ҶОМЕА
Ҷумъа 26 Апрел 2024 01:38
8231
Агар ба масири рушди миллатҳо дар тӯли қарнҳо назар намоем, аёнамон мегардад, ки омили асосии рушди таърихии ҳар халқу миллатро ҷараёни шаҳрнишинӣ ташкил медиҳад. Ва нақши шаҳрҳо дар таърихи инсоният барои таҳкиму тақвият бахшидани худшиносии миллӣ, маърифати фарҳангӣ ва худогоҳию хештаншиносии мардум бениҳоят бузург аст.

Дар марҳилаҳои гуногуни таърихии халқи тоҷик чунин нақшро агар шаҳрҳои азиме чун Бухорову Самарқанд, Хатлон, Хуҷанд, Ҳирот ва ғайра бозида бошанд, пас дар асри 20 шаҳри Душанбе пойтахти тоҷикон гардид ва минбаъд он ба маркази ташаккули худшиносии миллат табдил ёфт.

Тадқиқотҳои бостоншиносие, ки дар ҳудуди пойтахт гузаронида шудаанд, шаҳодат медиҳанд, ки ҳанӯз дар асрҳои III-II пеш аз милод дар ин ҷо шаҳри давраи Юнону Бохтар, баъдан шоҳигарии Кӯшониён вуҷуд дошт, ки дар он ҳунармандиву санъати тасвирӣ ва фарҳанги моддӣ хеле рушд ёфта буд.

Шаҳри қадима дар ҳудуди Душанбеи имрӯза дар давраҳои минбаъда низ вуҷуд доштааст, ки дар ин бора на танҳо кофтуковҳои археологӣ, балки боқимондаҳои шаҳру қалъаҳои қадима, ба монанди Шишахона дар маҳаллаи 84-ум, қалъаи Арки Мир дар ҳудуди Боғи ботаникӣ, Қазоқонтеппа дар ҳудуди маҳаллаи Испечаки шаҳр, Теппаи Искандар дар ҷанубу ғарби Душанбе далолат медиҳанд.

Аз ин ҷост, ки воқеаҳои муҳиму тақдирсози Ватани мо бо номи Душанбе вобастагии ногусастанӣ доранд. Зеро дар охири асри 20 пойтахти кишвар дар пойдории сулҳу субот, ягонагӣ, ташаккули асосҳои ҷомеаи демокративу шаҳрвандӣ нақши муҳим бозидааст.

Боиси қайд аст, ки ниҳодҳои муҳими шаҳрвандиву ҷамъиятӣ, чун Шӯрои ҷамъиятӣ, Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон, Ассотсиатсияи байналмилалии тоҷикон ва халқҳои форсзабон – Пайванд, ки бо ташаббуси Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъсис ёфтанд, маҳз дар пойтахти кишвар - шаҳри Душанбе фаъолияти пурсамари худро оғоз намуданд.

Ин ҷо раванди меъмориву шаҳрсозии пойтахтро, ки ба он симои наву таърихӣ бахшидааст, ба се марҳилаи асосӣ тақсим кардан мумкин аст. Марҳилаи аввали сохтмони иншоотҳо дар пойтахт бо як қатор чорабиниҳои меъмориву шаҳрсозӣ дар таърихи шаҳр нақш баста бошад, марҳилаи дуюм (давраи баъдиҷангӣ) дар навбати худ на танҳо бо сохтмони биноҳои истиқомативу ҷамъиятӣ, балки бо вусъати сохтмони муассисаҳои мактабиву томактабӣ ва дигар муассисаҳои таълимӣ сабт гардидааст.

Марҳилаи сеюм бошад, ба охири солҳои 70-ум ва аввали 90-ум рост омада, бо диди баланди эстетикӣ, тамоюли афзоиши таваҷҷуҳ ба проблемаҳои экологии муҳити шаҳр фарқ мекунад.

