасон сол то сол меафзояд. Дар ҷумҳурии мо низ ҷиҳати пешгирии тамокукашӣ Қонуни ҶТ “Дар бораи маҳдуд намудани истифодаи маҳсулоти тамоку” қабул гардидааст.
Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии маҳдуд намудани истифодаи маҳсулоти тамокуро бо мақсади пешгирии бемориҳо ва ҳифзи саломатии аҳолӣ муайян менамояд.
Мувофиқи омори расмии Созмони ҷаҳонии беҳдошт ҳар сол дар дунё миллионҳо нафар аз сигоркашӣ ба бемориҳои гуногуни марговар дучор мегарданд. Бино ба иттилои ин созмон ҳар сол дар натиҷаи кашидани тамоку дар олам 4 миллиону 800 ҳазор нафар ба ҳалокат мерасанд. Тахмин зада мешавад, ки агар вазъ чунин идома ёбад, то соли 2030 солона шумораи мефавтидагон аз ин моддаи заҳрогин ба 10 миллион нафар хоҳад расид.
Беҳтарин неъмате, ки Худованд ба инсон ато кардааст, ақл аст. Аз ин неъмати бебаҳо бояд ба маврид истифода намоем. Ҳар инсон бояд иродаи қавӣ дошта бошад, чунки аксари корҳои анҷоммедодаи мо ба иродаи мо вобастааст. Пеш аз ҳар коре дар бораи зарару фоидаи он бояд андешид. Муҳим аст, ки роҳи зиндагии солим ва орӣ аз ҳар гуна зуҳуроти номатлубро интихоб намоем ва дар бунёди ҷомеаи солим саҳм гузорем, зеро табиби ҳар шахс худи ӯст ва бузургтарин қадам дар ин ҷода худдорӣ аз сигору нос ва шароб аст, чунки сарҳади хоҳишҳои инсон охир надорад. Лек оқилу дурандеш нафарест, ки аз ҳар гуна рафтори бад худдорӣ кунад.
Имрӯз дар ҷомеа бо нафароне, ки аз он истифода мебаранд, ҳар лаҳза рӯ ба рӯ шудан мумкин. Бархе онро ҳамчун воситаи таскинёбӣ ва оромшавии ҳолати равонӣ ва баъзеи дигар чун роҳи каме дур гардидан аз мушкилиҳои рӯзгор истифода мебаранд. Худоромкунии мо дар раванди зиндагӣ ба воситаҳои гуногун сурат мегирад. Чунончӣ, бархе аз ҷавонон роҳи ором сохтани хешро дар кашидани тамоку ва нос мебинанд. Ба андешаи онҳо пас аз кашидани маводи номбурда, асабҳояшон орому ғамҳояшон дур мегардад. Шояд ками онҳо бидонанд, ки он дуди “ғамбарор”, ҳамзамон, ба организмашон зиён дорад.
Равоншиносон мегӯянд, ки тамокукашӣ на танҳо проблемаи тиббӣ аст, балки ҷиҳатҳои равонӣ низ дорад. Ба гуфти онҳо дар натиҷаи кашидани тамоку ва нос асаби инсон то андозае хароб шуда, боиси фаромӯшхотирӣ ва зуд-зуд асабонӣ шудани истеъмолкунанда мегардад.
Мадина Шарипова, равоншинос мегӯяд: “Яке аз сабабҳои аввалине, ки шахс ба тамокукашӣ даст мезанад, синну соли наврасӣ мебошад. Наврас мехоҳад донад, ки он чӣ тамъу лаззат дорад? Дар ин ҳолат вобастагии ҷисмонӣ пайдо мешавад. Сабаби дигараш омили иҷтимоист. Дар ин ҳолат шахс мебинад, ки дар ҷомеа нафарони сигоркаш вуҷуд доранд ва дар филмҳо низ мебинад, қаҳрамонҳо сигор кашида истодаанд, ӯ низ ба онҳо пайравӣ мекунад, ки ин ҳодисаи тақлидӣ мебошад. Яке аз сабабҳои дигаре, ки дар синну соли калонтар ба кашидани сигор шахсро водор мекунад, вайроншавии ҳолати рӯҳӣ (стресс) мебошад. Дар чунин маврид шахс барои ором намудани худ аз сигор истифода мебарад.”
