Пули миллӣ-рамзи давлатдорӣ, шукуҳу ифтихор ва нангу номуси миллат ба ҳисоб меравад. Зеро дар асъори миллӣ расмҳои шахсони барӯманди миллат, ҷойҳои таърихии давлати соҳибистиқлоламон таҷассум ёфтаанд, ки ин ҳама ифтихори ватандорӣ, ҳисси баланди миллӣ, эҳтиром ба арзишҳои фарҳангу миллатанд ва мо вазифадорем, ин муқаддасотро гиромӣ дорем. Мутаассифона, бисёре аз шаҳрвандони мо инро фаромӯш сохта, талаботи қонунгузориҳоро риоя намекунанд ва дидаву дониста ба ин арзиш беэҳтиромӣ зоҳир менамоянд. Чунин муносибати шаҳрвандон нисбати пули миллӣ ва дигар арзишҳои миллии хеш боиси нигаронӣ аст. Барои ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон, ки худро соҳиби обу хоки ин сарзамин, ҳамчун тоҷики асил меҳисобад, эҳтиёт накардану фарсуда гардонидан ва корношоям кардани пули миллии хеш, ки онро ҳамчун муқаддасоти миллат эътироф менамоем, боиси поймол намудани эътибору шаъну шарафи ҳам миллат ва ҳам бузургони мо мегардад.

Бояд гуфт, ки пеш аз ҳама надоштани ҳамён, бетартибона пулро ба ҷайб андохтан, расмкашӣ намудан, бо дастони тар доштан ва ғайраҳо омилҳои асосии фарсудашавии пул гашта метавонад. Бевосита метавон гуфт, ки дар чунин ҳолатҳо қарор доштани пул боиси муноқишаҳо миёни одамон, мусофирон ва ронандагон низ хоҳад гашт. Барои мисол, ҳангоме ки дохили нақлиёти мусофиркашии хатсайри “54” гардидам, зане пули роҳкироро дароз карда, бақияашро талаб кард. Ронанада пули фарсудае, ки қариб корношоям гашта буд, ба мусофирзан дод. Зан ба ронанда бо нармӣ гуфт, ки пули додаатонро иваз кунед. Ронанда дар ҷавоб бо сардӣ ба зан чашм давонда, гуфт, ки ба мо доданд гирифтем… Зан такроран аз ронанда хоҳиш намуд, ки ман ба ту пули нав додам, ба ман ҳам пули нав деҳ, бародар. Ин дафъа ронанда бо шитоб мошинро дошта пули додаи занро ба рӯяш ҳаво дод ва “аз мошин фаро!” гуён доду фиғон бардошт. Зан ноилоҷ аз мошин пиёда гашта танҳо ҳаминро ба ронанда гуфт, ки аввал худатро пок куну дуввум ба қадри пули миллӣ бирас…

Мутаассифона, дар он ҳангом дар дохили нақлиёт касе аз ҳуқуқҳои зан ва ҳақ ё ноҳақ будани ронандаву эҳтироми пул ҳарф намезад.

Гулмурод Гулов, мутахассиси соҳаи бонкдорӣ тавре дар суҳбат бо мо гуфт, “Албатта, покизагӣ, пеш аз ҳама, барои инсоният дар мадди аввал меистад. Ҳамчуноне ки мо либос ва ё бадани худро кӯшиш менамоем, ки аз ифлосиҳо эмин бошад, ҳамин гуна бо рамзу муқадасоти миллату давлат низ рафтор намоем. Нисбати пулҳои фарсуда шаҳрвандон ба мо муроҷиат мекунанд ва мо бе ягон монеа ба таври ройгон онҳоро иваз мекунем, фақат дар ҳолате ки пул қасдан ва ё аз ҳад зиёд дарбеҳкарда набошанд. Аммо шумораи ин гуна муштариён ва ё шаҳрвандон барои чунин муроҷиатҳо (иваз кардани пулҳои фарсуда) хеле кам ҳастанд”.

Устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Сановбар Низомова ҳангоми суҳбат иброз медорад, ки ҳар як шахс дар баробари эҳтиром доштан ба марзу бум, обу хоки кишвар, падару модар рамзу муқаддасоти миллии хешро низ бояд азизу муътабар дорад. Дар воқеъ, он лаҳзае, ки пули миллии мо ба муомилот баромад, мо ифтихор мекардем, ки мо хушбахтона соҳиби пули миллӣ гардидем. Он расму ороишоте, ки дар пули миллии мо инъикос ёфтааст, бозгӯи таърих, ифтихор аз фарзандони фарзонаи миллат аст. Мутаассифона, ин муқаддасоти миллӣ на ҳама вақт аз ҷониби шаҳрвандон эҳтиром карда мешавад. Дар муомилот пулҳои ифлосу даридае, ки саропо дарбеҳ шудаанд, истифода мегарданд. Ин, пеш аз ҳама, дар хунукназарии мо нисбати пули миллӣ зоҳир мегардад. Бештари мардум маданияти тарзи дуруст нигоҳ доштани онро надоранд. Ҳар як шаҳрванд ба ин муқаддасот, ки дар он расми фарзандони фарзонаи миллат акс ёфтааст, бо эҳтиром муносибат намояд ва ба дигарон низ талқин намоянд, ки нишон аз эҳтиром ба халқу миллат аст.

Як сабаби асосии аз эҳтиром дур мондани пули миллӣ он аст, ки мақомоти дахлдор нисбати ин арзиши миллӣ таваҷҷуҳи хосса зоҳир намесозанд ё чунин қонуншиканиҳо ба эътибор гирифта намешаванд. Бинобар ин зарур аст, ки барои беэҳтиромӣ нисбати арзишҳои миллӣ, аз ҷумла пули миллӣ на танҳо дар рӯи қоғаз, балки ошкоро ва амалан тадбирҳои зарурӣ ва чораҳои дахлдор андешида шаванд. Фарҳанги муносибат бо пулро миёни мардум тарғиб карда, барои пешгирии пули миллӣ ва аз корношоям гардидан тадбирҳо андешида шаванд.

Хуршед ХОВАРӢ “ҶТ”