Айни ҳол дар ҳар мавзеи шаҳр сохтмонҳои азиму пуршукӯҳ ва муосир ба назар мерасанд, ки агар аз як ҷиҳат ба талаботҳои байналмилалӣ ҷавобгӯ бошанд, аз ҷониби дигар нақшу ороиши миллӣ дошта, ҳувияту ифтихори миллии сокинонро боз ҳам баланд мебардорад. Бахусус, таҳти роҳбарии самарабахши раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ давоми чанд соли охир биноҳои бошаҳомат, боғҳои фарҳангӣ-фароғатӣ, майдончаҳои варзишӣ ва аквапаркҳо сохта ба истифода дода шуданд. Дар радифи ин иқдомҳо пойтахти мо аз боиси маҷмааву қасрҳои маъморӣ-фарҳангӣ, роҳҳои ободу мумфаршгардида, иншоотҳои маъмуриву истиқоматӣ, корхонаҳои пешқадами саноатӣ ва муассисаҳои илмию маърифатии хеш ба шаҳри муосиру маҳбуби ҳамагон табдил ёфтааст.

Боиси хушнудист, ки аз ин ҳама дастгириҳои беназир сокинону меҳмонони пойтахт, хусусан ҷавонону варзишгарони саодатманд баҳравар гардида, ин ҳама баҳри рушду нумуи бештари онҳо равона мегардад.
Аз лаҳзаи пойтахти Тоҷикистон эълон гардидани шаҳри Душанбе он тавонист, дар ҳар самт ба дастовардҳои назаррас ноил гардад. Бахусус, дар замони соҳибистиқлолӣ комёбиҳои иқтисодиву иҷтимоии кишвар, суботи сиёсӣ ва эътирофи умумиҷаҳонии Душанбе имконият дод, ки пойтахти азизи мо макони баргузории як қатор чорабиниҳои муҳими байналмилалӣ гардад. Чунончӣ 1100-солагии давлати Сомониён, ҷаласаҳои Иттиҳоди Ҳамкориҳои Шанхай, Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, Иттиҳоди Ҳамкориҳои Иқтисодӣ, Иттиҳоди Ҳамкориҳои Осиёи-Марказӣ, симпозиумҳои “Таҷрибаи таърихии сулҳофарӣ дар Тоҷикистон”, “Аҳамияти байналмилалии Иҷлосияи 16 Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон” (даъвати 12) ва нақши он дар мукаммалсозии назария ва амалияи давлатдорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, форумҳои байналмилалӣ оид ба масъалаҳои об, Бозиҳои V Осиёи Марказӣ, чандин конфронсҳои илмӣ-амалӣ, Рӯзҳои фарҳангии шаҳри Москва дар Душанбе, рӯзҳои шаҳрҳо ва вилоятҳои кишвар ва ғайра.

Боиси шукргузорист, ки дар партави сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон имрӯз Душанбе меҳвари давлатдории навини тоҷик мебошад, ки дар ҳудуди он тамоми ниҳодҳои калидии давлат ҷой доранд. Илова бар ин, пас аз ба имзо расидани “Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ” пойтахти азизи мо - Душанбе ба маркази сохтмони сулҳофарии баъдиҷангӣ табдил ёфт.

Дар ҳошияи сиёсати некбинонаи Сарвари давлат фаъолияти созандаи сокинони пойтахт ба пойдориву устувории сулҳу ваҳдат, таъмини волоияти қонун, амну осоиши мардум равона гардида, ҳанӯз моҳи августи соли 2004 бо қарори ЮНЕСКО ба шаҳри Душанбе Ҷоизаи аввалин - “Шаҳри сулҳ” тақдим гардид.
Инчунин дар идомаи роҳи пуршарафу пурмасъулияти Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон имрӯзҳо аз ҷониби Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, хусусан раиси шаҳр муҳтарам Рустами Эмомалӣ ташаббусу иқдомҳои наҷибу созанда ва таваҷҷуҳу дастгирии ҳамаҷонибаи хоҷагии халқ ба назар расида, рӯз то рӯз дар пойтахти азизамон корҳои бунёдкориву созандагӣ мушоҳида мешаванд.
Самараи ҳамин заҳматҳои шабонарӯзӣ буд, ки дар солҳои охир пойтахти Тоҷикистони азиз - шаҳри Душанбе аз ҷониби Ташкилоти ҳамкориҳои иқтисодӣ (ЭКО) – “Шаҳри сайёҳӣ” эътироф гардидаву аз ҷониби ширкати “Турстат”-и Русия ба даҳгонаи шаҳрҳои бехатари ИДМ ворид гардид.

Илова бар ин, дар пойтахти мо якчанд Форумҳои байналмилалӣ таҳти унвони “Наврӯзи Душанбе макони фарҳанг ва робитаҳои сайёҳӣ”, “Душанбе шаҳри имкониятҳои рушди кӯдакон” ва “Душанбе – инвест 2021”, ҳамзамон 3 конфронси илмӣ-назариявӣ вобаста ба сайёҳӣ, хизматҳои шоистаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ҳунарҳои мардумӣ дар сатҳи баланд ташкил ва баргузор гардида, бо ташаббуси раиси шаҳр муҳтарам Рустами Эмомалӣ 10 озмуни маърифатӣ-омӯзишӣ бо ҷалби 300000 сокинону меҳмонони пойтахт гузаронида шуд.

Барои ҷавонони хуштолеи пойтахт бошад, воқеаи муҳиму хотирмон баргузории 4 Фестивали “Dushanbe summer Fest” ва Фестивали хӯрока ва мусиқӣ буд, ки чунин чорабиниҳои муосиру дилхушкунанда дар хотираи насли ояндасоз нақш хоҳад баст.

Дар рӯзгори мардуми тоҷик мусобиқаю қувваозмоиҳои варзишии гуногун ҷойгоҳи махсуси худро доштанд. Дар байни онҳо бозиҳои варзишӣ чун гурзандозӣ, чавгонбозӣ, човандозӣ, тирандозӣ, гӯштингирӣ, дорбозӣ ва ғайра хеле маъмул буданд. Бахусус шоҳмот мақоми махсус дошт, ки дар ин бора истилоҳоту қоидаҳои то ба замони мо интиқолшуда шаҳодат медиҳанд.

Қобили қайд аст, ки тайи солҳои охир дар пойтахт фаъолияти пурсамар ҷиҳати эҳёи варзиши кӯдакону наврасон, баргузории мусобиқаҳои гуногунсатҳ ба роҳ монда шудааст. Айни замон дар Душанбе 10 мактаби махсуси кӯдакону наврасони захираҳои олимпӣ фаъолият бурда, варзишгарони номбардори шаҳр дар мусобиқаҳои гуногуни сатҳи минтақавӣ ва байналмилалӣ фаъолона иштирок намуда, сазовори ҷоизаву ҷойҳои ифтихорӣ мегарданду Парчами Тоҷикистони соҳибистиқлолро дар арсаи байналмилалӣ парафшон менамоянд.
Нуқтаи муҳими дигар ин аст, ки шаҳри Душанбе маркази илмии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, дар ин ҷо иқтидори илмии асосии кишвар қарор дорад. Дар ин самт бо истифода аз шароитҳои мусоид кулли ҷавонони саодатманди пойтахт илмҳои муосирро аз худ кардаву бо омӯзиши техникаву технологияи муосир ва фаъолияти пурсамари хеш дар рушди иқтисодиву иҷтимоии шаҳри Душанбе ҳиссаи хуро гузошта истодаанд. Имрӯзҳо садҳо нафар ҷавонони пойтахт хизматчиёни давлатиро ташкил медиҳанд, ки дар атрофи сиёсати ҷавонпарваронаи Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон муттаҳид гардида, баҳри иҷрои рисолати фарзандии хеш дар назди Ватани азизамон камари ҳиммат бастаанд.

Имрӯз дар пайи талоши шаҳрдори ҷавон зери сиёсати ободкоронаи Президенти кишвар, Душанбе ба макони дӯстдоштании хурду бузурги меҳан бадал гардида, дидори он орзуи ҳар сокини кишвар ва хориҷиён мебошад. Ва ҳамин аст, ки имрӯз исми пойтахтамон вирди забонҳосту азизи дили ҳар бинандааш. Ифтихори кулли мо – тоҷикистониён аст, ки соли ҷорӣ Душанбе пойтахти фарҳангии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил эълон гардид ва ин иқдоми ҷаҳонӣ бори дигар аз шаҳри таърихию ҳувиятсоз будани Душанбе шаҳодат медиҳад.

Мо боварӣ дорем, ки пойтахти маҳбуби мо таҳти ғамхориву дастгириҳои ҳамешагии раиси шаҳр муҳтарам Рустами Эмомалӣ боз ҳам ободу зебо гардида, он муаррифгари Тоҷикистони азиз дар арсаи ҷаҳонӣ боқӣ мемонад. Дар ин росто моро мебояд дар раванди созандагиву ободонии он саҳмгузор бошем.

Шоҳзод РАҲИМЗОДА,
сардори Раёсати кор бо ҷавонон ва варзиши
шаҳри Душанбе

Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм