Имрӯзҳо тариқи интернет бархе аз одамон барои ба даст овардани маблағи ночизе мекӯшанд, ки як гурӯҳ нафарони гумроҳро ба дом афтонанд. Ин нафарон қаллобонанд, ки дар баробари пеш рафтани замона кору фаъолият мекунанд, яъне тариқи сомонаҳо ва шабакаҳои интернетӣ қаллобии худро пеш мебаранд. Зеро онҳо медонанд, ки на ҳамаи истифодабарандагони интернет саводи кофӣ доранд ва ба осонӣ ба доми онҳо меафтанд. Инчунин, тариқи сомонаҳо ва шабакаҳои интернетӣ якеаш худро бечораву нодор гирифта, аз сахтии рӯзгораш менолад, то гурӯҳе аз одамони сода дилашон сӯзаду ба найрангашон бовар намуда, ба кортҳои бонкии онҳо маблағ гузаронанд. Гурӯҳи дигари қаллобон сомонаҳо ва наворҳои ҷойҳои корӣ бо маоши ҳангуфте пешниҳоди бархе аз гумроҳон мегардонанд. Ва чандин роҳҳое ҳаст, ки тариқи интернет қаллобон ба ҳадафҳои хеш мерасанд. Чаро имрӯз бархе аз одамон ба онҳо бовар намуда, ба домашон меафтанд?

Чанде пеш дар сомонаҳои интернетӣ аз ҷониби Бахтиёр Шоев, маҳсгари сутунмуҳра, корманди маркази “Шоҳёр” наворе нашр шуда буд, ки дар он Бахтиёр Шоев мегӯяд, ки: “То Худованда маълумотора ман аз ҳазрати Хизр мегирифтам. Қати Худованд вохӯрдам, баъд маълумот аз Худованд гирифтам. Худоро дидаам ва Худованд бачаи ёши сурхинамӯ аст. Рӯяш пур аз нур аст...”.

Ин рафтори Бахтиёр Шоев ба ҷуз аз қаллобӣ чизи дигаре нест. Ӯ мафкураи бархе аз зудбоварон, камсаводон ва хурофотпарастонро ба назар гирифта, чунин наворро нашр намудааст. Дар навори мазкур дар ду паҳлӯи Бахтиёр Шоев ду зани калонсол нишаста, ба ҳар як сухани Бахтиёр сар меҷунбонанд. Сарҷунбонии он занҳо аз он далолат медиҳад, ки яъне суханҳои Бахтиёр сад дар сад дуруст аст. Ҷомеаи мо, ки ҷомеаи суннатӣ асту эҳтироми калонсолон дар мадди аввал қарор дорад, аз ин лиҳоз, ин табиби маҳсгар барои бисёртар боварии мардумро ба даст овардан, ин занҳоро барои асоснок кардани суханҳояш истифода бурда, дар паҳлӯи худ шинондааст.

Мутаассифона, бархе аз одамон то ҳол ба дурӯғҳо ва пешбиниҳои фолбинҳою ҷодугарон ва қаллобон бовар менамоянд ва давои дарду мушкилиҳои худро дар ин гуна шахсон мебинанд. Барои раҳо намудани худ аз мушкилиҳо пеши дари ин гуна афрод пур аз одамони гумроҳ аст. Аз ин рӯ, Бахтиёр низ хост чунин афроди гумроҳро ба тарафи худ хонад ва мисли он соҳирону фолбинон пур аз мизоҷ шаваду маблағи бедарди миён кор намояд.

Ҳамчунин, ӯ наворҳо бо забони русӣ низ дар шабакаҳои иҷтимоӣ нашр намудааст, то мардуми хориҷ аз кишварро ба худ ҷалб намояд. Ӯ мақсад доштааст, ки қаллобии худро берун аз кишвар низ ривоҷ бахшад.

Ин роҳро як роҳи худмашҳуркунӣ низ меноманд, вақте тариқи ин суханону ин наворҳо машҳур ва вирди забони одамон гардид, ӯ машҳуру маъмул ва ба ҳадафи хеш, яъне мардумфиребӣ мерасад.

УСУЛИ ИДОРА КАРДАНИ МАФКУРАИ ГУМРОҲОН

Ин гуна афрод метавонад, сатҳи хурофотпарастӣ ва хусумати диниро афзуда, шахсони сатҳи саводнокиашон пастро аз қафои худ ба чоҳи зулмат кашонад.

Коршиносони соҳа бар ин назаранд, ки бо ин роҳи ғалат чунин афрод афкори шаҳрвандонро идора карда, бешубҳа аз ин метавонанд, дигар гурӯҳҳо, яъне созмонҳои ҷиноӣ истифода баранд.

Ҷомеашинос Рамеш Марамов дар ин росто гуфт: “Дар ҷомеае, ки нуфузи дин ва арзишҳои фундаменталӣ побарҷост, нуфузи чунин афрод зиёд мегардад. Тавассути арзишҳо, ғояҳо ва эътиқодҳои динӣ инсонҳоро идора менамоянд. Худи сатҳи эътиқод, таассуб, худшиносии динӣ меъёри муайянкунанда ва дастгоҳе барои идоракунии афкори омма шуда метавонад. Мафкураи ҷамъиятиро ин гуна қаллобон бо нашри чунин наворҳо ба догма табдил мегардонад. Хусумати динӣ, ифротгароӣ боз ҳам зиёдтар мегардад”.

Навори мазкур аз ҷониби истифодабарандагон шарҳи зиёд гирифта, аксари корбарон мухолифи гуфтаҳои ӯ буданд.

Матлуба Назарова, истифодабарандаи шабакаи иҷтимоии Фейсбук дар зери ин навор чунин шарҳ гузоштааст: “Аз мардум пули бисёр ҷамъ мекард, “маст” шуд. Барои як қабулаш 300 сомонӣ мегирифт. Барои 10 рӯз табобаташ аз 3000 сомонӣ то 5000 сомонӣ мегирифт. Намегуфт, ки ин мардум аз куҷо пул пайдо карда меоранд. Ана оқибати кори кардааш”.

ҲАҚ БА ҲАҚДОР МЕРАСАД

Дар кишвари мо ягон қаллобу мардумфиреб бе ҷазо намемонад. Ҳар як гуноҳе, ки аз ҷониби инсонҳо содир мегардад, тибқи қонун ба ҷавобгарӣ кашида мешавад. Хушбахтона, дар байни ҷомеа инсонҳое ҳастанд, ки солим фикр мекунанд, солим меандешанд ва зиндагии худро пеш мебаранд. Бисёре аз истифодабарандагони интернет пас аз тамошои навори мазкур норозигӣ изҳор намуда, якеаш ӯро бемор шумориду дигаре қаллоб. Ва бисёре аз одамон изҳори норозигӣ ва талаб намуданд, ки ин қаллоби мардумфиребро ВКД – и ҷумҳурӣ дастгир намуда, ҷазои одилона диҳад.

Нусратулло Маҳмадзода, сардори Маркази матбуоти дастгоҳи вазири корҳои дохилӣ назари худро атрофи ин мавзӯъ чунин иброз намуд: “Дар амалҳои ин шаҳрванд ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ дида мешуд. Ба воситаи интернет баромад намудааст, ин метавонад ба мафкураи бисёре аз одамон таъсир расонад. Бинобар ин, тибқи Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ба 7 шабонарӯз ба маҳкама кашида шуд. Дар асоси такрор намудан, тибқи Кодекси ҷиноятӣ ҷазо дода мешавад. Яъне дар сурати такрор ҷиноят ба ҳисоб меравад”.

Таҳмина ЮСУФӢ, "ҶТ"