Лютер Террӣ, духтури амрикоӣ ҳануз 50 сол муқаддам расман дар расонаҳои хабарӣ эълон карда буд, ки тамокукашӣ ба саломатии инсон хатари ҷиддӣ дорад. Мутахассисон ин гуфтаҳоро имрӯз низ тасдиқ намуда, мегӯянд, дар натиҷаи кашидани маводи номбурда, бештар ба кори дилу системаи асаб ва шуш таъсири манфӣ мерасад ва яке аз натиҷаҳои кашидани тамоку боиси пайдошавии бемориҳои роҳи нафас, дил ва вайрон шудани таркиби хун хоҳад гашт. Бахусус, пас аз кашидани тамоку он дуде, ки ба воситаи нафас вориди шуш мегардад, ба кори шуш хатар эҷод мекунад, ки гирифтани нафасро то андозае мушкил мегардонад. Яке аз моддаҳои заҳрноке, ки дар таркиби тамоку мавҷуд аст, никотин ба шумор меравад. Ба гуфти мутахассисони соҳаи тиб дар таркиби сигор чаҳор ҳазор моддаҳои кимиёвии зарарнок мавҷуд буда, чилтои он бениҳоят хавфноканд. Бахусус, никотин дар таркиби баргҳои тамоку ниҳоят зиёд мебошад. Никотин моддаи заҳрноки равғанмонанд буда, таъсири хело зарарнок дорад. Он пас аз ворид шудан ба ҷараёни хун дар 7 сония ба мағзи сар расида, баъдан ба дигар узвҳо паҳн мегардад.
Имрӯзҳо дар саросари ҷаҳон ҷиҳати пешгирии тамокукашӣ чораҳои гуногун андешида мешавад. Аз ҷумла, ҳар сол саннаи 31 май дар аксари кишварҳои ҷаҳон Рӯзи ҷаҳонии бидуни тамоку бо баргузории маҳфилҳои зидди тамоку ва таблиғи шеваи солими зиндагӣ қайд карда мешавад. Зеро шумори нафарони тамокукаш рӯ ба афзоиш буда, адади фавт низ дар натиҷаи истифодаи ин маводи зараррасон сол то сол меафзояд. Дар ҷумҳурии мо низ ҷиҳати пешгирии тамокукашӣ Қонуни ҶТ “Дар бораи маҳдуд намудани истифодаи маҳсулоти тамоку” қабул гардидааст.
Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии маҳдуд намудани истифодаи маҳсулоти тамокуро бо мақсади пешгирии бемориҳо ва ҳифзи саломатии аҳолӣ муайян менамояд.
Мувофиқи омори расмии Созмони ҷаҳонии беҳдошт ҳар сол дар дунё миллионҳо нафар аз сигоркашӣ ба бемориҳои гуногуни марговар дучор мегарданд. Бино ба иттилои ин созмон ҳар сол дар натиҷаи кашидани тамоку дар олам 4 миллиону 800 ҳазор нафар ба ҳалокат мерасанд. Тахмин зада мешавад, ки агар вазъ чунин идома ёбад, то соли 2030 солона шумораи мефавтидагон аз ин моддаи заҳрогин ба 10 миллион нафар хоҳад расид.
Беҳтарин неъмате, ки Худованд ба инсон ато кардааст, ақл аст. Аз ин неъмати бебаҳо бояд ба маврид истифода намоем. Ҳар инсон бояд иродаи қавӣ дошта бошад, чунки аксари корҳои анҷоммедодаи мо ба иродаи мо вобастааст. Пеш аз ҳар коре дар бораи зарару фоидаи он бояд андешид. Муҳим аст, ки роҳи зиндагии солим ва орӣ аз ҳар гуна зуҳуроти номатлубро интихоб намоем ва дар бунёди ҷомеаи солим саҳм гузорем, зеро табиби ҳар шахс худи ӯст ва бузургтарин қадам дар ин ҷода худдорӣ аз сигору нос ва шароб аст, чунки сарҳади хоҳишҳои инсон охир надорад. Лек оқилу дурандеш нафарест, ки аз ҳар гуна рафтори бад худдорӣ кунад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед